Να λοιπόν που οι λαοί, όταν προδίδονται από τις ηγεσίες τους, μπορούν να αυτοκτονήσουν, που σημαίνει να μεταβούν με τη βούλησή τους σε μια βαθιά και ίσως ανεπίστρεπτη επιδείνωση της θέσης τους. Το βήμα ετοιμάζεται να κάνει η Καταλωνία, στα χνάρια του Brexit και του δικού μας «δημοψηφίσματος», στο οποίο το μοιραίο αποφεύχθηκε με τίμημα τη διαστροφή της λαϊκής ψήφου.
Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η Βρετανία πριν και μετά το δημοψήφισμα για παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Πριν είχε την ειδική σχέση της με την Ενωση, τη μεγάλη επιρροή της και την άντληση όλων των πλεονεκτημάτων (οικονομικών κυρίως, αλλά όχι μόνο) από το ότι ήταν «μέσα» όντας, όσο και όπου ήθελε, «έξω». Ηταν το χρηματοπιστωτικό κέντρο της Ευρώπης, αλλά με ειδικούς όρους, και σε μεγάλο βαθμό επηρέαζε το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο στα θέματα που την ενδιέφεραν με τον τρόπο που τη συνέφερε. Και πολλές από τις υπόλοιπες χώρες, με πρώτη τη Γερμανία, όχι μόνο δεν δυσανασχετούσαν γι’ αυτή την ειδική μεταχείριση, αλλά προσέβλεπαν στη Βρετανία ως μια φωνή σοβαρότητας και εξισορρόπησης. Ολα αυτά εξαφανίστηκαν από τη μια μέρα στην άλλη εξαιτίας ενός πολιτικού, και μάλιστα εσωκομματικού, υπολογισμού του τότε πρωθυπουργού, την υποτίμηση του πολιτικο-κοινωνικού περιβάλλοντος (κακή φάση της Ευρώπης και της παγκοσμιοποίησης) και τον συνασπισμό των κάθε είδους λαϊκισμών (από τον Φάρατζ ώς τον Μπόρις και από το «ruleBritania» ώς το «εσείς μας έχετε περισσότερο ανάγκη»), που τόση πέραση έχουν στην εποχή μας. Και τώρα τρέχουν οι Βρετανοί, με μια κυβέρνηση που δεν έχει ιδέα πού πάει, τι θέλει και τι μπορεί και μια κοινωνία βαθιά διχασμένη, εκτός από το μόνο στο οποίο όλοι συμφωνούν: την ακαταλληλότητα της πολιτικής τους τάξης. Οι ορίζοντες είναι κλειστοί: ο λαός μίλησε και η εκ των υστέρων συνειδητοποίηση του «λάθους» έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να οδηγήσει σε νέα λάθη παρά στις διορθωτικές κινήσεις που χτυπούν σε πατριωτικούς, κομματικούς και προσωπικούς εγωισμούς.
Σε ακόμα δραματικότερο κλοιό βρίσκεται αυτές τις μέρες η Καταλωνία, στην οποία διακυβεύονται, πολύ πιο βραχυπρόθεσμα, τα θεμέλια της ίδιας της ύπαρξής της. Ανεξαρτήτως του καταμερισμού των ευθυνών για το πώς έφτασαν τα πράγματα ώς εδώ (είναι βέβαιο πως και η αυτόνομη κυβέρνηση της Βαρκελώνης και η κυβέρνηση της Μαδρίτης απέτυχαν παταγωδώς να αποτρέψουν το αδιέξοδο), ό,τι και να γίνει πλέον θα ακυρώσει πρόοδο πολλών δεκαετιών, με κυριότερο μάλιστα θύμα το ίδιο το καθεστώς αυτονομίας της Καταλωνίας. Η μονομερής ανακήρυξη ανεξαρτησίας θα προκαλέσει την καταστολή της Μαδρίτης και τη βύθιση ολόκληρης της χώρας σε έκρυθμη κατάσταση. Αλλά και η έκκληση για διάλογο να επικρατήσει την τελευταία στιγμή, ο διάλογος αυτός θα διεξαχθεί μέσα στην καχυποψία, την απείθεια και το χυμένο αίμα. Μια υπέροχη περιοχή μιας υπέροχης χώρας απειλείται χωρίς άλλο λόγο από την προέλαση του συναισθήματος και του λαϊκισμού.
Στην πατρίδα μας φτηνά τη γλιτώσαμε με το δημοψήφισμα του 2015: η κυβερνητική κωλοτούμπα μετέτρεψε την αυτοκτονία σε φάρσα. Μια φάρσα όμως που φτήνυνε ανεπανόρθωτα τη δημοκρατία μας και που τις συνέπειες της θα βλέπουμε και θα ζούμε για πολλά χρόνια.
Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος