Σε περιδίνηση με τα δισεκατομμύρια

Ενα ταξίδι υψηλών συμβολισμών για τον Αλέξη Τσίπρα, αυτό στις ΗΠΑ, ολοκληρώθηκε επιτυχώς, όπως τουλάχιστον το αξιολόγησε ο ίδιος πριν αναχωρήσει από την Ουάσιγκτον. Κάλλιστα όμως θα μπορούσε να είναι το ταξίδι των… εξοπλισμών, αφού, πέρα από το τσάι και τη συμπάθεια της αμερικανικής πλευράς, η επίσκεψη του Πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο αποτέλεσε την επισφράγιση της συμφωνίας για την αναβάθμιση του στόλου των F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας. Συμφωνία που θα κοστίσει στην Ελλάδα 2,4 δισ. δολάρια, αλλά η κυβέρνηση εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι θα καταβάλει μόλις 1,1 δισ. εξ αυτών. Η διαφορά είναι προφανές ότι μπορεί να επισκιάσει κάθε θετική πλευρά του ταξιδιού –εξού και ο Πρωθυπουργός προσωπικά επισημαίνει ότι οι ΗΠΑ κατανοούν πως το ζήτημα δεν είναι οικονομικό, αλλά άπτεται των γεωπολιτικών ισορροπιών στη ΝΑ Μεσόγειο και της ανάγκης για τη διατήρησή τους.

Το παρασκήνιο της συμφωνίας, που είχε ολοκληρωθεί πριν ο Αλέξης Τσίπρας ξεκινήσει το υπερατλαντικό ταξίδι, είναι έντονο. Αλλωστε, η συζήτηση για την ανανέωση του στόλου των F-16 είναι παλιά ιστορία και χρονολογείται παλαιότερα κι από την παρούσα κυβέρνηση. Οι συζητήσεις, ωστόσο, εντατικοποιήθηκαν το τελευταίο διάστημα με την ενθάρρυνση του υπουργού Αμυνας Πάνου Καμμένου –ο οποίος φέρεται να συνομιλούσε με συγκεκριμένους επιχειρηματίες στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ. Συζητήσεις που εξελίσσονταν μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, όταν στην Ουάσιγκτον βρέθηκε ο αναπληρωτής του Δημήτρης Βίτσας.

Ηταν προπομπός του Αλέξη Τσίπρα; Αυτό ειπώθηκε επισήμως, όπως και ότι εγκαινίασε το ελληνικό περίπτερο σε μεγάλη έκθεση εξοπλιστικών συστημάτων (AUSA). Στην πραγματικότητα, όμως, ο Βίτσας προετοίμασε το έδαφος για τη μεγάλη συμφωνία και ο τρόπος με τον οποίο έθεσε το ζήτημα ο Ντόναλντ Τραμπ κατά την υποδοχή του έλληνα Πρωθυπουργού στο Οβάλ Γραφείο, μιλώντας περισσότερο ως businessman παρά ως πολιτικός, δεν άφησε περιθώρια για δεύτερες σκέψεις. Μάλιστα, ο αμερικανός πρόεδρος αναμείχθηκε και σε συμφωνίες του ιδιωτικού τομέα, υποδεικνύοντας εμμέσως στην ελληνική κυβέρνηση να ασκήσει πιέσεις για την ολοκλήρωσή τους –και συγκεκριμένα για την αγορά αεροσκαφών της Boeing για την ανανέωση του στόλου της Aegean.

Κατά την παραμονή του στην Ουάσιγκτον, ο αναπληρωτής υπουργός Αμυνας επισκέφθηκε το Πεντάγωνο και συναντήθηκε με τον υφυπουργό Αμυνας των ΗΠΑ Τόμας Γκόφους και την υφυπουργό Διεθνούς Ασφάλειας Κέιτι Γουίλμπαργκερ. Λίγες ώρες αργότερα, ο Πρωθυπουργός πέταξε με F-16 πάνω από το Αιγαίο και μετά πήρε την πτήση για τον Τραμπ.

Κυβερνητικές πηγές επιμένουν ότι η οριστική συμφωνία για τα F-16 δεν έχει ακόμη κλείσει και πως η ελληνική πλευρά διαπραγματεύεται τους όρους που αφορούν τη συμμετοχή των ΗΠΑ. Μιλούν για ένα επωφελές deal που θα ολοκληρωθεί εντός δεκαετίας και αφορά 85-95 αεροσκάφη, υποστηρίζοντας πως η ανανέωση του στόλου είναι επιβεβλημένη από τις συνθήκες (σ.σ. η Τουρκία έχει ήδη δρομολογήσει την προμήθεια των πιο σύγχρονων αεροσκαφών τύπου F-35) και τον στρατηγικό ρόλο που επιδιώκει να παίξει η Ελλάδα στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα, προσθέτουν πως για οικονομικούς λόγους η χώρα αδυνατεί να μπει στη λογική της κούρσας εξοπλισμών, διασκεδάζοντας έτσι και τις ανησυχίες των Βρυξελλών.

Το ταξίδι Τσίπρα στις ΗΠΑ σηματοδότησε πάντως την ολοκληρωτική στροφή του στον ρεαλισμό, με τον ίδιο να επισημαίνει σε συνομιλητές του με νόημα πως εργάζεται για την πατρίδα και όχι για τον ΣΥΡΙΖΑ. Ετσι, θεωρεί επιβεβλημένη και δίχως αναταράξεις την προώθηση των μεταρρυθμίσεων, των αποκρατικοποιήσεων και των επενδύσεων, ενώ επιδιώκει να αξιοποιήσει την αλλαγή στάσης του ΔΝΤ –την οποία διαπίστωσε ιδίοις όμμασι στη συνάντηση με την Κριστίν Λαγκάρντ στην Ουάσιγκτον –για να πιέσει τους Ευρωπαίους για γρήγορη λύση στο χρέος, δηλαδή έως το τέλος Φεβρουαρίου. Αλλά και για να μπορέσει με την ολοκλήρωση του προγράμματος να στηρίξει τη ρητορική του περί εξόδου από τα Μνημόνια.

Η υποδοχή του από τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο ήταν ιδιαιτέρως θερμή –ανεξαρτήτως της συμφωνίας για τους αεροπορικούς εξοπλισμούς ή τη βάση της Σούδας, το ζήτημα της οποίας προσπαθεί να υποβαθμίσει η ελληνική πλευρά. Το γεγονός αυτό επιδιώκει να εκμεταλλευτεί η Αθήνα στην προσπάθεια δημιουργίας κλίματος επανεκκίνησης της οικονομίας και προσέλκυσης επενδύσεων.

Η συμμαχία με τις ΗΠΑ αποτελεί στρατηγική επιλογή του Τσίπρα, επιδιώκοντας να εκμεταλλευτεί το μομέντουμ αφενός της κρίσης στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας και αφετέρου της μεταβατικής φάσης στην οποία βρίσκεται η Ευρώπη, με την αναμονή για τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία και τις προτάσεις Μακρόν για τη νέα αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δίχως αυτό να σημαίνει απαραίτητα προσωπική συμμαχία ή εξάρτηση από τον πρόεδρο Τραμπ, αφού ο Τσίπρας βλέπει στο πρόσωπο του αμερικανού προέδρου την εφαρμογή της παροιμίας για συμμαχία με τον… διάβολο, προκειμένου να πετύχει τον στόχο του.

Ο τίτλος που ο ίδιος δίνει στην πενθήμερη επίσκεψή του στις ΗΠΑ είναι «η Ελλάδα επέστρεψε». Ο Πρωθυπουργός επισημαίνει στους συνομιλητές του πως για πρώτη φορά η συζήτηση με ξένους ηγέτες και επιχειρηματίες περιστρέφεται γύρω από τις μεταρρυθμίσεις και όχι τις παθογένειες της ελληνικής οικονομίας, ενώ αναγνωρίζει ως ιδιαίτερα θετικές τις δηλώσεις Τραμπ για επενδύσεις στην Ελλάδα. Δεν θα πρέπει να αποκλειστεί μάλιστα το ενδεχόμενο να είναι υψηλός προσκεκλημένος ο ίδιος ή ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς στα εγκαίνια της ΔΕΘ του 2018, στην οποία θα είναι τιμώμενη χώρα οι ΗΠΑ. Παράλληλα, η ομάδα εργασίας που συγκροτήθηκε για τις αμερικανικές επενδύσεις στην Ελλάδα θα δοκιμαστεί τον Νοέμβριο με την πρώτη επιχειρηματική αποστολή που ήδη σχεδιάζεται.

Οπως προκύπτει από την ελληνική αποστολή στις ΗΠΑ, το ενδιαφέρον της αμερικανικής πλευράς εστιάζεται στο real estate, στον τουρισμό, στις νέες τεχνολογίες, στην καινοτομία, στον τραπεζικό τομέα, αλλά ιδίως στην ενέργεια, με έμφαση στους υδρογονάνθρακες και στην κοινή δράση με Κύπρο, Αίγυπτο και Ισραήλ, όπως επίσης στη βάση υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, μέσω της οποίας θα γίνεται και εισαγωγή σχιστολιθικού αερίου από τις ΗΠΑ.

Η κυβέρνηση εισέρχεται ούτως ή άλλως από την προσεχή Δευτέρα στη φάση της τρίτης αξιολόγησης, καθώς θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις. Στόχος παραμένει η ολοκλήρωση του μεγαλύτερου μέρους των προαπαιτουμένων έως το τέλος Νοεμβρίου, ούτως ώστε το σύνολο της αξιολόγησης να κλείσει μέσα στα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί και έτσι να ανοίξει η συζήτηση για το χρέος. Η εκτίμηση που υπάρχει, άλλωστε, στην κυβέρνηση είναι πως οποιαδήποτε καθυστέρηση αποβαίνει εις βάρος όλων των πλευρών και αυτό έχει γίνει πλέον κατανοητό και από το ΔΝΤ, το οποίο έβαζε διαρκή προσκόμματα στις προηγούμενες αξιολογήσεις ή έπεφτε έξω στις προβλέψεις του, ενώ πιέστηκε προς αυτή την κατεύθυνση και από τον αμερικανικό παράγοντα.

Ταυτόχρονα, εφόσον όλα εξελιχθούν με βάση το σχέδιο του Μαξίμου, ο Αλέξης Τσίπρας θα συνεχίσει το παιχνίδι εσωτερικής κατανάλωσης με αριστερά αντανακλαστικά. Με νομοσχέδια, δηλαδή, όπως αυτό για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ή με τη διανομή του κοινωνικού μερίσματος –το οποίο υπολογίζεται τελικώς σε 1 δισ. ευρώ για φέτος, ποσό που υπερβαίνει το αντίστοιχο περσινό, αλλά δεν θα μοιραστεί με τη λογική του «χιλιάρικου», όπως βιάστηκε να προεξοφλήσει ο υπουργός Επικρατείας Χριστόφορος Βερναρδάκης. Επίσης, με θεσμικές αλλαγές, όπως είναι ο νέος Καλλικράτης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και η συνταγματική αναθεώρηση.

Σε κάθε περίπτωση, ο Τσίπρας, με προίκα την επίσκεψη στις ΗΠΑ, καλείται να παίξει τα ρέστα του, καθώς, σε αντίθεση με όσα διατείνεται δημοσίως για εξάντληση της τετραετίας, το 2018 ενδέχεται να είναι εκλογική χρονιά εάν τα πράγματα «στραβώσουν» με τον προϋπολογισμό του 2019 ή με μια μη ομαλή έξοδο από το πρόγραμμα τον Αύγουστο. Γι’ αυτό και θα εξαντλήσει τα περιθώρια για φοροελαφρύνσεις και άλλα φιλολαϊκά μέτρα, ενώ ταυτόχρονα θα επιχειρήσει να οικοδομήσει ένα ισχυρό προσωπικό προφίλ μέσα από τις επαφές σε υψηλό επίπεδο και την προσέλκυση επενδύσεων.