«Κόκκινη κάρτα» έβγαλε το Συμβούλιο της Επικρατείας στο παρά πέντε της υποβολής των ηλεκτρονικών δηλώσεων πόθεν έσχες.
Η Ολομέλεια του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, υπό τον πρόεδρο του ΣτΕ Νίκο Σακελλαρίου, έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις των υπουργικών αποφάσεων με βάση τις οποίες καθιερώθηκε όλοι ανεξαιρέτως οι υπόχρεοι υποβολής πόθεν έσχες (κρατικοί λειτουργοί και αξιωματούχοι, δικαστές, εισαγγελείς, δημοσιογράφοι και άλλοι) να συμπεριλαμβάνουν στις δηλώσεις τους μετρητά, τιμαλφή και άλλα αντικείμενα αξίας –όπως πίνακες και έργα τέχνης –που έχουν είτε στις οικίες τους είτε σε θυρίδες.
Η απόφαση του ΣτΕ αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς η δημοσίευσή της συμπίπτει χρονικά να γίνεται λίγα 24ωρα –21 Οκτωβρίου 2017 είναι η καταληκτική ημερομηνία –πριν εκπνεύσει η προθεσμία για την υποβολή δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα αρμόδια υπουργεία πρέπει να μελετήσουν όλες τις παραμέτρους της δικαστικής απόφασης προκειμένου να ανακοινώσουν άμεσα αν θα δοθεί παράταση –όπως εκτιμάται από δικαστικούς κύκλους ότι πρέπει να γίνει –για την υποβολή των σχετικών δηλώσεων, ώστε να «θεραπευθούν» οι αντισυνταγματικότητες που εντόπισε το ΣτΕ και να έχει έγκυρο «μανδύα» η νέα υπουργική απόφαση.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί αποφάσισαν ότι οι επίμαχες διατάξεις των υπουργικών αποφάσεων, που επιβάλλουν σε όλους ανεξαιρέτως τους υπόχρεους να δηλώνουν μετρητά που διαθέτουν εκτός πιστωτικών ιδρυμάτων ή σε θυρίδες άνω των 15.000 ευρώ, καθώς και άλλα κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας –άνω των 30.000 ευρώ –ευθέως προσκρούουν σε βασικές συνταγματικές διατάξεις.
Η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, που μέρος αυτής καταλαμβάνει όλους τους υπόχρεους, εκδόθηκε έπειτα από προσφυγές που είχαν καταθέσει ενώσεις δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών βάλλοντας κατά της Κοινής Υπουργικής Απόφασης των υπουργείων Δικαιοσύνης και Οικονομικών για τις διατάξεις εκείνες που υποχρέωναν τους δικαστικούς να δηλώσουν στοιχεία της προσωπικής τους κατάστασης (διευθύνσεις κατοικιών και λοιπά) στην ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου κατατίθενται οι δηλώσεις πόθεν έσχες.
Ζυγίζοντας την υπουργική απόφαση, οι σύμβουλοι της Επικρατείας με την απόφασή τους ουσιαστικά την ακυρώνουν και μάλιστα στο σύνολό της.
Διά αυτής της οδού, η εν λόγω υπουργική απόφαση είναι σαν να μην υπήρξε ποτέ, καθώς όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στο πολυσέλιδο σκεπτικό της Ολομέλειας «δεν απέκτησε ποτέ νόμιμη υπόσταση». Κι αυτό γιατί δεν δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως «παραμετρικές τιμές και οδηγίες συμπλήρωσης των πεδίων» της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. «Με αποτέλεσμα, σύμφωνα πάντα με την απόφαση του ΣτΕ, να καθίσταται ανέφικτος ο έλεγχος νομιμότητας των ουσιωδών αυτών στοιχείων της κανονιστικής ρύθμισης».
Δικαστές στους ελέγχους. Ωστόσο, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, λόγω της σπουδαιότητας των θεμάτων που ανέκυψαν, προχώρησε και σε μια σειρά διαπιστώσεων που συνδέονται άμεσα με τον έλεγχο περιουσιακής κατάστασης των δικαστών. Υπό αυτό το πρίσμα αποφασίστηκε για τους δικαστικούς λειτουργούς ο έλεγχος της περιουσιακής κατάστασης να γίνεται, αλλά στο εν λόγω όργανο να μετέχουν, συμπεριλαμβανομένου και του προέδρου του, κατά πλειοψηφία ανώτατοι δικαστές από τα τρία ανώτατα δικαστήρια της χώρας.
«Το Δικαστήριο,έκρινε η Ολομέλεια του ΣτΕ, όσον αφορά ειδικώς τους δικαστικούς λειτουργούς, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο έλεγχος της περιουσιακής κατάστασης αυτών συνδέεται άμεσα με την εκπλήρωση του υπηρεσιακού τους καθήκοντος και πρέπει να διενεργείται κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η συνταγματικώς επιβαλλόμενη ανεξαρτησία αυτών έναντι των οργάνων των δύο άλλων λειτουργιών, κατέληξε, κατ’ αποδοχή σχετικού λόγου,στο ότι το επιφορτισμένο με τον έλεγχο όργανο πρέπει να συγκροτείται, τουλάχιστον κατά πλειοψηφία, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου του, από ανώτατους τακτικούς δικαστές, μέλη των τριών Ανώτατων Δικαστηρίων».
Η ασφάλεια και οι κυρώσεις Ιδιαίτερο κεφάλαιο αφιερώνεται στην απόφαση για τις προβαλλόμενες αιτιάσεις που αφορούν την ασφάλεια του πληροφορικού συστήματος προκειμένου να μην υπάρχουν διαρροές προσωπικών δεδομένων. Το δικαστήριο έκρινε ότι έχουν ληφθεί τα αναγκαία μέτρα και επιπλέον ότι οι προβλεπόμενες ποινικές κυρώσεις είναι εντός συνταγματικών πλαισίων, με την επισήμανση πως η ελλιπής υποβολή δήλωσης πόθεν έσχες θα επισύρει ποινικές κυρώσεις όταν η έλλειψη είχε σκοπό να αποκρύψει κάτι και όχι όταν ήταν μια παράλειψη.
Τέλος, επισημαίνεται στην απόφαση αφενός ότι το όργανο ελέγχου οφείλει, σύμφωνα και με την αρχή της προηγούμενης ακρόασης, να καλεί τον ελεγχόμενο προς παροχή διευκρινίσεων, αφετέρου ότι, ενόψει της σοβαρότητας των απειλούμενων κυρώσεων, η διοίκηση οφείλει να διαμορφώσει τη διαδικτυακή εφαρμογή κατά τρόπο ώστε να μην καθίσταται αδύνατη ή ιδιαιτέρως δυσχερής η υποβολή δήλωσης μέσω της χρήσης του ηλεκτρονικού συστήματος από τον μέσο χρήστη.
Αντιδράσεις στην κυβέρνηση
Την αρνητική έκπληξή του εξέφρασε ο Νίκος Βούτσης μετά τις πληροφορίες ότι κρίθηκε αντισυνταγματική η υπουργική απόφαση για την υποβολή δηλώσεων πόθεν έσχες. Ο Πρόεδρος της Βουλής ανέφερε, ωστόσο, ότι αναμένει την επίσημη απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας ώστε να τη μελετήσει. Παράλληλα, ο αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης Δημήτρης Παπαγγελόπουλος δήλωσε κι εκείνος μεν ότι αναμένει να ενημερωθεί επίσημα, αλλά εξέφρασε και τους φόβους του ότι «η Δικαιοσύνη θα εκτεθεί».
