Αναζήτηση
Η δημιουργία μιας νέας παράταξης της Κεντροαριστεράς φαίνεται όλο και πιο πιθανή. Η εκλογή προέδρου είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα. Αναγνωρίστηκε επιτέλους ότι χρειάζεται κοινή προσπάθεια παρά τις διαφορετικές προσωπικές επιδιώξεις. Χωρίς συνεργασία ο χώρος θα παίζει δευτερεύοντες ρόλους. Θα είναι κομπάρσος των εξελίξεων.
Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση έδειξαν ότι η πρόοδος σε θέματα ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης υπήρξε και δυνατή και ταχύτερη όπου υπήρχαν σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και όχι μόνο δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις της Δεξιάς και της Αριστεράς. Η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία αποτελούν παραδείγματα. Η επιτυχία της Μέρκελ αποδίδεται στη Γερμανία στο γεγονός ότι «σοσιαλδημοκράτιζε». Οταν υπάρχουν μόνο δύο παρατάξεις, μία που επιμένει στις παραδοσιακές δομές και λειτουργεί με έντονο ταξικό χαρακτήρα και η άλλη που αμφισβητεί την υπάρχουσα κοινωνική οργάνωση και θέλει να την υποκαταστήσει με εξωπραγματικά πρότυπα, οι αντιθέσεις οξύνονται και η δημιουργική συνεννόηση δεν είναι δυνατή. Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε μια τέτοια φάση αδυναμίας που δεν της επιτρέπει να διαμορφώσει μια δημιουργική πολιτική.
Το ζητούμενο δεν είναι μόνο ένα νέο κόμμα. Ενα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας αναζητά νέες προσεγγίσεις στα προβλήματα, κατανοητές ερμηνείες των όσων συμβαίνουν, αποτελεσματικές λύσεις αντί για μεγάλα λόγια και καταιγισμούς ανεκπλήρωτων υποσχέσεων. Ζούμε στον 21ο αιώνα, σε ένα οικονομικό και τεχνολογικό περιβάλλον που καθορίζεται από την παγκοσμιοποίηση και την ανατρεπτική αλλαγή στον τρόπο ζωής και εργασίας. Η απάντηση στα θέματα που προκύπτουν δεν μπορούν να δοθούν με ακραίους εθνικισμούς ή πρότυπα του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ούτε με την εμμονή σε κοινωνικές και κρατικές δομές που καθορίζονται από οργανωτικά και διοικητικά πρότυπα μιας άλλης εποχής. Η λαϊκίστικη νοοτροπία «να βολέψουμε όλους όπως όπως» είναι ασυμβίβαστη με το αναγκαίο σήμερα επίπεδο διοίκησης. Η κοινωνία ζητά έναν διαφορετικό δημιουργικό λόγο, υπέρβαση και ανατροπή. Η νέα παράταξη για να πείσει πρέπει να τον προσφέρει.
Κόμματα που προκύπτουν από τη συνεργασία διάφορων ανταγωνιζόμενων ομάδων διατρέχουν τον κίνδυνο οι υπάρχοντες ήδη μηχανισμοί να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν την επιρροή τους στο νέο σχήμα. Η νέα παράταξη δεν θα πρέπει να είναι ένα άθροισμα αυτών των μηχανισμών. Για να αποτελέσει ρεύμα ανανέωσης θα πρέπει να κινητοποιήσει τους πολλούς εκείνους που αισθάνονται την ανάγκη μιας νέας έκφρασης, την απελευθέρωση από στενόμυαλες κομματικές πειθαρχίες και εντολές μηχανισμών. Τη δυναμική της αλλαγής πρέπει να ενισχύσουν πρόσωπα ικανά, με γνώσεις της κοινωνικής πραγματικότητας, με θέληση να δημιουργήσουν κάτι νέο. Ταυτόχρονα θα πρέπει να κινητοποιήσει έναν σημαντικό αριθμό πολιτών τόσο κατά την εκλογή του προέδρου όσο και κατά τη συγκρότηση της οργάνωσης, να δημιουργήσει ρεύμα. Χρειάζονται γι’ αυτό διαδικασίες ανοιχτές, εύκολα προσβάσιμες που θα διαψεύδουν την όποια εντύπωση, ότι πρόκειται και πάλι για επιφανειακή προσπάθεια αναμόρφωσης.
Αναπάντητο είναι ακόμη το ερώτημα αν τα κόμματα και οι ομάδες που συμπαρατάχθηκαν θα ακολουθήσουν ή όχι πορεία ενοποίησης. Το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα που επανιδρύθηκε το 1971 συμπεριέλαβε όλες τις ομάδες στο νέο σχήμα γιατί έκρινε ότι η κοινή προσπάθεια πείθει τους πολίτες για την υπέρβαση της πολυδιάσπασης. Κέρδισε τις εκλογές το 1981 και έμεινε σαράντα και πλέον χρόνια καθοριστικός παράγοντας της πολιτικής ζωής. Μια ομοσπονδία αυτόνομων μικροπαρατάξεων θα οδηγηθεί πολύ σύντομα σε διαφωνίες και αντιπαραθέσεις που θα δημοσιοποιηθούν με εξαιρετικά αρνητικά αποτελέσματα. Θα θεωρηθεί ως μια πρόχειρη συνεργασία χωρίς ανανεωτική έφεση προσώπων με μόνο σκοπό την εκλογική επιβίωση ορισμένων. Μια επανάληψη από τα παλιά.
Στη διαμόρφωση των στόχων της η παράταξη πρέπει να είναι απόλυτα ειλικρινής στην περιγραφή της κατάστασης, τον χρόνο που θα απαιτηθεί για τη βαθμιαία επιστροφή στην ομαλότητα και τις δυνατές παρεμβάσεις, ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής. Η χώρα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι τα πράγματα δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Οι ισχύουσες πρακτικές κατανομής εξουσιών και διανομής πόρων σύμφωνα με εμπεδωμένες πελατειακές ρυθμίσεις είναι βαθιά ριζωμένες. Η εξάλειψή τους απαιτεί αντιπαραθέσεις και χρόνο. Για χρόνια ακόμη κάθε κυβερνητική πολιτική θα συγκαθορίζεται από τις συμφωνίες που ήδη υπάρχουν με την Ενωση και τις υποχρεώσεις στους δανειστές για την εξόφληση του χρέους. Απραγματοποίητες υποσχέσεις θα δοθούν αναμφίβολα από τα άλλα κόμματα. Θα πρέπει να καταγγελθούν αποφασιστικά για να είναι σαφής η διαχωριστική γραμμή μεταξύ μιας εφικτής πολιτικής και των δημαγωγικών υπερβολών εκείνων που ενδιαφέρονται μόνο για ψήφους και όχι για τη χώρα.
Η διαμόρφωση ενός εκτεταμένου προγράμματος δεν μοιάζει σήμερα δυνατή. Χρειάζονται, υπό τις συνθήκες σύγχυσης και αβεβαιότητας που επικρατούν, έρευνες, μελέτες των προβλημάτων, συζητήσεις με την κοινωνία για να προσδιορισθεί το εφικτό. Πρέπει όμως να υπάρξουν σαφείς κατευθύνσεις, προτεραιότητες και επεξηγήσεις. Ο πολίτης συμφωνεί αν ενημερώνεται σωστά. Οπωσδήποτε αναγκαίο είναι να υπάρξουν ομάδες δουλειάς με γνώση, εμπειρία και θέληση για λύσεις και όχι υποσχέσεις. Στόχος είναι η αποτελεσματική υπέρβαση της υφέρπουσας πάντα ύφεσης, της δυσπιστίας και αβεβαιότητας, ώστε να υπάρξει σταθερή ανάπτυξη και βελτίωση των συνθηκών ζωής.
Η εμπειρία δείχνει ότι με ουσιαστική συνεργασία ξεπερνιούνται οι αποστάσεις μεταξύ προσώπων. Μετατρέπεται η τυπική ενότητα σε ουσιαστική σύμπραξη. Η εκλογή προέδρου του νέου σχήματος είναι αναγκαίο βήμα, ώστε να ξεπεραστούν οι προσωπικοί ανταγωνισμοί που αποτέλεσαν το κύριο εμπόδιο συνεργασίας. Είναι ταυτόχρονα η προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός νέου κλίματος όχι μόνο πολιτικής αλλά και ψυχικής ενότητας. Στη δημοσιογραφική γλώσσα πρόκειται για εκλογή «αρχηγού». Η εκλογή σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να οδηγήσει στη διαμόρφωση ενός κόμματος κατά το πρότυπο των αρχηγικών κομμάτων. Η παράταξη για να αποκτήσει δυναμική προϋποθέτει τη δημιουργική συμμετοχή όλων που συνέβαλαν στη συσπείρωσή της. Είναι αναγκαίο να αξιοποιεί, να συζητεί και να κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις της. «Οι αρχηγοί» ανήκουν στο παρελθόν.
