Δεν ξέρω ποιος ήταν ο πρώτος στην Ελλάδα που είπε για κάποιον προπονητή τη φράση «αυτός δεν θα προλάβει να κάνει παρέλαση», αλλά όποιος την είπε έδωσε μια νέα διάσταση στην έτσι κι αλλιώς ιστορική ημερομηνία της 28ης Οκτωβρίου. Φυσικά, η παρέλαση, στην οποία αναφέρθηκε αυτός ο πρώτος προφήτης συμφορών είναι η σημερινή. Κανείς ποτέ δεν θα εννοούσε την 25η Μαρτίου διότι πέφτει πολύ μακριά. Το να μείνει προπονητής σε πάγκο ομάδας από τον Ιούλιο μέχρι τα τέλη Μαρτίου είναι επίτευγμα. Κανονικός άθλος.
Διαδικασία
Γιατί οι προπονητές απολύονται τόσο εύκολα ειδικά στην Ελλάδα; Διότι, όπως έλεγε παλιά και ο πρόεδρος του Εθνικού Αστέρα Νίκος Παπαδόπουλος, «δεν συμμετέχουν παρά ελάχιστα στην παραγωγική διαδικασία του ποδοσφαίρου». Την πρώτη φορά που άκουσα τη φράση είχα ξεραθεί από τα γέλια. Ποια είναι αυτή η παραγωγική διαδικασία; Φυσικά, τα αποτελέσματα. Ποιοι μπορούν να κάνουν κάτι για να τα καθορίσουν; Οι πρόεδροι συνήθως, οι διαιτητές συχνά και οι ποδοσφαιριστές ενίοτε: όλοι αυτοί στο πρωτάθλημά μας είναι απαραίτητοι. Οι προπονητές λιγότερο. Θυμάμαι ότι ο Γιώργος Λούβαρης, όταν διοικούσε τον Ολυμπιακό, έλεγε ότι «ένας προπονητής είναι εξαιρετικός αρκεί να μην κάνει καμία ζημιά». Με τον καιρό κατάλαβα ότι είχε δίκιο.
Λίγοι
Ενας άλλος λόγος που οι προπονητές αλλάζουν εύκολα είναι ότι έχουμε λίγους κανονικούς έλληνες προπονητές. Ποιος είναι κανονικός προπονητής; Πρώτα από όλα κάποιος που έχει κάνει τις απαραίτητες σπουδές και από αυτό το επάγγελμα βιοπορίζεται. Αρκεί αυτό; Οχι φυσικά. Πρέπει για να είναι κάποιος προπονητής να έχει αναλάβει μια ομάδα το καλοκαίρι, να έχει κάνει προετοιμασία, να έχει ξεκινήσει ένα πρωτάθλημα και να έχει μείνει στον πάγκο της ομάδας μέχρι το τέλος της σεζόν: σε αυτή την περίπτωση έχει πραγματικά κάνει μια πλήρη σεζόν και μπορεί να αξιολογηθεί η δουλειά του. Ολο αυτό, όταν μιλάμε για Ελληνες προπονητές, δεν είναι δεδομένο. Ξέρω τουλάχιστον δύο που κάνουν αυτή τη δουλειά χωρίς ακόμα να έχουν κλείσει τον συγκεκριμένο κύκλο. Οχι απαραίτητα με ευθύνη τους βέβαια.
Φτηνός
Συζητήσιμο είναι επίσης και το είδος της θεωρητικής κατάρτισης πολλών προπονητών μας. Ο Τέλης Μπατάκης και οι σχολές του βοήθησαν σίγουρα πολύ τη συμπαθή κατηγορία. Τα προγράμματα που διδάσκονται σε αυτά τα σεμινάρια έχουν ενδιαφέρον και επειδή όλα γίνονται υπό την αιγίδα της UEFA υπάρχει αρκετή σοβαρότητα. Υπάρχει, όμως, κι ένα μεγάλο παράδοξο: παρόλο που οι σχολές λειτουργούν και παρέχουν αρκετά εφόδια, οι απόφοιτοί τους μοιάζουν να ξέρουν μόνο ένα είδος ποδοσφαίρου, λες και όλοι αντιγράφουν ο ένας τον άλλον! Ολοι σχεδόν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, που ποτέ ωστόσο δεν ξεχώρισαν και ιδιαίτερα, μοιάζουν να διδάσκουν το ίδιο ποδόσφαιρο. Θέλουν προσοχή στην άμυνα, λίγα ρίσκα, δύναμη και τρέξιμο: όταν όλοι παίζουν με τον ίδιο τρόπο, δύσκολα γίνεται κατανοητό το διαφορετικό της δουλειάς τους. Οπότε, μετράει μόνο η σχέση με τον πρόεδρο, η αμοιβή, η συμπεριφορά στους παίκτες κ.τ.λ. Η αντικατάσταση δεν είναι δράμα: θα φύγει κάποιος και θα έρθει κάποιος άλλος. Συνήθως ίδιος και συχνά φτηνότερος.
Φιλία
Είπα ότι όλοι μοιάζουν καλοί αντιγραφείς –ο θρύλος λέει ότι στις σχολές του Μπατάκη για να περάσουν τα γραπτά κάποιοι όντως χρειάστηκαν λίγη βοήθεια. Ο Σάκης Τσιώλης μού διηγήθηκε παλιά μια καταπληκτική ιστορία. Εδινε τα γραπτά με ένα συνάδελφό του –ονόματα δεν λέω από σεβασμό. Κάθε ερώτηση είχε δυο απαντήσεις και ο υποψήφιος διπλωματούχος έπρεπε να διαλέξει τη σωστή. Ο τότε φίλος του Τσιώλη τον παρακάλεσε να τον βοηθήσει κλείνοντας το κεφάλι δεξιά κι αριστερά. Ο άλλος έδειχνε με τα δάχτυλα τον αριθμό της ερώτησης και ο Τσιώλης έπρεπε να κουνήσει το κεφάλι δεξιά αν σωστή απάντηση ήταν η πρώτη και αριστερά αν η σωστή απάντηση ήταν η δεύτερη. Ο εξεταζόμενος έκανε νόημα στον Τσιώλη ότι ψάχνει την απάντηση στην ερώτηση ένα: ο Τσιώλης έκλινε το κεφάλι δεξιά. Λίγο αργότερα τού ζητήθηκε η απάντηση στην ερώτηση τρία: ο Σάκης έκλινε το κεφάλι αριστερά: η σωστή απάντηση ήταν η δεύτερη. Την τρίτη φορά που ο Τσιώλης ρωτήθηκε, άρχισε να κουνάει το κεφάλι του δεξιά κι αριστερά, σαν να έχει αυχενικό σύνδρομο. Ο άλλος βλέποντας αυτό το πέρα δώθε δεν μπορούσε να καταλάβει τίποτα! Ο Τσιώλης έχασε μια φιλία, αλλά μας έδωσε μια υπέροχη ιστορία.
Ορκος
Τέλος, στην Ελλάδα της κρίσης είναι ελάχιστοι οι προπονητές που ζουν από το επάγγελμά τους: όποιος δεν έχει μια δουλειά στο Δημόσιο ή μια καφετέρια ή ένα μαγαζί και περιμένει να ζήσει κάνοντας τη δουλειά του προπονητή σώθηκε! Οι αμοιβές στη Β’ Εθνική ειδικά είναι τόσο χαμηλές ώστε πλησιάζει η στιγμή που όποιος θέλει να κάνει το επάγγελμα θα πληρώνει και από την τσέπη του. Και θα κάνει τουλάχιστον παρέλαση –αν και δεν παίρνω και όρκο.
