Κάποτε απευθυνόταν σε ένα πιο εξειδικευμένο κοινό. Σήμερα, όμως, ταινίες όπως το «Blade Runner 2049» κερδίζουν ολοένα και περισσότερους θεατές, ενώ θεσμοί περίβλεπτοι όπως το Νομπέλ Λογοτεχνίας τιμούν συγγραφείς –ο λόγος για τον Καζούο Ισιγκούρο –που έχουν κάνει περάσματα από την επικράτειά της. Πώς λοιπόν το genre της επιστημονικής φαντασίας κατόρθωσε να γίνει τόσο αποδεκτό; Μια εξήγηση είχε ο γενικός διευθυντής της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση Χρήστος Καρράς, στη χθεσινή παρουσίαση της έκθεσης «Science Fiction: ταξίδι στο άγνωστο», που έπειτα από το ντεμπούτο της στο Barbican του Λονδίνου, ανοίγει τις πόρτες της στην Αθήνα: «Η επιστημονική φαντασία εκκινεί από τις δικές μας κοινωνικές, πολιτικές ή σωματικές εμπειρίες, για να φτιάξει νέους, συνεκτικούς κόσμους, φανερώνοντας τις επιθυμίες, τους φόβους, τις ελπίδες και τις προσδοκίες μας για το μέλλον τις ανθρωπότητας, αντανακλώντας το σήμερα. Είναι ένα κριτικό εργαλείο για την εποχή μας». Από τη μεριά του, ο διευθυντής του Barbican International Enterprises Νιλ ΜακΚόνον, πίστευε ότι η εποχή μας, με τόσα iPhone, τόσα οργουελικά συστήματα παρακολούθησης, αλλά και τόσες επιτυχημένες διαστημικές αποστολές, «δεν θα μπορούσε να είναι καταλληλότερη για μια τέτοια έκθεση». Και ο επιμελητής της, ο ιστορικός Πάτρικ Γκάιγκερ, πριν από όλα, χαρακτήριζε την επιστημονική φαντασία, ως «σκοτεινό, αλλά διαφωτιστικό είδος».
Η πρώτη ενότητα της έκθεσης, με τίτλο «Παράξενα ταξίδια», εντοπίζει τις καταβολές της επιστημονικής φαντασίας στο φαντασιακό δυναμικό ανεντόπιστων χωρών, ωκεανών, ανθρώπων ή πλασμάτων. Μπορεί κανείς να δει το υποθαλάσσιο όπλο του πλοιάρχου Νέμο από τις κινηματογραφικές «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» του 1954 (σε σκηνοθεσία Ρίτσαρντ Φλίσερ), πρώτες εκδόσεις από το «Κάλεσμα του Κθούλου» του Χ.Φ. Λάβκραφτ, ένα μοντέλο του Γκοτζίλα από ρητίνη, διά χειρός του σχεδιαστή Πάτρικ Τατόπουλος ή χειρόγραφα του Ιουλίου Βερν. Η δεύτερη ενότητα εγκαταλείπει τη Γη για να εξερευνήσει στις «Οδύσσειες του Διαστήματος» και να παρουσιάσει γύψινα αντίγραφα εξωγήινων του Ρέι Χάριχοϊζεν για τον ανολοκλήρωτο «Πόλεμο των κόσμων» του Χ.Τζ. Γουέλς, έγγραφα «επιστημονικού» ενδιαφέροντος από την παραγωγή της ταινίας «Interstellar» του Κρίστοφερ Νόλαν ή τη μάσκα του Νταρθ Βέιντερ από το «Η αυτοκρατορία αντεπιτίθεται». Η τρίτη ενότητα, «Θαυμαστοί καινούργιοι κόσμοι», ψηλαφίζει δυστοπικά ενδεχόμενα του πολιτισμού και εκθέτει ρετροφουτουριστικά έργα του «Προφήτη» Ρόγιαλ Ρόμπερτσον, διαφημίσεις για ουίσκι, που καθότι πρέπει να ωριμάσει, παραπέμπει στο μέλλον ή βιβλία όπως η «Ιστορία της πορφυρής δούλης» της Μάργκαρετ Aτγουντ (Εστία, 1990). Το ταξίδι ολοκληρώνεται με τα «Απώτατα σύνορα», δηλαδή το ανθρώπινο σώμα: εκτός από υπερηρωικά εξώφυλλα της Marvel και της DC, υπάρχει εδώ το ρομπότ Sonny από την ταινία «I, robot» του Αλεξ Πρόγιας, βιβλία του Φίλιπ Ντικ, αλλά και πρωτότυπα έργα, όπως ένα του Τέρενς Μπροντ, που διατρέχει όλο το «Μπλέιντ Ράνερ», ιδωμένο μέσα από ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης.
ΝΕΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΑΙΝΙΕΣ. Αν τα παραπάνω θυμίζουν ποπ εκθέματα παρουσιασμένα εκτός κοινωνικού ή αισθητικού πλαισίου, είναι επειδή το τελευταίο μοιάζει, σε έναν βαθμό, να απουσιάζει. Ισως η κεντρική ιδέα της έκθεσης συνοψίζεται στην άποψη του επιμελητή Πάτρικ Γκάιγκερ, ότι «ουσία της επιστημονικής φαντασίας είναι το πώς μπορούμε να μεταμορφώσουμε τον κόσμο». Οχι πάντως ότι ο βασικός κορμός της διοργάνωσης δεν πλαισιώνεται από ένα σωρό παράλληλες δράσεις ή προβολές. Από τις πρώτες, που διερευνούν θέματα όπως την έννοια του ταξιδιού σε φανταστικούς τόπους ανά τους αιώνες ή τα κοινωνικοπολιτικά μηνύματα που μεταφέρονται από την τέχνη της επιστημονικής φαντασίας, ξεχωρίζουν μία συζήτηση για τη σχέση μεταξύ sci-fi και τέχνης νέων μέσων, μία για την παρουσία της στην ελληνική λογοτεχνία ή στα κόμικς, αλλά και νεανικά εκπαιδευτικά προγράμματα για σχεδιασμό σκηνικών ή οπτικών εφέ, καθώς και εργαστήρια για δημιουργία παιχνιδιών. Στο κινηματογραφικό πρόγραμμα, που υλοποιείται σε συνεργασία με το flix.gr στο Odeon Starcity, περιλαμβάνονται ταινίες όπως το «Ταξίδι στη Σελήνη» του Ζορζ Μελιές, ο «Αγριος πλανήτης» του Ρενέ Λαλού, το «Phase IV», η μοναδική ταινία του Σολ Μπας, ο «Πλανήτης των βρικολάκων» του Μάριο Μπάβα, το «Υποβρύχιο τέρας» του Ρόμπερτ Γκόρντον, αλλά και οι «Στενές επαφές τρίτου τύπου» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, σε ψηφιακή κόπια 4Κ, που κυκλοφόρησε φέτος για τα σαραντάχρονα του φιλμ και παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρεμιέρα.

INFO

Science Fiction: «ταξίδι στο άγνωστο», Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107, εκθεσιακός χώρος, 9/10 – 14/1/2018. Εισιτήρια: προπώληση 5 ευρώ (3 μειωμένο), ταμείο 7 ευρώ (4 μειωμένο). Προβολές: 4 ευρώ. Εισιτήρια: 210-9005.800, www.sgt.gr

Τελευταία Νέα