Μία από τις πιο κρίσιμες εβδομάδες στη σύγχρονη ιστορία της Ισπανίας αρχίζει σήμερα, μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι ότι ανακαλεί την αυτονομία της Καταλωνίας, κάνοντας για πρώτη φορά χρήση του άρθρου 155 του Συντάγματος. Ολα δείχνουν πως η περιφέρεια αυτή οδεύει προς εκλογές –είναι αμφίβολο όμως εάν οι κάλπες θα εκτονώσουν την ένταση που έχει προκληθεί στην καταλανική κοινωνία.
Η πρόεδρος του καταλανικού Κοινοβουλίου Κάρμε Φορκαντέλ χαρακτήρισε «πραξικόπημα» και «επίθεση στη δημοκρατία» τις αποφάσεις της ισπανικής κυβέρνησης, δηλώσεις στις οποίες έσπευσε αμέσως να απαντήσει ο ισπανός υπουργός Εξωτερικών Αλφόνσο Ντάστις τονίζοντας ότι «αυτό που προσπαθεί να κάνει η κυβέρνηση είναι να αποκαταστήσει την τάξη και το Σύνταγμα και να συνεχίσει από εκεί». Μιλώντας στο BBC πρόσθεσε: «Θα ορίσουμε αρχές που θα χειρίζονται τις καθημερινές υποθέσεις στην Καταλωνία, σύμφωνα με τους καταλανικούς νόμους». Συμπλήρωσε ότι όλα αυτά η κυβέρνηση τα κάνει «χωρίς μεγάλη προθυμία». Πάντως, έκανε έκκληση στους πολίτες της Καταλωνίας να αγνοήσουν τις οδηγίες που τυχόν θα δώσει η τοπική ηγεσία «επειδή δεν θα έχει πλέον τη νομική εξουσία να το κάνει».
Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει ότι την Παρασκευή η Γερουσία της Ισπανίας –στην οποία το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι διαθέτει την πλειοψηφία –θα ψηφίσει την πρόταση του πρωθυπουργού για ενεργοποίηση του άρθρου 155. Σύμφωνα με τα όσα έχουν πει μέχρι τώρα, οι Σοσιαλιστές και οι Ciudadanos που βρίσκονται στην αντιπολίτευση θα στηρίξουν τον Ραχόι. Εάν τα μέτρα, όπως είναι αναμενόμενο, εγκριθούν, μπορεί είτε να ενεργοποιηθούν αμέσως είτε να υπάρξει μια μικρή αναβολή. Το κείμενο που ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο του Ραχόι προβλέπει ότι ή η κεντρική κυβέρνηση ή ένα ad hoc Σώμα θα αναλάβει τον έλεγχο όλης της καταλανικής κυβέρνησης και των δημόσιων θεσμών και δίνει στη Μαδρίτη τις εξουσίες να διορίσει ή να απολύσει οποιονδήποτε δημόσιο υπάλληλο στην Καταλωνία. Ο Ραχόι τόνισε ότι τα μέτρα έχουν συμφωνηθεί με το κόμμα των Σοσιαλιστών και τους Ciudadanos –που εκπροσωπούν το 70% των ψηφοφόρων στην Ισπανία και το 40% στην Καταλωνία.
Ο καταλανός πρόεδρος Κάρλες Πουιτζντεμόν μπορεί να κάνει ένσταση έως την ερχόμενη Πέμπτη είτε να αφήσει να τεθεί σε ισχύ το άρθρο 155, να καθαιρεθεί από το αξίωμά του και να παραμείνει απλός βουλευτής. Αλλη πιθανότητα είναι να κηρύξει τις ημέρες που μεσολαβούν έως την Πέμπτη την ανεξαρτησία της Καταλωνίας στο Κοινοβούλιο και να ζητήσει να τεθεί το θέμα αυτό σε ψηφοφορία ή, τέλος, μπορεί να προκηρύξει εκλογές. Στην τελευταία περίπτωση, σύμφωνα με τους αναλυτές, η Μαδρίτη πιθανότατα δεν θα προχωρήσει στην επιβολή του άμεσου ελέγχου και την ενεργοποίηση του άρθρου 155. Δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «El Periodico» το Σάββατο έδειξε ότι το 68% των Καταλανών τάσσεται υπέρ της διενέργειας νέων εκλογών. Ομως το κόμμα του Πουιτζντεμόν δεν φαίνεται να επωφελείται από το κίνημα της ανεξαρτησίας και συνεχίζει να χάνει τα ποσοστά του. Το ακροαριστερό αποσχιστικό κόμμα CUP, που στηρίζει την κυβέρνηση μειοψηφίας του Πουιτζντεμόν, έχει ανακοινώσει πως δεν επιθυμεί εκλογές και θα τις σαμποτάρει, όποιος και αν τις προκηρύξει.
Το Σάββατο, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι ανέφερε ότι επικαλείται το συγκεκριμένο άρθρο του Συντάγματος «προκειμένου να αποκατασταθούν το κράτος δικαίου, η συνύπαρξη και η οικονομική ανάκαμψη και να εξασφαλιστεί ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν υπό φυσιολογικές συνθήκες». Η κίνηση αυτή, που όμως ήταν αναμενόμενη, προκάλεσε οργή στην Καταλωνία και οδήγησε σε κλιμάκωση τη μεγαλύτερη συνταγματική κρίση στην Ισπανία από την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1977. Ο Ραχόι είπε πως η απόφασή του οφείλεται στη «συνειδητή και συστηματική εξέγερση και απείθεια που έδειξε η καταλανική κυβέρνηση» και άφησε να εννοηθεί ότι οι εκλογές στην Καταλωνία θα διεξαχθούν σε έξι μήνες –κάτι με το οποίο διαφωνεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που θέλει τις κάλπες να στήνονται σε τρεις μήνες. Πάντως, ο ισπανός πρωθυπουργός δεν μπήκε σε λεπτομέρειες για το πώς θα ενεργοποιήσει το άρθρο 155. Περιορίστηκε να πει ότι «θα ληφθούν μια σειρά μέτρων που θα αφορούν ευαίσθητα θέματα, όπως η ασφάλεια και η δημόσια τάξη, η οικονομική διαχείριση, η φορολογία, ο προϋπολογισμός και οι τηλεπικοινωνίες».
Μιλώντας λίγο αργότερα ο καταλανός πρόεδρος Πουιτζντεμόν, χρησιμοποιώντας καταλανικά, ισπανικά και αγγλικά, περιέγραψε την απόφαση Ραχόι ως τη χειρότερη επίθεση στους καταλανικούς θεσμούς από την εποχή της δικτατορίας του Φράνκο (1939-1975), μια περίοδο κατά την οποία αναιρέθηκε η τοπική αυτονομία. «Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε αυτές τις επιθέσεις. Οσοι έχουν δείξει ότι περιφρονούν τους Καταλανούς, τώρα θέλουν να μας κυβερνήσουν. Θα ζητήσω από το Κοινοβούλιο να αποφασίσει πώς θα απαντήσουμε σε αυτές τις επιθέσεις στη δημοκρατία».