Την ενίσχυση της συνεργασίας τους για την αντιμετώπιση του προσφυγικού και την προώθηση όλων των αναγκαίων πρωτοβουλιών, έστω και από ένα περιορισμένο αριθμό κρατών μελών της ΕΕ, στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας, υπογραμμίζουν στα κοινά τους συμπεράσματα οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Σε ό,τι αφορά το προσφυγικό η σύνοδος κορυφής αναφέρει ότι οι ως τώρα ευρωπαϊκές πολιτικές έχουν αποδώσει καρπούς, καλεί ωστόσο όλα τα κράτη μέλη να επαγρυπνούν και να συνεχίσουν να δείχνουν την αλληλεγγύη στους προς τις χώρες που θίγονται άμεσα από αυτή, δηλαδή την Ελλάδα και την Ιταλία. Επισημαίνουν επίσης την ανάγκη συνέχισης της συνεργασίας με την Τουρκία και της παροχής βοήθειας προς τις χώρες των ανατολικών Βαλκανίων, όπως άλλωστε και την ενίσχυση της συνοριακής «ευρώφρούρας».
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων μεταξύ των κρατών μελών για ζητήματα που σχετίζονται με το προσφυγικό, αλλά και στην ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας της Ευρώπης με τη Λιβύη και τις γειτονικές χώρες, ούτως ώστε να καταφέρουν να βελτιώσουν τους ελέγχους στα σύνορα τους. Καταλήγοντας ωστόσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι μία μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης μπορεί να γίνει μόνο αν χτυπηθούν οι βαθιές ρίζες του προβλήματος και δοθούν οικονομικά και κοινωνικά κίνητρα στους κατοίκους να παραμείνουν στις χώρες τους.
Στο θέμα της άρσης των ελέγχων στο χώρο Σένγκεν η σύνοδος κορυφής αναφέρει ότι στόχος είναι η επιστροφή «στο πνεύμα του Σένγκεν» το ταχύτερο δυνατόν.
Στα ζητήματα της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει την πρόοδο που έχουν επιτύχει τα κράτη μέλη τα οποία θέλουν και μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτή και τα καλεί εντός του επόμενου έτους να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για την ανάπτυξη ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Προς το σκοπό αυτό τα ενθαρρύνει να δημιουργήσουν ευέλικτους μηχανισμούς χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την άμυνα και να ενισχύσουν τις κοινές παραγγελίες τους, στο μετρό του δυνατού. Στόχος είναι, όπως αναφέρεται στα τελικά συμπεράσματα, να γίνει πιο ανταγωνιστική και καινοτόμος η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Στόχος επίσης είναι να συμμετάσχουν και οι ευρωπαϊκές μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες, όπως αναφέρεται, θα μπορούσαν να ενισχυθούν αλλά από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Όπως επισημαίνεται το θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας θα συζητηθεί εκ νέου στη σύνοδο κορυφής του ερχόμενου Δεκεμβρίου.
Παράλληλα στο δείπνο της Πέμπτης,των Ευρωπαίων ηγετών, συζητήθηκαν οι σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, με τους ευρωπαίους ηγέτες να προσανατολίζονται σε ουσιαστικό «πάγωμα» της ενταξιακής πορείας της Άγκυρας, θεωρώντας ότι η κυβέρνηση Ερντογάν έχει απομακρυνθεί από τους ευρωπαϊκούς κανόνες περί κράτους δικαίου.
Στο δείπνο της Πέμπτης η επικρατούσα άποψη ήταν να ζητηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επαναξιολογήσει και να μειώσει το ποσό της προενταξιακής βοήθειας. Πρόκειται για χρηματοδοτήσεις ύψους 4,45 δις ευρώ, οι οποίες αφορούν την περίοδο 2014-2020.
Επιπλέον, αρκετά κράτη επιθυμούν να παγώσουν και τα δάνεια που δίνονται στην Τουρκία από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που είναι ο επενδυτικός βραχίονας της ΕΕ.
Οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν μετά την άνοιξη του 2018, ενώ εάν οι Ευρωπαίοι υλοποιήσουν την απειλή τους, στην ουσία θα πρόκειται για «πάγωμα» των σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών, δεδομένου ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις βρίσκονται ήδη σε τέλμα τα τελευταία χρόνια.
Στη διάρκεια της συζήτησης ασκήθηκε έντονη κριτική σχεδόν από όλους τους ηγέτες, ωστόσο ορισμένοι, όπως ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ναι μεν συμφώνησαν να σταλούν συγκεκριμένα μηνύματα στην Τουρκία για τις παραβιάσεις του κράτους δικαίου, ωστόσο υποστήριξαν ότι η στρατηγική επιλογή της ενταξιακής πορείας πρέπει να διατηρηθεί.
Όσον αφορά το Brexit oι 27 ευρωπαίοι ηγέτες έδωσαν το «πράσινο φως» για την «εσωτερική προπαρασκευή» μίας μελλοντικής συμφωνίας που θα διέπει τις εμπορικές σχέσεις ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το Ηνωμένο Βασίλειο μετά το Brexit, σύμφωνα και με την ανακοίνωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.
«Οι ηγέτες έδωσαν το πράσινο φως σε εσωτερικές προετοιμασίες των 27 για τη δεύτερη φάση» των διαπραγματεύσεων για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως αναφέρει το μήνυμα του Ντόναλντ Τουσκ στο Twitter.
Η διευθέτηση της μελλοντικής σχέσης ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου ανήκει στη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων του διαζυγίου. Το άνοιγμα των διαπραγματεύσεων της δεύτερης φάσης εξαρτάται από την ολοκλήρωση των συνομιλιών της πρώτης φάσης που αφορά τρία θέματα: τα δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και των βρετανών πολιτών που ζουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τα ιρλανδικά σύνορα και η οικονομική διευθέτηση.
Η πρόοδος των διαπραγματεύσεων επί των τριών αυτών φακέλων δεν είναι ικανοποιητική και , σύμφωνα με την άποψη
ορισμένων ευρωπαίων αξιωματούχων, βρίσκεται σε αδιέξοδο.