Τον Αύγουστο του 1922 η περιπέτεια των Ελλήνων στη Μικρά Ασία αρχίζει να λαμβάνει διαστάσεις τραγωδίας. Αυτό που είχε ξεκινήσει ως «Μεγάλη Ιδέα» εξελίσσεται σε εφιάλτη. Τα ελληνικά στρατεύματα, που είχαν αποβιβαστεί στην περιοχή από το 1919, υφίστανται πλέον αλλεπάλληλες ήττες. Θα επισφραγιστούν λίγο αργότερα με τον πιο δραματικό τρόπο, τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Καθώς τα στρατεύματα υποχωρούν, ένας 24χρονος, γεννημένος στο Σαμάκοβο της Ανατολικής Ρωμυλίας, αποτυπώνει με τον φακό του τα γεγονότα. Είναι ο Θεόδωρος Νικολέρης, ο επίσημος φωτογράφος της 12ης Μεραρχίας, ο οποίος επί δεκαέξι μήνες απαθανατίζει καρέ καρέ τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Μέσω των εικόνων του θα διαφυλαχθούν αδιαμφισβήτητες ιστορικές μαρτυρίες αλλά και μοναδικά καλλιτεχνήματα που δημιουργήθηκαν με πενιχρά τεχνικά μέσα. Τμήμα του εξαιρετικού υλικού που συγκέντρωσε ο Νικολέρης, με ρεαλιστικές σκηνές από το μέτωπο και τη ζωή του Στρατεύματος, θα δημοπρατηθεί σε λίγες ημέρες στην Αθήνα από τον οίκο δημοπρασιών Α. Καραμήτσος (www.karamitsos.com). Πρόκειται για 46 εξαιρετικά σπάνιες ασπρόμαυρες φωτογραφίες, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στο λεύκωμα «Η Μικρασιατική Εκστρατεία. Φωτογραφίες Θεόδωρου Νικολέρη» που είχε εκδώσει το 2008 η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.
ΟΛΗ Η ΙΣΤΟΡΙΑ. «Η φωτογραφική συλλογή που θα δημοπρατηθεί στις 4 Νοεμβρίου με τιμή εκκίνησης τα 1.500 ευρώ καλύπτει το διάστημα από 5 Ιανουαρίου 1922 έως τις 6 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους. Ο κύριος όγκος της εντάσσεται στον Αύγουστο του 1922 που συμπίπτει με την εγκατάλειψη της επιχείρησης κατάληψης της Αγκυρας και την οπισθοχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων. Ο φωτογράφος καταγράφει βήμα βήμα την πορεία της Μεραρχίας από τον ποταμό Πουρσάκ κοντά στην Αγκυρα έως την Πάνορμο στα παράλια της Προποντίδας, την αποβίβαση στην Ανατολική Θράκη και την τελική επιστροφή μέσω των σιδηροδρομικών σταθμών Τυρολόης & Αρτίσκοϊ (Babaeski). Τα τοπωνυμία που αναφέρονται στις φωτογραφίες είναι το Πουρσάκ, το Αχαλάρ, το Δορύλαιο, το Καρατοκάτ, το Μποζ Εγιούκ, ο Γάλλος ποταμός, το Αϊνεγκιόλ, το Ακ Σου, η Προύσα προς Πάνορμο, το Νιλουφέρ, ο Πάνορμος, το Μιχαλίτσι Προύσης, η Αρτάκη, η Ραιδεστός, το Τυρολόι, το Αρτίσκοϊ (Μπαμπα-Εσκή)», λέει στα «ΝΕΑ» ο Θοδωρής Τσιπίδης, επιμελητής της συλλογής. «Στις αργυροτυπίες του σημαντικού έλληνα φωτογράφου που πήρε μέρος στη Μικρασιατική Εκστρατεία αποτυπώνονται με εντυπωσιακό τρόπο όψεις του μετώπου από την προέλαση προς την Αγκυρα έως την τελική οπισθοχώρηση. Σε 35 φωτογραφίες υπάρχουν χειρόγραφες λεζάντες σε μαύρη μελάνη ενώ οι υπόλοιπες 11 έχουν λεζάντες στο αρνητικό», προσθέτει.
ΑΠΟ 8 ΕΤΩΝ. Η επαγγελματική πορεία του Θεόδωρου Νικολέρη ξεκινά το 1906 όταν σε ηλικία 8 ετών αρχίζει να δουλεύει ως βοηθός του φημισμένου φωτογράφου της Πόλης Νίκου Αντρειωμένου. Την περίοδο του Μεσοπολέμου εγκαθίσταται στη Δράμα και το 1941 μετακομίζει στη Θεσσαλονίκη. Οι γιοι του συνεχίζουν το επάγγελμα του φωτογράφου, όπως και η εγγονή του Χρύσα Νικολέρη, η οποία εργαζόταν μέχρι τον θάνατό της, πριν από λίγους μήνες, με ειδίκευση στο πορτρέτο και την αρχιτεκτονική φωτογραφία. Τμήμα του αρχείου του Θεόδωρου Νικολέρη βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του ανήκει στον εγγονό του, Χρήστο.
Εκτός από τη συγκεκριμένη συλλογή, ο οίκος Α. Καραμήτσος διαθέτει πλούσιο υλικό που χρονολογείται τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα. «Αναπτύσσουμε δραστηριότητα τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό» λέει ο Θοδωρής Τσιπίδης. «Πολλά από τα τεκμήριά μας προέρχονται από άλλες χώρες. Για παράδειγμα παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης και υλικό από τον Α’ Παγκόσμιο Πολέμο βρίσκουμε στο Παρίσι λόγω και της παρουσίας των Γαλλικών Στρατευμάτων στην πόλη. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει τόσο υλικό. Αν και ψάχνοντας μπορεί να βρεις σπουδαία πράγματα ακόμη και πεταμένα στα σκουπίδια…».
Τελευταία Νέα