Ο αμερικανός συγγραφέας Ντον Ντελίλο είχε περιγράψει τη δολοφονία του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, στις 22 Νοεμβρίου του 1963, ως «τα επτά δευτερόλεπτα που τσάκισαν τη ράχη του αμερικανικού αιώνα». Πενήντα τέσσερα χρόνια αργότερα, αυτά τα επτά δευτερόλεπτα εξακολουθούν να συναρπάζουν και να ιντριγκάρουν. Το επιβεβαιώνει το ενδιαφέρον που συγκεντρώνουν τα 2.891 αποχαρακτηρισμένα έγγραφα που ανέβηκαν στο Ιντερνετ το βράδυ της περασμένης Πέμπτης. Υποκύπτοντας στις πιέσεις της CIA και του FBI, ο Ντόναλντ Τραμπ δέχθηκε την τελευταία στιγμή να παραμείνουν κρυφά εκατοντάδες άλλα έγγραφα –το Σάββατο ωστόσο δεσμεύτηκε να δοθούν στη δημοσιότητα, μέσα στους επόμενους έξι μήνες, «ΟΛΟΙ οι φάκελοι JFK, εκτός των ονομάτων και των διευθύνσεων ατόμων που παραμένουν εν ζωή». Πολλοί μιλούν για μια προσπάθεια του Τραμπ να αποσπάσει την προσοχή από άλλα, σαφώς πιο επείγοντα ζητήματα –και δη τις ανεπάρκειες της προεδρίας του. Αλλοι εστιάζουν στη νέα αυτή σύγκρουσή του με τις αμερικανικές κατασκοπευτικές υπηρεσίες. Τι βγαίνει όμως από τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα; «Καπνισμένη κάννη» δεν έχει βρεθεί, προς το παρόν, καμία. Ενδιαφέρουσες πληροφορίες, πάλι, όλοι θα βρουν σε αυτά, από τους ιστορικούς μέχρι τους συνωμοσιολόγους.
Το ταξίδι στο Μεξικό. Δύο μήνες προτού δολοφονήσει στο Ντάλας τον JFK, ο Λι Χάρβεϊ Οσβαλντ είχε ταξιδέψει στο Μεξικό, όπου είχε έρθει σε επαφή με σοβιετικούς και κουβανούς υπευθύνους προκειμένου να εξασφαλίσει βίζα. Αυτά ήταν γνωστά. Εκείνο που αποκαλύπτει ένα υπόμνημα της CIA είναι πως τα τηλεφωνήματα του Οσβαλντ παρακολουθούνταν –ιδίως το τηλεφώνημα που είχε κάνει στις 28 Σεπτεμβρίου του 1963 στον σοβιετικό πρόξενο Βαλέρι Κόστικοφ, «αναγνωρισμένο πράκτορα της KGB», σύμφωνα με τη CIA, μέλος του 13ου Τμήματος, που ήταν «υπεύθυνο για δολιοφθορές και δολοφονίες». Από την Πόλη του Μεξικού πάντα, ο Οσβαλντ τηλεφωνεί την 1η Οκτωβρίου του 1963 στη σοβιετική πρεσβεία και ρωτάει «σε σπασμένα ρωσικά» αν «υπάρχουν νεότερα από το τηλεγράφημα στην Ουάσιγκτον». Την ίδια ώρα, άλλο έγγραφο της CIA κάνει λόγο για επαφές του με τον Φρανσίσκο Ροντρίγκες Ταμάγιο, έναν ανώτερο στρατιωτικό αξιωματούχο του Κάστρο ο οποίος στη συνέχεια θα αποσκιρτήσει. Ολα αυτά επιβεβαιώνουν πως ο Οσβαλντ δεν βρισκόταν απλώς στα ραντάρ της CIA, παρακολουθούνταν στενά. Στην πραγματικότητα –και αυτό δεν αναγνωρίστηκε παρά πολύ αργότερα –η μονάδα αντικατασκοπίας της CIA διάθετε φάκελο για τον Οσβαλντ ήδη από τις 2 Νοεμβρίου του 1959: ένα άρθρο με την επίμαχη ημερομηνία περιγράφει την ιστορία αυτού του πρώην πεζοναύτη που δήλωνε μαρξιστής και είχε εμφανιστεί στην αμερικανική πρεσβεία της Μόσχας προκειμένου να απαρνηθεί την υπηκοότητά του.
Αναζητώντας τον Οσβαλντ
Αρχές Οκτωβρίου του 1963, το παράρτημα του FBI στο Ντάλας προσπαθούσε να εντοπίσει τον Οσβαλντ για να τον ανακρίνει. Σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένο έγγραφο, «κουβανικές πηγές» τον κατονομάζουν ως άτομο ειδικού ενδιαφέροντος. Αλλά το FBI δεν θα τον εντοπίσει εγκαίρως.
Οι απειλές μετά τη σύλληψη. Στις 24 Νοεμβρίου του 1963, δύο ημέρες μετά τη δολοφονία του JFK κι ενώ είναι πλαισιωμένος από αστυνομικούς, ο Οσβαλντ πυροβολείται θανάσιμα στην κοιλιά από τον Τζακ Ρούμπι, έναν ιδιοκτήτη νάιτ κλαμπ. Ο διαβόητος διευθυντής του FBI Τζέι Εντγκαρ Χούβερ γράφει σε ένα υπόμνημα για αυτό το «ασυγχώρητο» συμβάν: «Δεχθήκαμε χθες ένα τηλεφώνημα […] από κάποιον που έλεγε, πολύ ήρεμα, ότι είναι μέλος μιας οργανωμένης επιτροπής για τη δολοφονία του Οσβαλντ. […] Προειδοποιήσαμε τον αστυνομικό διοικητή του Ντάλας και αυτός μας διαβεβαίωσε πως ο Οσβαλντ θα είχε επαρκή προστασία».
Το «πραξικόπημα της Ακροδεξιάς». Οι υποψίες βαρύνουν αμέσως την ΕΣΣΔ, για δεκάδες λόγους, και πρωτίστως λόγω της παραμονής του Οσβαλντ εκεί, αλλά η Μόσχα, σύμφωνα με τα αρχεία του FBI, αρνείται κάθε σχέση. Αμερικανική πηγή μεταφέρει πως η σοβιετική ηγεσία έβλεπε τον Οσβαλντ ως «έναν νευρωτικό μανιακό που είχε προδώσει την ίδια του τη χώρα». Η KGB έκλινε προς το σενάριο ενός «πραξικοπήματος της Ακροδεξιάς» με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο Λίντον Τζόνσον.
Στην Κούβα, μια «μεγάλη χαρά» και πολλές απόπειρες δολοφονίας. Σε ένα σημείωμά της, η CIA επισημαίνει τη «μεγάλη χαρά» του κουβανού πρεσβευτή στην είδηση της δολοφονίας του JFK. Ενα άλλο υπόμνημα, πολύ πιο ενδιαφέρον, καταγράφει κάποιες από τις απίθανες απόπειρες δολοφονίας του Φιντέλ Κάστρο, μία γνωστή αμαρτία της υπηρεσίας: δηλητηριώδη στολή δύτη, βόμβα τοποθετημένη σε όστρακο, στιλό με δηλητηριώδη βελόνα…
Το κόστος μιας δολοφονίας. Πόσο κοστίζει η δολοφονία ενός ξένου ηγέτη; Το 1964, η τιμή προσφοράς για τη δολοφονία του Κάστρο ήταν 150.000 δολάρια. Φάνηκε όμως πολύ υψηλή στους κουβανούς εξόριστους που είχαν προθυμοποιηθεί να πληρώσουν: 100.000 δολάρια, αντέτειναν. Ως μπόνους, ο επιχειρηματίας που προσφέρθηκε να κανονίσει τα της δολοφονίας συμφώνησε να βγουν από τη μέση και ο Ραούλ Κάστρο και ο Τσε Γκεβάρα για επιπλέον 20.000 δολάρια το κεφάλι –συν 2.500 δολάρια για έξοδα κίνησης. Το παζάρι μεταξύ κουβανών εξόριστων στις ΗΠΑ και εγκληματιών καταγράφεται σε απόρρητο υπόμνημα του FBI με ημερομηνία 4 Ιουλίου 1964.
Φόβοι για θεωρίες συνωμοσίας υπήρχαν εξαρχής… Μόλις δύο ημέρες μετά τη δολοφονία του JFK, ο Χούβερ εκφράζει γραπτώς την αγωνία του: «Αυτό που με απασχολεί περισσότερο είναι να δημοσιοποιήσουμε κάτι που θα μπορέσει να πείσει το κοινό ότι ο Οσβαλντ είναι ο πραγματικός δολοφόνος».
…και οι συνωμοσιολόγοι πάντα θα βρίσκουν να λένε. Το 1975, ο Ρίτσαρντ Χελμς, πρώην διευθυντής της CIA, καταθέτει στην προεδρική Επιτροπή για τις δραστηριότητες της υπηρεσίας. Τον ρωτούν λοιπόν: «Εχετε οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τη δολοφονία του προέδρου Κένεντι που να δείχνει ότι ο Λι Χάρβεϊ Οσβαλντ υπήρξε, κατ’ οιονδήποτε τρόπο, πράκτορας της CIA ή πράκτορας…». Η συνέχεια έχει λογοκριθεί.
