Στις μεταπολεμικές δεκαετίες, δύο πολιτικές οικογένειες κυριάρχησαν στο ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο. Κεντροαριστερά και κεντροδεξιά κόμματα έδωσαν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες διακριτά ιδεολογικά προτάγματα, πολιτικές και οικονομικές επιλογές.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της οικονομίας της αγοράς, υπήρξε μια σύγκλιση προς το κέντρο. Μια ώσμωση πολιτικών, κυρίως στο οικονομικό επίπεδο, που επιτάθηκε από την παγκοσμιοποίηση αλλά και την κοινή οικονομική και νομισματική πολιτική στην Ευρώπη. Ιδίως τα σοσιαλιστικά κόμματα διήνυσαν τη μεγαλύτερη πολιτική απόσταση κλίνοντας προς τα δεξιά και συγκλίνοντας προς το κέντρο. Ηταν η εποχή της τριγωνοποίησης της πολιτικής. Ο Μπλερ στην Αγγλία, ο Σρέντερ στη Γερμανία, το ΠΑΣΟΚ του Σημίτη στην Ελλάδα. Αυτή η πολιτική μετατόπιση έδωσε στην Κεντροαριστερά πρόσκαιρες εκλογικές νίκες, αλλά μακροπρόθεσμα οδήγησε στη συρρίκνωσή της. Η υιοθέτηση δεξιών πολιτικών έφθειρε τον κεντροαριστερό πυλώνα του πολιτικού συστήματος στην Ευρώπη. Γιατί διέρρηξε τους δεσμούς της Κεντροαριστεράς με τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της.
Μια σειρά δομικών αλλαγών, όμως, απειλούν και την Κεντροδεξιά, αλλά και τη δημοκρατία συνολικά. Η παγκοσμιοποίηση διόγκωσε τις ανισότητες. Η τεχνολογική επανάσταση φέρνει νέες κοινωνικές διαιρέσεις και στρωματώσεις. Τα μεταναστευτικά ρεύματα δημιουργούν δημογραφικό και πολιτισμικό πανικό στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Οι κοινωνίες γίνονται ευάλωτες στα κηρύγματα των λαϊκιστών και των δημαγωγών και των κομμάτων διαμαρτυρίας.
Οι στόχοι είναι εύκολοι. Τα παραδοσιακά κόμματα, το κατεστημένο, η οικογενειοκρατία, οι τράπεζες, η παγκοσμιοποίηση, η Ευρώπη, οι ξένοι. Τα σχήματα που προτείνουν απλουστευτικά και εύπεπτα. Οικονομικός προστατευτισμός, εθνικισμός, ξενοφοβία, ευρωσκεπτικισμός, πολιτικές ταυτότητας.
Από τη λαίλαπα του εθνολαϊκισμού δεν ξέφυγε ούτε η Γερμανία. Που μεταπολεμικά είχε καταφέρει να εντάξει τη συζήτηση για την εθνική της ταυτότητα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Τώρα το AfD σπάει αυτό το ταμπού.
Τα κεντροδεξιά κόμματα παραμένουν η μεγάλη πολιτική οικογένεια στην Ευρώπη αλλά πλαγιοκοπούνται από τα δεξιά τους.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η λύση είναι η στροφή προς τα δεξιά. Να πλειοδοτήσουν, δηλαδή, σε δημαγωγία, σοβινισμό και προστατευτισμό. Σε μια προσπάθεια επαναπατρισμού ψηφοφόρων να μοιάσουν με το «τέρας». Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πλάνη.
Τα κεντροδεξιά κόμματα πρέπει να μείνουν σταθερά στις αρχές, στις αξίες τους και την ιδεολογία τους. Διακρίνοντας τον πατριωτισμό από τον εθνικισμό. Διακρίνοντας τις ανοιχτές κοινωνίες από τις κοινωνίες της ανομίας. Υποστηρίζοντας την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και τον νόμο και την τάξη. Υποστηρίζοντας την οικονομία της αγοράς, αλλά παρεμβαίνοντας για να διορθώσουν τις ανισότητες. Η απάντηση στην παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογία δεν μπορεί να είναι η απομόνωση στο γαλατικό χωριό.
Εάν τα κεντροδεξιά κόμματα αποστούν από τις αρχές και τις αξίες τους, μακροπρόθεσμα θα έχουν την τύχη των σοσιαλιστών.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, πρώην υπουργός, visiting fellow στο Martens Centre for European Studies
Τελευταία Νέα