Είναι γνωστό ότι ο φόρος κληρονομιάς υπολογίζεται ανάλογα με τη συγγενική σχέση που έχει ο κληρονόμος με τον θανόντα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που είτε το αφορολόγητο είναι μεγαλύτερο είτε ο κληρονόμος δεν πληρώνει φόρο.
Για παράδειγμα, από το 2010 ισχύει μια σημαντική διάταξη που προβλέπει ότι όταν ο κληρονόμος είναι ο/η σύζυγος (πάνω από 5 χρόνια γάμου) ή είναι το ανήλικο τέκνο του, τότε απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομιάς με αξία κληρονομιαίας περιουσίας μέχρι 400.000 ευρώ. Υστερα από αυτό το μεγάλο αφορολόγητο όριο η περιουσία που απομένει φορολογείται με συντελεστές από 1% έως 10%. Ετσι, για μια κληρονομιά αξίας 500.000 ευρώ η σύζυγος θα πληρώσει φόρο 1.000 ευρώ, αφού για την αξία των 400.000 ευρώ ισχύει το ειδικό αφορολόγητο, ενώ για την υπόλοιπη αξία των 100.000 ευρώ επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 1% (100.000 x 1% = 1.000 ευρώ).
Επίσης, κάτω από προϋποθέσεις ο κληρονόμος (σύζυγος ή τέκνο του κληρονομούμενου) μπορεί να κερδίσει απαλλαγή από τον φόρο χρησιμοποιώντας την απαλλαγή για την απόκτηση πρώτης κατοικίας. Οι κληρονόμοι θα πρέπει να μην έχουν κανένα δικαίωμα επί ακινήτου (πλήρη ή επικαρπία κ.λπ.) που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου που μπορεί αν ανεγείρει οίκημα που καλύπτει της στεγαστικές του ανάγκες σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων (και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων) είναι 70 τ.μ. προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.
Η απαλλαγή παρέχεται για κατοικία αξίας μέχρι 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και μέχρι 250.000 ευρώ για έγγαμο, η οποία προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα ανήλικα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος. Στην αξία περιλαμβάνεται και μία αποθήκη έως 20 τ.μ. και μία θέση στάθμευσης στο ίδιο κτίριο.
Ο Απόστολος Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος – φοροτεχνικός, συγγραφέας.