Το πρόσφατο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη έχει αρχίσει ήδη να δρέπει τους καρπούς του διαφημιστικού του ιδρώτα. Ο τίτλος της αγγλικής έκδοσης («BodleyHead», 2017) ήταν ειρωνικά συγκρατημένος, όσο κι ένα ελαφρύ μειδίαμα που δεν στερείται αυτοσαρκασμού: «Ενήλικες στο δωμάτιο». Παρέπεμπε ευθέως στη θρυλική ρήση, με την οποία η Κριστίν Λαγκάρντ έκλεισε στον Γιάνη (και στην Ελλάδα) τη διαπραγματευτική πόρτα κατάμουτρα. Βεβαίως, ακόμη και αυτός ο φλεγματικός τίτλος συνοδευόταν από έναν υπερφίαλο υπότιτλο: «Η μάχη μου με το βαθύ κατεστημένο της Ευρώπης». Παίρναμε πρέφα εξαρχής ότι ένα χαλύβδινο Εγώ θα έκανε αισθητή την παρουσία του στις εκατοντάδες σελίδες. Συγχωρητέο. «Ολα πολύ ανθρώπινα» –όπως θα βάφτιζε και ο Τζορτζ Στεφανόπουλος τη μαρτυρία της δικής του οδυνηρής εμπειρίας από το ζεύγος Κλίντον (Λιβάνης, 1999). Ή όπως το έθεσε επιγραμματικά ο Γούντι Αλεν: «Μην υποτιμάτε ποτέ τον αυνανισμό. Κάνετε έρωτα με έναν άνθρωπο που αγαπάτε».
Οχι και τόσο απρόσμενα, στην ελληνική «αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη» έκδοση που ακολούθησε λίγους μήνες κατόπιν (Πατάκης, 2017), το τζοκόντειο μειδίαμα στον τίτλο έσβησε τελείως. Εδώ έχουμε υποστολή του Εγώ κι έπαρση της σημαίας: «Ανίκητοι Ηττημένοι. Για μια Ελληνική Ανοιξη μετά από ατελείωτους μνημονιακούς χειμώνες». Ουάου. Βροντάει ο Ολυμπος, αστράφτει η Γκιώνα… Ανεξάρτητα από το ναρκισσιστικό / εθνικοαπελευθερωτικό σύνδρομο του συγγραφέα, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι οι «Ανίκητοι Ηττημένοι» μάς δίνουν τη σπάνια ευκαιρία να κοιτάξουμε από την κλειδαρότρυπα στα δώματα της εξουσίας, εκεί όπου ελάχιστοι εισχωρούν και ακόμη λιγότεροι καταγράφουν όσα ακούν, βλέπουν ή πράττουν. Κατά πόσον είναι αυθεντικά όσα αναφέρονται θα παραμείνει το αντικείμενο μιας ανοιχτής συζήτησης για καιρό, ίσως και για χρόνια, αν όχι για πάντα. Βλέπετε, πολλοί από τους εμπλεκόμενους που θα μπορούσαν να μας διαφωτίσουν ίσως να μη θέλουν ή να κωλύονται. Σίγουρα και κάποιοι, προκειμένου να αποφύγουν μια ατέρμονη αντιδικία τύπου «σου είπα» – «μου είπες», προτιμούν να ξεμπερδεύουν με τη συνοπτική αποτίμηση «φαντασιοπληξίες». Εμείς, καλή τη πίστει και μέχρι αποδείξεως του εναντίου, θα δεχτούμε ότι το fiction στο βιβλίο του Βαρουφάκη είναι επικουρικό στοιχείο και όχι κυρίαρχο.
Σύμφωνα λοιπόν με τα λεγόμενά του, συναντάει πρώτη φορά τον Αλέξη Τσίπρα το 2011, στο ρεστοράν ενός «διακριτικού ξενοδοχείου μπουτίκ», στου Ψυρή, που «έμελλε να γίνει ο συνήθης τόπος συνάντησής μας». Στο ραντεβού παρίσταται και ο Νίκος Παππάς, ενήμερος για το έργο του καθηγητή Βαρουφάκη και ουσιαστικά εκείνος που θέλησε να φέρει σε επαφή τον οικονομολόγο με τον «νεαρό πρίγκιπα» της Αριστεράς. «Επρόκειτο για δύο νέους άντρες», σχολιάζει ο συγγραφέας, «περίπου ίδιας ηλικίας, αλλά με διαφορετική ιδιοσυγκρασία, που ενεργούσαν και σκέφτονταν ως μονάδα». Κατά τα λοιπά, ο Γιάνης δεν δείχνει να εντυπωσιάζεται από τον Αλέξη. «Είναι πολύ ευχάριστος άνθρωπος», θα πει μετά στη Δανάη Στράτου, τη γυναίκα του, «αλλά δε νομίζω ότι το έχει». Απέναντι στον ίδιον τον Αλέξη, δεκατρία χρόνια μικρότερό του, θα είναι πατερναλιστικός, έως οριακά προσβλητικός: «Αν θέλεις να γίνεις πρωθυπουργός, πρέπει να μάθεις αγγλικά. Βρες δάσκαλο, είναι επιτακτική ανάγκη».
Εκτός από τη σοφή συμβουλή για την εκμάθηση αγγλικών, ο Βαρουφάκης διατείνεται στο βιβλίο του ότι αυτός ήταν ο μεσολαβητής για το προξενιό του ΣΥΡΙΖΑ με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, πολύν καιρό πριν πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ την εξουσία. Στις αρχές του 2012 διδάσκει Οικονομική Θεωρία στη Σχολή Δημοσίων Υποθέσεων του Πανεπιστημίου του Τέξας και αντιλαμβάνεται ότι το υποψήφιο γαμπρουδάκι, εάν εγκατασταθεί ποτέ στο Μέγαρο Μαξίμου, δεν μπορεί να ξεκινήσει αγώνα εναντίον της Ευρώπης και της Αμερικής ταυτοχρόνως. «Αν επρόκειτο να ανοίξουμε μέτωπο με το τρίγωνο Βρυξελλών – Φρανκφούρτης – Βερολίνου», γράφει ο Βαρουφάκης, «ένα δεύτερο μέτωπο με την Ουάσιγκτον θα ήταν ανεπιθύμητο και υπονομευτικό. Εντούτοις, πολλοί ήταν εκείνοι στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, που αρπάχτηκαν από εκείνη την εκτίμησή μου για να με παρουσιάσουν ως τσιράκι των Αμερικάνων».
Η εξέλιξη της ιστορίας απέδειξε ότι, ακόμη και αν ο Γιάνης ήταν πράγματι τσιράκι των Αμερικάνων, δεν ήταν τσιράκι αναντικατάστατο. Ο Βαρουφάκης ήλθε και παρήλθε, αλλά το ειδύλλιο με την Αμερική καρποφόρησε. Το γαμπρουδάκι, χαρωπό και λαμπερό, ένα κεφάλι κοντύτερο από τη νύφη, ανέβηκε τα σκαλιά της εκκλησίας. Η νύφη ήταν πλούσια και μεγάθυμη. Μπορούσε να κατανοήσει και να συγχωρέσει κάθε ιδεολογική παρασπονδία -όπως πέρυσι, που το γαμπρουδάκι σηκώθηκε στα καλά του καθουμένου και κουβαλήθηκε ώς την Κούβα για να παραστεί στην κηδεία του Φιντέλ Κάστρο, εκείνου του κτηνώδη δικτάτορα (η νύφη δεν μασάει τα λόγια της στο twitter). Αλλωστε, όποτε το γαμπρουδάκι τα βρίσκει σκούρα στέκεται παράμερα και βγάζει μπροστά τον ακροδεξιό υπουργό Αμυνας, ένθερμο φαν της νύφης -σε μια επίδειξη σαδιστικής σκανταλιάς, μάλιστα, τον έστειλε να προϋπαντήσει στο αεροδρόμιο τον απερχόμενο πρόεδρο Ομπάμα. Και στο φινάλε, η νύφη δεν ενοχλείται από τον λαϊκισμό (σε ανάλογη λαϊκιστική πανήγυρη μεγαλούργησε και η ίδια) όσον καιρό πληρώνει τη λυπητερή το γαμπρουδάκι. Είπαμε. Η νύφη είναι πλούσια. Δεν είναι κορόιδο.
Ωστόσο, θα περίμενε κανείς να εξανίσταται η άλλη νύφη. Ο γαμπρός είναι δίγαμος. Δεν χώρισε την προηγούμενη για να παντρευτεί την επόμενη. Εχει καρδιά φαρδύτερη και από την Πλατεία Τιενανμέν στο Πεκίνο. Πώς καταφέρνει ο άτιμος και παραμυθιάζει την Αριστερά; Πώς γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στους «φονιάδες των λαών» και τις «βάσεις του θανάτου» με την παραγγελία για τα F-16 και την παράκληση να μην φύγουν οι Αμερικανοί από τη Σούδα; Πλάκα μου κάνετε; Τηλεόραση δεν βλέπετε; Τύπο δεν διαβάζετε; Η «Εφημερίδα των Συντακτών» κυκλοφορεί με τίτλο Το Ημέρωμα της… Κριστίν, ένα ευφάνταστο ρεπορτάζ του Νίκου Σβέρκου, όπου ο Αλέξης Τσίπρας τιθασεύει την Κριστίν Λαγκάρντ, όπως ο σαιξπηρικός Πετρούκιος τη στρίγγλα Κατερίνα. Ο Κώστας Ζαχαριάδης, ο γκουρμεδιάρης διευθυντής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, μας διαβεβαιώνει ότι ουδείς λόγος ανησυχίας συντρέχει –και φέτος οι λιχουδιές στο Πολυτεχνείο θα είναι οι ίδιες, οι παλιές, οι δοκιμασμένες, οι πρόστυχες: φασίστες, φονιάδες και ούτω καθεξής. Γι’ αυτό σας λέω. Ματαιοπονείτε. Μην την ψάχνετε. Στοιχηθείτε όλοι πίσω από την Πωλίνα. Με το ένα, με το δύο, με το τρία: Πάμε για τρέλες, στις Σεϋχέλλες, πάμε για τρέλες, ω, ω…