Βρίσκονται στην κορυφή της διοικητικής πυραμίδας μεγάλων επιχειρήσεων ή έχουν δημιουργήσει τη δική τους εταιρεία. Είναι νέες, δυναμικές και μορφωμένες, τις περισσότερες φορές μητέρες. Διαθέτουν το χάρισμα να μπορούν να συνδυάζουν την επαγγελματική με την οικογενειακή ζωή και παρά την αρνητική οικονομική συγκυρία αυξάνουν, χρόνο με τον χρόνο, τους τζίρους και την κερδοφορία των επιχειρήσεων των οποίων ηγούνται προς όφελος και της ελληνικής οικονομίας.
Οι γυναίκες επιχειρηματίες και μάνατζερ, αν και δύσκολα καθιερώνονται στο ελληνικό επιχειρηματικό γίγνεσθαι, προσπερνούν τις αντιξοότητες και αποδεικνύουν τις ικανότητές τους στον επιχειρηματικό στίβο.
Αυτό είναι το συμπέρασμα της πρωτογενούς μελέτης της Διεύθυνσης Οικονομικών – Κλαδικών Μελετών της ICAP Group «Γυναικεία Επιχειρηματικότητα» που πραγματοποιείται για 6η συνεχή χρονιά και προδημοσιεύουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ». Η μελέτη αυτή περιλαμβάνεται στον οδηγό «Leading Women in Business» της ICAP, ο οποίος θα διανεμηθεί μαζί με την έκδοση της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» στις 21 Οκτωβρίου 2017.
Σκοπός της έρευνας είναι να παρουσιάσει το προφίλ των γυναικών επιχειρηματιών και ανώτατων στελεχών στην Ελλάδα και να σκιαγραφήσει την πορεία τους προς την κορυφή αλλά και τα εμπόδια που συναντούν. Παράλληλα, η έρευνα αποτυπώνει τα κίνητρα των γυναικών για να ασχοληθούν με την επιχειρηματικότητα και την καριέρα σε ανώτατο επίπεδο, καθώς και τους παράγοντες που συμβάλλουν στην επαγγελματική τους καταξίωση.
ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥΣ. Στην πλειοψηφία τους οι γυναίκες ανώτατα στελέχη επιχειρήσεων ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 40-49 (43%), ενώ ακολουθούν οι ηλικίες 50 έως 59 με 28% και η ηλικιακή ομάδα 30 έως 39 (26%). Οι περισσότερες είναι παντρεμένες (76%) ενώ σχεδόν οι 8 στις 10 έχουν και παιδιά. Αναφορικό με το επίπεδο εκπαίδευσης,1 στις 2 γυναίκες (50%) έχει αποκτήσει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, ενώ το 37% του δείγματος κατέχει πτυχίο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι 42% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα, πέρα από τη διευθυντική – διοικητική θέση που κατέχουν στην εταιρεία τους, συνδέονται και μετοχικά με αυτήν, ελέγχοντας δηλαδή κάποιο ποσοστό μετοχών. Περαιτέρω, με βάση το προσωπικό των εταιρειών και σύμφωνα με τα πρότυπα που ακολουθούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση παρατηρείται ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που διευθύνονται ή ελέγχονται από γυναίκες είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους (micro, small, medium). Ειδικότερα, το 80% των εταιρειών του δείγματος απασχολεί λιγότερα από 250 άτομα. Οι μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις (με προσωπικό 50-249 ατόμων) αποτελούν το 30% των εταιρειών, ενώ οι μεγάλου μεγέθους (με προσωπικό >250 ατόμων) το 20%.
ΔΟΥΛΕΥΟΥΝ ΠΟΛΥ. Στην έρευνα της ICAP η πρώτη ερώτηση στην οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι γυναίκες ανώτατα στελέχη αφορούσε πόσες ώρες απασχολούνται κατά μέσο όρο ημερησίως στην εταιρεία τους. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι η σκληρή δουλειά χαρακτηρίζει τις γυναίκες με υψηλές θέσεις στη διοικητική πυραμίδα των επιχειρήσεων, καθώς η μεγάλη πλειοψηφία δήλωσε ότι εργάζεται πέραν του καθιερωμένου οκταώρου, ενώ το 45%, δηλαδή σχεδόν η μια στις δυο, παραμένει στο γραφείο παραπάνω από 10 ώρες. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις το 7% εργάζεται λιγότερες από 8 ώρες. Με δεδομένο αυτό λοιπόν δεν φαντάζει υπερβολικό ότι η επιμονή και η εργατικότητα καταλαμβάνουν το 58% των απαντήσεων στην ερώτηση για το ποια είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις γυναίκες ανώτατα στελέχη. Εξίσου μεγάλο είναι και το ποσοστό των απαντήσεων που κατέλαβε η ηθική (49%), γεγονός το οποίο καταδεικνύει ότι οι γυναίκες ηγέτες λειτουργούν με ακεραιότητα και πιστεύουν στις προσωπικές τους αξίες, οι οποίες τις οδηγούν στη λήψη των επιχειρηματικών τους αποφάσεων. Επιπλέον, το χάρισμα της επικοινωνίας είναι για περισσότερες από 4 στις 10 γυναίκες στελέχη επιχειρήσεων αναπόσπαστο στοιχείο του χαρακτήρα τους, ενώ η δημιουργικότητα (40%) και το πνεύμα ομαδικότητας (33%) επίσης τις χαρακτηρίζει.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Η ικανοποίηση και η προσωπική ανάπτυξη αποτελούν τη σημαντικότερη ανταμοιβή για τις γυναίκες αφού αυτό δηλώνουν οι 7 στις 10, ενώ πιο χαμηλά αλλά με εξίσου σημαντικό ποσοστό (61%) βρίσκεται το κίνητρο της καταξίωσης και της αναγνώρισης.
Ομως, τόσο η ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής (34%) όσο και η δυνατότητα καινοτομίας (26%) που τους παρέχει η υψηλή διοικητική τους θέση αποτελούν σημαντικά κίνητρα για μια επιτυχημένη καριέρα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον πάντως παρουσιάζει το γεγονός ότι μόλις το 19% των ερωτηθεισών επέλεξε τις οικονομικές απολαβές ως κίνητρο. Στοιχείο το οποίο φαίνεται να καταρρίπτει το στερεότυπο ότι «οι οικονομικές απολαβές αποτελούν το μεγαλύτερο κίνητρο για μια επιτυχημένη καριέρα». Μάλιστα, επιβεβαίωση αυτού είναι και το γεγονός ότι οι γυναίκες στελέχη επιχειρήσεων συνεχίζουν να αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες για την παροχή ίδιας εργασίας, κάτι που δεν φαίνεται να τις περιορίζει αναφορικά με τις φιλοδοξίες τους για την ανέλιξή τους στην πυραμίδα της ιεραρχίας των επιχειρήσεων στις οποίες εργάζονται. Στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν πάντως ότι υπάρχει ένα μισθολογικό χάσμα ύψους 15% μεταξύ ανδρών και γυναικών.
ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΙ ΕΜΠΟΔΙΑ. Αναφορικά με τους παράγοντες που συνέβαλαν στην επαγγελματική τους καταξίωση, οι γυναίκες θεωρούν ότι η ισχυρή πραγματοποίηση καριέρας αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα που συνέβαλε στην επαγγελματική καταξίωση, με το 83% να το θεωρεί κύριο παράγοντα. Αρκετά υψηλά στη λίστα των παραγόντων βρίσκεται και το μορφωτικό επίπεδο (81%), όσο και οι ηγετικές ικανότητες τους (76%), που όπως φαίνεται διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στην επαγγελματική τους ανέλιξη. Δεν εκπλήσσει και το γεγονός ότι πολύ υψηλά ποσοστά έλαβαν η υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον (68%) όπως και η αξιοποίηση ευκαιριών (67%).
Εντούτοις, ο δρόμος προς την κορυφή της επαγγελματικής ιεραρχίας δεν υπήρξε εύκολος για τις περισσότερες γυναίκες. Οι 6 στις 10 απάντησαν στην έρευνα ότι οι οικογενειακές υποχρεώσεις τους αποτέλεσαν εμπόδιο στην καριέρα τους. Επίσης, για περίπου τις μισές, ένας ακόμα ανασταλτικός παράγοντας στην εξέλιξή τους ήταν η αντιμετώπιση από τους συναδέλφους τους. Αν και το παραπάνω εύρημα ήταν αναμενόμενο, είναι ενισχυμένο αν το συγκρίνει κανείς με τα στοιχεία της προηγούμενης έρευνας, όπου το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνούσε το 38%.
Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις οι γυναίκες είχαν να αντιμετωπίσουν προκαταλήψεις λόγω φύλου, γεγονός που επέδρασε αρνητικά στην επαγγελματική ανέλιξη του 53%. Για πολλούς εργοδότες φαίνεται ότι παραμένει ακόμα το στερεότυπο ότι οι γυναίκες δεν μπορούν να αφιερώσουν στην εργασία τους τον χρόνο και την ενέργεια που απαιτείται στον ίδιο βαθμό με τους άνδρες εξαιτίας των οικογενειακών τους υποχρεώσεων, ανεξάρτητα αν στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πιο μεθοδικές και παραγωγικές από τους άνδρες.
Ταυτότητα της έρευνας
Η έρευνα της ICAP Group «Γυναικεία Επιχειρηματικότητα» διεξήχθη στο διάστημα 5 έως 30 Ιουλίου 2017 με τη χρήση δομημένου ερωτηματολόγιου. Το ερωτηματολόγιο απεστάλη στις 1.150 μεγαλύτερες εταιρείες που διευθύνονται από γυναίκες (βάσει του κύκλου εργασιών τους 2015-2016), μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται οι 500 κορυφαίες που αναφέρονται στην έκδοση της ICAP «LWB Leading Women in Bussines» 2016. To δείγμα της έρευνας συνθέτουν 178 επιχειρήσεις από διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας (βιομηχανία, εμπόριο και υπηρεσίες) οι οποίες δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.