Ακούγεται μακρινό, όμως στην πραγματικότητα βρίσκεται πιο κοντά από ό,τι θα φανταζόταν κάποιος. Και είναι μόνο ένα μικρό δείγμα από όσα θα προσφέρουν σύντομα στους κατοίκους τους οι έξυπνες πόλεις.
Η αρχή γίνεται, ήδη, μέσω ενός φιλόδοξου ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος με τίτλο Smart Urban Solutions (SMURBS), το οποίο θα αναπτύξει ένα διεθνές δίκτυο 24 πόλεων από 12 χώρες που θα τεθούν στο μικροσκόπιο των ειδικών, ώστε να παρέχουν πιλοτικά τέτοιου είδους υπηρεσίες. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται και πόλεις της Ελλάδας, με την Αθήνα να έχει περίοπτη θέση ως πόλη-πιλότος και τις Θεσσαλονίκη, Μυτιλήνη και Καλαμάτα να συγκαταλέγονται στις πόλεις όπου θα δοκιμαστούν ορισμένες από τις εφαρμογές.
Στόχος του προγράμματος είναι να καταστήσει προσβάσιμες στο κοινό τις μετρήσεις από διαφορετικές παρατηρησιακές πλατφόρμες –όπως τα δορυφορικά δεδομένα, μετρήσεις από επίγεια δίκτυα και μικροσένσορες, παρατηρητήρια πολιτών –για θέματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, φυσικών καταστροφών και αστικής ανάπτυξης, με πρακτικές εφαρμογές ώστε να αποβαίνουν χρήσιμα στους πολίτες σε πραγματικό χρόνο. Μέσα από ειδικές πλατφόρμες ή εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα και τάμπλετ οι πολίτες θα λαμβάνουν κατανοητές πληροφορίες με επιστημονική βάση, που θα διευκολύνουν την καθημερινή τους ζωή.
Το πρόγραμμα SMURBS έχει συνολικό προϋπολογισμό 9,2 εκατομμυρίων ευρώ και για την υλοποίησή του θα συνεργαστούν 19 ερευνητικά ιδρύματα υψηλού κύρους, συμπεριλαμβανομένων ερευνητικών ινστιτούτων, διαστημικών φορέων και πανεπιστημίων της Ευρώπης. Συντονιστής του θα είναι ένας ελληνικός φορέας, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
«Η προσέγγιση του προγράμματος συνοψίζεται στο “έχω την πληροφορία που χρειάζομαι τη στιγμή που τη χρειάζομαι και στη μορφή που τη θέλω”» εξηγεί ο συντονιστής και επιστημονικός υπεύθυνος του έργου δρ Ευάγγελος Γερασόπουλος, διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Ερευνών, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Αστεροσκοπείου και διευθυντής του Ελληνικού Γραφείου Γεωεπισκόπησης (Greek GEO Office). «Το πρότζεκτ έχει δύο κατευθύνσεις, η μία είναι η παροχή κατανοητής πληροφορίας στο κοινό και η δεύτερη η έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των κέντρων λήψης αποφάσεων, δηλαδή της πολιτείας και των υπηρεσιών της. Στόχος μας είναι να φέρουμε την επιστήμη κοντά στην πολιτική και την κοινωνία για την κάλυψη πραγματικών αναγκών. Σήμερα υπάρχουν εξελιγμένα εργαλεία με τα οποία παράγονται χρήσιμα αποτελέσματα. Μπορούν, όμως, να τα πληροφορηθούν εγκαίρως οι πολιτικοί και οι πολίτες;» συμπληρώνει.
Το σύστημα των έξυπνων πόλεων δεν θα παρέχει απλώς πληροφορίες στους πολίτες, αλλά θα τροφοδοτείται και από εκείνους. Αυτή είναι άλλωστε και η λογική των Παρατηρητηρίων Πολιτών διεθνώς. «Υπάρχουν, για παράδειγμα, γκάτζετ και εφαρμογές με τα οποία οι πολίτες είτε θα μπορούν να κάνουν οι ίδιοι μετρήσεις ως “νέοι ερευνητές” είτε θα μπορούν να βγάζουν μια φωτογραφία τον ουρανό με το κινητό τους, να τη στέλνουν στην εφαρμογή και εκείνη μέσω κάποιου αλγόριθμου να “διαβάζει” την εικόνα και να δίνει στοιχεία για τα επίπεδα της ρύπανσης στην ατμόσφαιρα» λέει ο Ευάγγελος Γερασόπουλος. «Επίσης, η αποστολή σχολίων και πληροφοριών σε μια πλατφόρμα, όπως για παράδειγμα “είμαι στο τάδε σημείο και υπάρχει έντονη μυρωδιά από τη φωτιά στον Ασπρόπυργο” ή “βρίσκομαι στην περιοχή δείνα και η ορατότητα λόγω αιθαλομίχλης είναι μόλις 200 μέτρα” ή “έρχεται μια περίεργη μυρωδιά από τον παρακείμενο σκουπιδότοπο”, μπορεί να συμβάλει στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων κατόπιν αξιολόγησης. Γιατί ναι μεν μια υποκειμενική παρατήρηση δεν σημαίνει κάτι από μόνη της, όμως οι πολλές μπορούν να αξιολογηθούν στατιστικά και να αντιπαραβληθούν με τις μετρήσεις».
Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, ο οποίος ωστόσο θα επαναξιολογηθεί ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες και τη σύμπλευση και συνεργασία των ίδιων των πόλεων, εκτός από τις ελληνικές πόλεις, στο πρόγραμμα θα ενταχθούν σε διαφορετικό βαθμό το Αμβούργο, η Λειψία, η Στοκχόλμη, το Παρίσι, το Σελιέ στη Σλοβενία, το Βουκουρέστι, το Ελσίνκι, το Μπρνο, το Γκέτενμποργκ, το Κίεβο, η Λαμπεντούζα, το Μπάρι και άλλες πέντε επαρχιακές πόλεις της Ιταλίας, αλλά και εκτός Ευρώπης το Πεκίνο και η Ναϊντζίνγκ στην Κίνα και η Λα Πας στη Βολιβία. Η συμμετοχή της Μυτιλήνης και της Λαμπεντούζα προκρίνεται λόγω της ισχυρής παρουσίας προσφύγων στα εδάφη τους. «Σε αυτές τις περιπτώσεις θα θέλαμε να διερευνήσουμε κατά πόσο οι παρατηρησιακές πλατφόρμες γεωεπισκόπησης μπορούν να βοηθήσουν στην ομαλότερη εγκατάσταση των προσφύγων σε ένα μέρος. Για παράδειγμα, οι Αρχές θα μπορούν να διαπιστώσουν κατά πόσο το μέρος όπου έχουν εγκατασταθεί οι πρόσφυγες είναι επικίνδυνο από πλευράς φυσικών καταστροφών ή άλλων περιβαλλοντικών πιέσεων, αλλά και κατά πόσο η εγκατάσταση στο συγκεκριμένο σημείο επιδεινώνει υπάρχοντα προβλήματα, όπως η έλλειψη νερού ή η διαχείριση απορριμμάτων» σημειώνει ο Ευάγγελος Γερασόπουλος.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις επενδύουν εδώ και χρόνια σε προσεγγίσεις έξυπνων πόλεων, καθώς σήμερα, στον ολοένα αναπτυσσόμενο κόσμο, περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αστικά κέντρα. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από τις Προοπτικές της Παγκόσμιας Αστικοποίησης (World Urbanization Prospects: 2014 Revisions), η συνεχιζόμενη αστικοποίηση προβλέπεται να προσθέσει 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους στον αστικό πληθυσμό μέχρι το 2050, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός που ζει στις πόλεις θα φτάσει το 66%. Η εφαρμογή του προγράμματος θα βασιστεί σε υφιστάμενες υποδομές και δίκτυα αλλά και στη δημιουργία νέων «εργαλείων» με βάση τις ανάγκες των κατοίκων. Για τον λόγο αυτόν, στην πρώτη φάση του έργου οι υπεύθυνοι του SMURBS έρχονται σε επαφή με εκπροσώπους της κάθε πόλης –τοπικούς φορείς και αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης –ώστε να συζητήσουν μαζί τους τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε περιοχής αλλά και τις δυνατότητες που υπάρχουν. Στη συνέχεια θα προχωρήσει ο σχεδιασμός των πιλοτικών στις τελικά επιλεγείσες πόλεις. Ενα συναρπαστικό ταξίδι αρχίζει, ένα ταξίδι που θα διαρκέσει τρία χρόνια και με επίκεντρο την Ελλάδα θα φέρει κοντά την επιστήμη με τα κέντρα λήψης αποφάσεων και τους πολίτες.
