Ενα από τα στοιχεία που προκάλεσαν το ενδιαφέρον για την οργάνωση DAESH/ISIS από το 2013, πριν πραγματοποιήσει δηλαδή τις επιθέσεις στην Ευρώπη, ήταν ο μεγάλος αριθμός αλλοδαπών μαχητών που εντάχθηκε στις τάξεις της. Πολίτες διαφορετικών κρατών ανά την υφήλιο, από τη Χιλή μέχρι την Αυστραλία, που άφησαν την πατρίδα τους για να ενισχύσουν την τρομοκρατική οργάνωση στις μάχες που έδινε στη Μέση Ανατολή. Από την Ευρώπη υπολογίζεται πως είχαν αναχωρήσει για τις ζώνες πολέμου περίπου 5.000 με 6.000 πολίτες. Ενα πολύ σημαντικό ποσοστό αυτών των ανθρώπων είναι γνωστό στη Europol και στην Interpol, γι’ αυτό και έχουν υιοθετηθεί ειδικά μέτρα για τον έγκαιρο εντοπισμό τους σε απόπειρα επιστροφής τους. Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι μαχητές που προέρχονται από τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Υπάρχει επίσης ένας σημαντικός αριθμός που προέρχεται από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και την Τουρκία, ενώ οι περισσότεροι κατάγονται από χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.
Μετά τα ενισχυμένα μέτρα για τη διαχείριση των συνόρων, που ελήφθησαν λόγω και της προσφυγικής κρίσης, η μεγαλύτερη ανησυχία των Αρχών Ασφαλείας στην ΕΕ είναι οι τρομοκράτες αυτοί να προσπαθήσουν να επιστρέψουν διεισδύοντας στις μεικτές μεταναστευτικές ροές χρησιμοποιώντας πλαστά ή κλεμμένα διαβατήρια. Δεν είναι τυχαίο πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί τους λεγόμενους «επιστρέφοντες» ως μία από τις σημαντικότερες απειλές ασφάλειας. Μελέτες που υπάρχουν από προηγούμενες γενιές «επιστρεφόντων» υποστηρίζουν πως ένα ποσοστό αυτών, που κυμαίνεται από 18% έως και 43%, είχε συμμετοχή σε τρομοκρατική δραστηριότητα με την επιστροφή του. Η Ελλάδα και η Ιταλία είναι οι δύο χώρες πρώτης υποδοχής που δέχονται τα κύματα προσφύγων και μεταναστών από τη Μεσόγειο και οι Αρχές Ασφαλείας των δύο χωρών είναι ουσιαστικά οι πρώτες που μπορούν να έρθουν σε επαφή με τρομοκράτες που έχουν διεισδύσει στις μεικτές ροές.
Με τον όρο «επιστρέφοντες» δεν αναφερόμαστε μόνο σε τρομοκράτες που χρησιμοποιούν τις μεταναστευτικές οδούς για να περάσουν παράνομα στην ΕΕ και να προετοιμάσουν ένα χτύπημα. Σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται και μαχητές που έχουν οικειοθελώς αποχωρήσει από την DAESH/ISIS, καθώς και μέλη των οικογενειών τους που είχαν αναχωρήσει μαζί τους ή που τις δημιούργησαν κατά τη διάρκεια της διαμονής τους εκεί. Παράμετρος που καθιστά τη διαχείριση αυτών των ανθρώπων ιδιαίτερα περίπλοκη.
Οι «επιστρέφοντες» μαχητές είναι ο σημαντικότερος κίνδυνος από την ισλαμιστική τρομοκρατία για την Ελλάδα σήμερα, ο οποίος μάλιστα συνδυάζει την εσωτερική με την εξωτερική διάσταση της ασφάλειας. Η πρόσφατη σύλληψη του Σύρου στην Αλεξανδρούπολη, ο οποίος φέρεται πως ήταν τζιχαντιστής, αναδεικνύει το πόσο σημαντικό είναι το ζήτημα του έγκαιρου εντοπισμού ανάλογων περιπτώσεων. Σε αυτή την προσπάθεια οι φορείς επιβολής του νόμου χρειάζονται την αρωγή και άλλων υπηρεσιών του Δημοσίου και κυρίως αυτών του ασύλου και της πρώτης υποδοχής, αλλά και των κοινωνικών υπηρεσιών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι διεθνολόγος µε ειδικότητα στα θέµατα ασφάλειας και καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας