«Το πάθος μπορεί να είναι καταστροφικό και κτηνώδες όταν το τρέφουν ο φανατισμός και ο ρατσισμός. Το χειρότερο όλων, αυτό που προκάλεσε τις μεγαλύτερες καταστροφές στην Ιστορία, είναι το εθνικιστικό πάθος… Η ισπανική δημοκρατία είναι εδώ, καμία αποσχιστική συνωμοσία δεν πρόκειται να την καταστρέψει. Εδώ έχουν συγκεντρωθεί ειρηνικοί πολίτες που πιστεύουν στην ειρηνική συμβίωση και την ελευθερία. Θα δείξουμε σε αυτή τη μειοψηφία των υπέρμαχων της ανεξαρτησίας πως η Ισπανία είναι μία σύγχρονη χώρα… Ζήτω η ελευθερία, ζήτω η Καταλωνία και ζήτω η Ισπανία!».
Τα λόγια αυτά δεν ακούστηκαν χθες στη Μαδρίτη. Ακούστηκαν στην Καταλονία, από τον νομπελίστα συγγραφέα Μάριο Βάργκας Λιόσα, ενώπιον 350.000 έως 950.000 ανθρώπων που βγήκαν για πρώτη φορά στους δρόμους της Βαρκελώνης, ακριβώς μία εβδομάδα μετά το δημοψήφισμα κι ενώ η καταλανική κυβέρνηση απειλεί να προκηρύξει μονομερώς αύριο την ανεξαρτησία, προκειμένου να φωνάζουν «Ζήτω η Καταλωνία! Ζήτω η Ισπανία!», ή «Μαζί είμαστε πιο δυνατοί».
Ηταν –έτσι την είδαν πολλοί παρατηρητές, έτσι την παρουσίαζαν και οι ίδιοι οι διαδηλωτές –η αφύπνιση της καταλανικής «σιωπηλής πλειοψηφίας». Γιατί, μπορεί η πλειοψηφία των Καταλανών να θέλουν σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις τη διεξαγωγή ενός νόμιμου και έγκυρου δημοψηφίσματος, κάτι περισσότερο από τους μισούς ωστόσο δηλώνουν αντίθετοι με την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής. Τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας εξασφάλισαν, στις τελευταίες περιφερειακές εκλογές, τον Σεπτέμβριο του 2015, την πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο. Με ποσοστό 47,8%, ωστόσο, δεν απέσπασαν και την πλειοψηφία. «Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να δείξουμε πως είμαστε και εμείς πολλοί. Δεν ακούμε παρά μόνο τους άλλους», έλεγε χθες ένας από τους διαδηλωτές, ο 37χρονος Σαντιάγο Μαρτίν. «Νιώθουμε και Καταλανοί και Ισπανοί. Αντιμετωπίζουμε ένα τρομακτικό άγνωστο. Θα δούμε τι θα συμβεί αυτή την εβδομάδα, πρέπει όμως να μιλήσουμε πολύ δυνατά για να γνωρίζουν τι θέλουμε», προσέθετε ένας άλλος, ο 72χρονος Αρανσέλι Πόνζε.
Μία ημέρα νωρίτερα, το Σάββατο, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι είχαν διαδηλώσει σε συνολικά 50 πόλεις της Ισπανίας, κάποιοι υπερασπιζόμενοι την εθνική ενότητα της χώρας και άλλοι, ντυμένοι στα λευκά, φωνάζοντας «Ας μιλήσουμε!», ζητώντας διάλογο για την εκτόνωση αυτής της πρωτοφανούς, για τα τελευταία 40 χρόνια, κρίσης που βιώνει η χώρα. «Θέλουμε να ξαναγίνει η Καταλωνία η πολιτισμική πρωτεύουσα της Ισπανίας όπως ήταν όταν ήρθα να ζήσω εδώ», δήλωσε ο 81χρονος Βάργκας Λιόσα, που έχει διπλή, ισπανική και περουβιανή υπηκοότητα, και έζησε στη Βαρκελώνη τη δεκαετία του 1970. «Θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από μία πραξικοπηματική συνωμοσία για να καταστραφεί αυτό που χτίστηκε μέσα σε 500 χρόνια ιστορίας, δεν θα το επιτρέψουμε», πρόσθεσε. Στο βήμα ανέβηκε και ο 70χρονος Σοσιαλιστής Γιοσέπ Μπορέλ, πρώην υπουργός της κυβέρνησης Γκονδάλεθ και πρώην πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου. «Ζούμε σχεδόν δραματικές στιγμές, ο κόσμος φοβάται τι μπορεί να συμβεί, η ειρηνική συμβίωση μεταξύ φίλων, στις οικογένειες, στον δρόμο, έχει πάψει να υφίσταται», επεσήμανε προειδοποιώντας για τον κίνδυνο «μίας εμφύλιας σύγκρουσης». «Οι πολιτικοί ιθύνοντες πρέπει να κάνουν κάτι και πρέπει να το κάνουν γρήγορα», πρόσθεσε.
Πίσω από τη διαδήλωση, ήταν η Καταλανική Κοινωνία Πολιτών (SCC), μία οργάνωση εναντίον της ανεξαρτησίας που θεωρείται δεξιά, προσκείμενη στο Λαϊκό Κόμμα του Μαριάνο Ραχόι. Στην κεφαλή της πορείας ωστόσο βρέθηκαν διανοούμενοι και πολιτικοί από όλο το πολιτικό φάσμα -ήταν ίσως η πρώτη φορά που οι πολέμιοι της ανεξαρτησίας της Καταλωνίας ξεπέρασαν τις διαφορές τους και διαδήλωσαν από κοινού. «Είναι δύσκολο να διαδηλώνει κανείς με το Λαϊκό Κόμμα στην Καταλωνία», αναγνώριζε πριν από την πρώτη αυτή διαδήλωση της ζωής του ο Μπορέλ, «είναι ένα κόμμα στιγματισμένο, και όχι μόνο από τους υπέρμαχους της ανεξαρτησίας. Θεωρείται αντικαταλανικό. Αντίθετα, οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας δεν έχουν αυτού του είδους τις ευαισθησίες: οι αντικαπιταλιστές ενώνονται χωρίς πρόβλημα με τους φιλελεύθερους αστούς αν είναι να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους».
Με όπλο το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος που είχε κηρυχτεί παράνομο από την ισπανική Δικαιοσύνη, το 90% που είπε «ναι» στην ανεξαρτησία μεταξύ του 43% των ψηφοφόρων που προσήλθαν στις κάλπες, η κυβέρνηση της Καταλωνίας απειλεί να προκηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία παρά την οικονομική πίεση που δέχεται από τις 15 και πλέον τράπεζες και επιχειρήσεις που αποφάσισαν ήδη να μεταφέρουν την έδρα τους εκτός Καταλωνίας. Θεωρείται μάλιστα πιθανό να το κάνει ακόμα και αύριο το απόγευμα, οπότε έχει προγραμματιστεί συνεδρίαση του καταλανικού Κοινοβουλίου και ομιλία του Κάρλες Πουιτζντεμόν. Εξίσου ανυποχώρητος εμφανίζεται στη Μαδρίτη και ο Μαριάνο Ραχόι. Σε αυτό το κλίμα διχασμού, το σύνθημα της χθεσινής διαδήλωσης μοιάζει απόλυτα καίριο: «Φτάνει ώς εδώ, ας ξαναβρούμε τα λογικά μας!».
