Ενα σφιχτό μνημονιακό κοστούμι, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της Ελλάδας, με χαρακτηριστικά «παραλλαγής», προδιαγράφουν καλά πληροφορημένες πηγές για την επόμενη μέρα, μετά το τέλος του τρίτου προγράμματος.
Το σενάριο της καθαρής εξόδου «δεν φαίνεται πιθανό», ενώ ένα νέο πρόγραμμα στα πρότυπα των μέχρι σήμερα γνωστών Μνημονίων δεν είναι πολιτικά επιθυμητό από κανέναν στην ευρωζώνη και προφανώς ούτε στην Ελλάδα.
Ετσι στον καμβά των πιθανών επιλογών, εφόσον φτάσουμε ομαλά στην ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου το καλοκαίρι του 2018, εξέχουσα θέση καταλαμβάνει μια παραλλαγή προληπτικής γραμμής πίστωσης, η εξασφάλιση της οποίας θα συνοδεύεται από σκληρές δεσμεύσεις μεταρρυθμίσεων για τα χρόνια που έρχονται. Η υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων θα είναι ικανή να απελευθερώσει μελλοντικές –με δόσεις –παρεμβάσεις στη διευθέτηση του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Η σημερινή ελληνική κυβέρνηση αλλά και όσες τη διαδεχθούν δεσμεύονται ήδη από την περσινή υπογραφή Τσίπρα σε πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ έως και το 2022 και 2% του ΑΕΠ έως και το 2060. Οι δεσμεύσεις θα πρέπει να τηρηθούν και κυρίως, όπως επισημαίνεται αρμοδίως, οι μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν ήδη γίνει δεν πρέπει να ξηλωθούν. Οι δανειστές θα συνεχίσουν να επιτηρούν την ελληνική οικονομία με άγρυπνο μάτι για πολλά χρόνια ακόμα. Τουλάχιστον μέχρι να ξεπληρωθεί το 75% των δανείων που έχουν ληφθεί από τον ESM.
Πηγή με γνώση των διεργασιών περιέγραφε χθες μία προς μία τις πιθανές εναλλακτικές μετά το τέλος του τρίτου προγράμματος. Η πρώτη επιλογή, ένα νέο πρόγραμμα, θεωρείται εκτός συζήτησης, δεδομένου ότι δεν μπορεί να στηριχθεί πολιτικά από καμία κυβέρνηση της ευρωζώνης. Ενα νέο πρόγραμμα προϋποθέτει έγκριση από τα εθνικά Κοινοβούλια και εκτιμάται ότι κάτι τέτοιο δεν περνά από κανένα. Πολύ περισσότερο, από το ελληνικό.
Το δεύτερο σενάριο, της καθαρής εξόδου, μπορεί να διακηρύσσεται από την ελληνική κυβέρνηση ως σχεδόν δεδομένο, αλλά καθόλου έτσι δεν είναι. Οι αγορές είναι αυτές οι οποίες σφραγίζουν τέτοια διαβατήρια και στην περίπτωση της Ελλάδας δεν έχουν δώσει τέτοια δείγματα. Πολύ περισσότερο δε, όπως αναμένεται από αρμόδιες πηγές, εάν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν επιβιβαστεί τελικά στο ελληνικό πρόγραμμα συνεχίζοντας να θεωρεί το ελληνικό χρέος «εξαιρετικά μη βιώσιμο» όσο η ευρωζώνη δεν κάνει τα –«εάν χρειαστεί» –επόμενα βήματα.
Η τρίτη εναλλακτική είναι η γνωστή μας από το φθινόπωρο του 2014 προληπτική γραμμή πίστωσης. «Ποτέ δεν είχατε φτάσει τόσο κοντά στην προληπτική γραμμή και τη διευθέτηση του χρέους όσο το φθινόπωρο του 2014» σημείωσε χθες αξιωματούχος των Βρυξελλών, επισημαίνοντας βεβαίως πως και η προληπτική γραμμή συνοδεύεται από δεσμεύσεις και συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Η ευκαιρία του 2014 χάθηκε με την προσφυγή στις κάλπες και αντί για ένα light πρόγραμμα, το καλοκαίρι του 2015, έπειτα από ένα εφιαλτικό εξάμηνο και τη χώρα στα πρόθυρα του Grexit, ακολούθησε το τρίτο Μνημόνιο.
Δίχτυ… παραλλαγής
Τα δεδομένα τώρα είναι διαφορετικά. Η ευρωζώνη έχει οχυρωθεί, σύντομα θα έχει το δικό της νομισματικό ταμείο και ήδη στους κόλπους των δανειστών συζητείται το σενάριο μιας παραλλαγής της προληπτικής γραμμής πίστωσης. Σε αυτό το σενάριο, που θεωρείται και το επικρατέστερο από τον συνομιλητή μας, οι δανειστές παρέχουν δίχτυ ασφαλείας για τις αγορές με εγγυήσεις χρηματοδότησης και η πρόοδος σε ένα νέο Μνημόνιο μεταρρυθμίσεων, το οποίο για ευνόητους πολιτικούς λόγους θα έχει άλλο όνομα, συνδέεται με τις μελλοντικές παρεμβάσεις στο χρέος.
Δεδομένων των συνθηκών, αυτή η εκδοχή φαντάζει η καλύτερη δυνατή για την ελληνική κυβέρνηση. Δεν είναι όμως καθόλου δεδομένη.
Για να φτάσουμε εκεί, αυστηρή προϋπόθεση είναι η ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης το αργότερο έως τον Ιανουάριο. Από αυτό το χρονικό σημείο και μετά, κάθε καθυστέρηση χαρακτηρίζεται «καταστροφική» καθώς δεν θα υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης έως τον Ιούνιο του 2018. Στην τέταρτη αξιολόγηση, μαζί με τα τελευταία είκοσι προαπαιτούμενα, θα πρέπει να υπάρξουν συμφωνία για την επόμενη μέρα του τρίτου Μνημονίου, το ξεκαθάρισμα της θέσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τα χαρακτηριστικά και οι δεσμεύσεις που θα συνοδεύουν την όποια μελλοντική διευθέτηση χρέους. Η άποψη των δανειστών είναι πως αυτή η συζήτηση θα πρέπει να έχει τελειώσει τον Ιούνιο, ώστε να υπάρχει δυνατότητα εκταμίευσης της τελευταίας δόσης του τρίτου προγράμματος έως τις 20 Αυγούστου. Στις 21 Αυγούστου, εκτός και εάν μεσολαβήσει παράταση του τρίτου Μνημονίου, τα χρήματα του ESM δεν θα είναι διαθέσιμα.
Αξιωματούχος των Βρυξελλών, ενημερώνοντας χθες τους δημοσιογράφους –όπως πάντα κάνει παραμονές της συνεδρίασης του Eurogroup -, αφού έκανε λόγο για «ενθαρρυντικές εισηγήσεις και θετικό πνεύμα εργασίας» κατά τον πρώτο κύκλο επαφών κυβέρνησης και δανειστών, επισήμανε τον «τεράστιο όγκο δουλειάς» που απομένει για την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης των 95 προαπαιτουμένων.
Ερωτηθείς εάν είναι δυνατό να υπάρξει συμφωνία πριν από το Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου, σημείωσε ότι, αν και είναι νωρίς ακόμα για να πει κανείς, «τεχνικά» είναι εφικτό. «Είμαι αισιόδοξος ότι μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο (Staff Level Agreement) πριν από το τέλος του έτους στη βάση της εφαρμογής ενός σημαντικού αριθμού προαπαιτουμένων» ανέφερε ο αξιωματούχος, εκτιμώντας όμως ότι η τρίτη αξιολόγηση θα κλείσει αργότερα, καθώς η εφαρμογή κάποιων προαπαιτουμένων έχει συχνά «νομικές ή διοικητικές δυσκολίες».
Ανεβάζει το μέρισμα ο Τσακαλώτος!
Μέρισμα πάνω από 1,1 δισ. ευρώ προανήγγειλε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος σε συνέντευξή του χθες στην κρατική τηλεόραση εμφανίστηκε βέβαιος για την ολοκλήρωση του προγράμματος το καλοκαίρι του 2018, χωρίς όμως να αναφερθεί σε καθαρή έξοδο.
