Ωρες ακραίας αβεβαιότητας ζει η Ισπανία. Ο πρόεδρος της Καταλωνίας Κάρλες Πουιτζντεμόν έχει προγραμματίσει ομιλία στο τοπικό Κοινοβούλιο για τις 19.00 ώρα Ελλάδας. Επισήμως θα «ενημερώσει» τους βουλευτές «για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση» –αλλά η αόριστη αυτή διατύπωση είχε απλώς στόχο να αποτρέψει την απαγόρευση της κοινοβουλευτικής συνεδρίασης από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας, όπως συνέβη με τη συνεδρίαση που είχε αρχικά προγραμματιστεί για χθες. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι: θα διαβεί ο Πουιτζντεμόν τον Ρουβίκωνα καλώντας το Σώμα να κηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της Καταλωνίας; Και αν ναι, θα πρόκειται για μια ουσιαστική ή για μια συμβολική διακήρυξη; Ή θα επιλέξει να προκηρύξει πρόωρες περιφερειακές εκλογές, μετατρέποντάς τις σε ένα ντε φάκτο, νόμιμο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία;

Ο ίδιος εμφανίζεται ανυποχώρητος. «Η διακήρυξη της ανεξαρτησίας προβλέπεται στον νόμο – πλαίσιο του δημοψηφίσματος, με σεβασμό στα αποτελέσματα. Και θα εφαρμόσουμε τον νόμο», δήλωσε το βράδυ της Κυριακής, αγνοώντας τους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που διαδήλωσαν, για πρώτη φορά, στους δρόμους της Βαρκελώνης υπέρ της εθνικής ενότητας. Η πίεση όμως στον καταλανό ηγέτη είναι ασφυκτική. «Ελπίζω, αν μας βλέπει, αν μας ακούει, να σταματήσει τα πάντα, να μην προχωρήσει σε μονομερή κήρυξη ανεξαρτησίας» δήλωσε χθες ο ηγέτης του Ισπανικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Πέδρο Σάντσεθ, ξεκαθαρίζοντας πως σε αντίθετη περίπτωση, θα στηρίξει «την απάντηση του κράτους».

«Αν κηρυχθεί μονομερώς ανεξαρτησία, η κυβέρνηση δεν θα μείνει αδρανής», διαβεβαίωσε από την πλευρά της η αντιπρόεδρος της ισπανικής κυβέρνησης Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία. Ο Μαριάνο Ραχόι έχει ήδη αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αναστείλει το καθεστώς αυτονομίας της Καταλωνίας, με τη δύναμη που του παρέχει το άρθρο 155 του Συντάγματος. Η Σανταμαρία απηύθυνε έκκληση στους «πολλούς υπερμάχους της ανεξαρτησίας» που «φοβούνται γιατί ούτε οι επιχειρήσεις ούτε η Ευρώπη τους έχουν στηρίξει» να μεταπείσουν τον Πουιτζντεμόν, έναν «φανατικό» που επιδιώκει να «ρίξει την Καταλωνία στον γκρεμό».

Οι αυτονομιστές ήταν πεπεισμένοι πως η ΕΕ θα παρενέβαινε πριν φτάσουν τα πράγματα ώς εδώ, και θα αναλάμβανε ρόλο διαμεσολαβητή. Τα μηνύματα από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ωστόσο, είναι διαφορετικά. Ο εκπρόσωπος της καγκελαρίας Στέφεν Ζάιμπερτ έκανε χθες γνωστό πως η Ανγκελα Μέρκελ συνομίλησε τηλεφωνικά το Σάββατο αρχικά με τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και κατόπιν με τον Μαριάνο Ραχόι «επαναβεβαιώνοντας τη στήριξή της στην ενότητα της Ισπανίας». Από την πλευρά της, η γαλλίδα υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ναταλί Λουαζό προειδοποίησε χθες πως η ανεξαρτησία της Καταλωνίας δεν θα αναγνωριστεί και θα επιφέρει άμεση έξοδο της περιφέρειας από την ΕΕ. Στο μεταξύ, η οικονομική πίεση στους καταλανούς αυτονομιστές γιγαντώνεται: έπειτα από ένα κύμα πανικού στο χρηματιστήριο, πολλές τράπεζες (CaixaBank και Sabadell) και μεγάλες επιχειρήσεις (Agbar, Gas Natural κ.ά.) ανακοίνωσαν τις τελευταίες ημέρες μεταφορά της έδρας τους εκτός Καταλωνίας.

Μπροστά στους κινδύνους που κρύβει μια μονομερής κίνηση, ακόμα και εντός του αποσχιστικού κινήματος ακούγονται πλέον φωνές που ζητούν μια «ανακωχή» με στόχο να «δοθεί μία τελευταία ευκαιρία στον διάλογο», όπως έγραψε χθες ο περιφερειακός υπουργός Επιχειρήσεων Σάντι Βίλα, στην καταλανική εφημερίδα «Ara». Μία ημέρα πριν, η εκπρόσωπος του Δημοκρατικού Ευρωπαϊκού Καταλανικού Κόμματος (PDeCat, πρόσκειται στην εθνικιστική Δεξιά) Μάρτα Πασκάλ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι ο Πουιτζντεμόν θα μπορούσε να αρκεστεί σε μια συμβολική διακήρυξη ανεξαρτησίας, την οποία θα ακολουθούσε μία λιγότερο ή περισσότερο μακρά περίοδος προσπαθειών διαπραγμάτευσης με τη Μαδρίτη, «ώστε να γίνουν τα πράγματα σωστά». Αλλά το ακροαριστερό, αντικαπιταλιστικό κόμμα Υποψηφιότητα Λαϊκής Ενότητας (CUP) έσπευσε να την επιπλήξει: «Δεν υπάρχει δυνατότητα συμβολικής διακήρυξης μετά τις δύο εκατομμύρια ψήφους που υπερασπιστήκαμε με τα κορμιά μας την 1η Οκτωβρίου», έγραψε στο twitter η περιφερειακή βουλευτής Μιρέια Μπόγια, αναφερόμενη στο παράνομο δημοψήφισμα, κατά το οποίο το 90% των συμμετεχόντων (43% του συνόλου των ψηφοφόρων) τάχθηκε σύμφωνα με τις καταλανικές Αρχές υπέρ της ανεξαρτησίας. «Θα ήταν σαν να νομιμοποιούμε την αστυνομική βία» πρόσθεσε.

Εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης

Θεωρητικά, μία ανεξάρτητη Καταλωνία θα ήταν υποχρεωμένη να βγει από την ΕΕ – άρα και από την ευρωζώνη– και μετά να υποβάλει υποψηφιότητα προκειμένου να επιστρέψει. Στο ενδιάμεσο, θα υφίστατο αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν border effect, την αρνητική επίδραση των συνόρων: η επαναφορά των δασμών θα έπληττε την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και τις εξαγωγές τους, με κίνδυνο να βυθίσει την περιοχή σε ύφεση.