«Η αρχαιολατρία πέφτει σαν πέτρα στους ώμους μας»

Το πρόγραμμά του δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ασφυκτικό. Από το Παρίσι, όπου διδάσκει στο Ανώτατο Κέντρο Ερευνας Τεχνών και στη Σορβόννη, βρέθηκε προ ημερών στην Αθήνα για να τακτοποιήσει οικογενειακές υποθέσεις κι από εκεί για το Πεκίνο για να στήσει την καινούρια του έκθεση στο σπίτι – μουσείο του Κομφούκιου, όπου οργανώνει και σχετικό συμπόσιο. Στα χέρια του κρατά το πλέον πρόσφατο ποιητικό βιβλίο του, το τρίτο μέρος της Τριλογίας των Αστρων, υπό τον τίτλο «Λιτανεία για ένα άστρο» (εκδ. Δρόμων). Και με το που ξεκινά η κουβέντα μας σαν χείμαρρος αρχίζει να περιγράφει την πρόσφατη εμπειρία του από την Τεχεράνη, όπου πλάι στα γλυπτά και τα σχέδια του βρετανού φίλου του Τόνι Κραγκ, παρουσίασε ποιήματά του αναπτύσσοντας έτσι έναν διάλογο με τον γλύπτη, χρησιμοποιώντας όμως διαφορετικά μέσα.

Ολα αυτά μπορεί να μοιάζουν με ψηφίδες ατάκτως εριμμένες. Αν δει κάποιος το σύνολο από απόσταση θα διαπιστώσει πως όλες μαζί συνθέτουν την εικόνα του Δημοσθένη Δαββέτα στο βιογραφικό σημείωμα του οποίου οι διαφορετικές ιδιότητες παρελαύνουν χωρίς να μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει εύκολα μία που να κυριαρχεί των υπολοίπων: πτυχιούχος Νομικής, διδάκτωρ Αισθητικής, καθηγητής σε ελληνικά και γαλλικά πανεπιστήμια, ποιητής και συγγραφέας, ζωγράφος, περφόρμερ, πρωθυπουργικός σύμβουλος πολιτιστικών θεμάτων επί ημερών Αντώνη Σαμαρά.

Εκθεση στο Πεκίνο

Εκείνος ποια διακρίνει ως κυρίαρχη; Σε πρώτο επίπεδο μοιάζει να παρασύρεται από τον ενθουσιασμό του σχετικά με την έκθεσή του στο Πεκίνο, που εγκαινιάζεται αύριο. Πρόκειται για έναν εικαστικό διάλογο που ανοίγει με τον ζωγράφο Λιανγκ Χι μέσω της ποίησης και της τέχνης της περφόρμανς, με αφορμή τη διάλεξη του Δαββέτα σε ένα συνέδριο για τον πρώτο διάλογο μεταξύ αρχαίου ινδικού και αρχαιοελληνικού κόσμου, όπως καταγράφεται στο έργο «Οι ερωτήσεις του βασιλιά Μιλίντα» (πρόκειται για τον έλληνα βασιλιά του ελληνοϊνδικού βασιλείου Μένανδρο, ο οποίος συνομίλησε με τον σοφό Ναγκασένα). Η έκθεση θα φιλοξενηθεί εν συνεχεία εμπλουτισμένη στη φουάρ της Θεσσαλονίκης (από τις 23 Νοεμβρίου), ενώ μέρος της θα παρουσιαστεί τον Ιανουάριο και στην Πάτρα.

Οσο προχωρά η συζήτηση όμως μοιάζει πως ούτε η ποίηση, ούτε η ζωγραφική, ούτε η περφόρμανς είναι οι τέχνες που περισσότερο καταδυναστεύουν τη σκέψη του τουλάχιστον τον τελευταίο καιρό, αλλά μία άλλη. Εκείνη που, όπως ο ίδιος επισημαίνει, ο Αριστοτέλης χαρακτηρίζει στα «Ηθικά Νικομάχεια» ως την ύψιστη των τεχνών: την πολιτική. «Υπήρξα σύμβουλος του Αντώνη Σαμαρά για δύο χρόνια. Ομως αποφάσισα ότι δεν με ενδιαφέρει να εξαντλώ την ενέργειά μου σε κομματικές αντιπαραθέσεις και να γίνομαι βορά σε τηλεοπτικές μάχες. Προτιμώ να προσφέρω στη χώρα μου ως διεθνής Ελληνας», λέει ο Δ. Δαββέτας, που έχει δουλέψει με τον Γιόζεφ Μπόις και τον Αντι Γουόρχολ, τον Μισέλ Μπασκιά και τους Γκίλμπερτ εντ Τζορτζ, τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς, τον Ιβ Σεν Λοράν και τον Αζεντίν Αλαϊά.

Τι γνώμη έχει για όσους έχουν καθήσει στην καρέκλα της οδού Μπουμπουλίνας με άμεση ή έμμεση σχέση με τον πολιτισμό και δεν κατάφεραν τελικά παρά να απογοητεύσουν όσους εξαρχής τούς υποδέχτηκαν αν όχι με υψηλές προσδοκίες, τουλάχιστον με αίσθημα ανακούφισης; «Οι διατελέσαντες υπουργοί Πολιτισμού διακρίνονται από μια ατολμία, διότι είτε είναι καλλιτέχνες και δεν κατέχουν την τέχνη του εφικτού είτε διότι είναι επαγγελματίες πολιτικοί, οι οποίοι έχουν κάνει και τη μεγαλύτερη ζημιά, αφού αντιμετωπίζουν τους καλλιτέχνες ως υπαλλήλους και δεν μπορούν να μιλήσουν στην ψυχή τους. Εξαιρέσεις που τα κατάφεραν ήταν η Μελίνα Μερκούρη επειδή είχε πετύχει μια ισορροπία μεταξύ του καλλιτέχνη και της πολιτικής και ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος υπήρξε πολύ δεκτικός στα αιτήματα του κόσμου του πολιτισμού παρότι ο ίδιος δεν είναι καλλιτέχνης» υποστηρίζει ο Δ. Δαββέτας, ο οποίος θεωρεί ότι άφησε σημαντικό έργο ως σύμβουλος του Αντώνη Σαμαρά επί δύο χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι επιτεύχθηκε η χωρίς κόστος παρουσίαση για πρώτη φορά των νέων ελληνικών κινηματογραφικών παραγωγών στο Φεστιβάλ των Κανών, την παρουσία του φιλοσόφου Λικ Φερί και του μετρ της υψηλής ραπτικής Αζεντίν Αλαϊά στην Ελλάδα, τη σειρά εκδηλώσεων προβολής της ελληνικής ποίησης σε σχεδόν κάθε γωνιά της χώρας. Πρωτοβουλίες στις οποίες –όπως λέει –δεν δόθηκε όση έκταση θα περίμενε κάποιος, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι υπουργοί της εποχής εκείνης έβλεπαν ανταγωνιστικά τις πρωτοβουλίες του με αποτέλεσμα να ακολουθήσει μια «μοναχική πορεία».

Ο σύγχρονος πολιτισμός

Ποια είναι η προτεραιότητα που θα έπρεπε, κατά τη γνώμη του, να καθοδηγεί την πολιτική του υπουργείου Πολιτισμού ; «Ο σύγχρονος πολιτισμός. Πιστεύω ότι η αρχαιολατρία που μας διέπει είναι άδικη και για τα ίδια τα αρχαία. Πέφτει σαν μια πέτρα στους ώμους μας και δεν μας αφήνει να ορθοποδήσουμε. Δεν χρειαζόμαστε χρήματα αλλά καλές συμφωνίες. Θα πρότεινα κάθε φορά που δανείζουμε αρχαιότητες για μια έκθεση στο εξωτερικό, παράλληλα να εξασφαλίζουμε και την παρουσίαση σύγχρονων ελλήνων δημιουργών. Πιστεύω ότι μπορεί το συγκεκριμένο εγχείρημα να έχει επιτυχία. Το μόνο που φοβάμαι είναι η γκρίνια των ίδιων των Ελλήνων».

Υπουργείο Πολιτισμού όμως δεν σημαίνει μόνο εξαγωγή σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας. Σημαίνει επίσης ελλείψεις προσωπικού σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, αντιμετώπιση σκληρών συνδικαλιστικών ομάδων που κρατούν «ομήρους» μνημεία υπό την απειλή απεργιακών κινητοποιήσεων. Τι λέει για αυτά; «Το πρόβλημα χρηματοδότησης των μουσείων μπορεί να λυθεί με χορηγούς από το εξωτερικό, όπως κάνει για παράδειγμα το Λούβρο, τα κόστη του οποίου καλύπτονται από το κράτος μόνο κατά το ένα τρίτο. Οσο για τους συνδικαλιστές μπορούν, αν θέλουν, να πιέσουν την ηγεσία, αλλά θα πρέπει να θεσπιστούν και ορισμένοι κανόνες που να μην επιτρέπουν την ομηρεία εμβληματικών χώρων, όπως εκείνοι επί παραδείγματι, που έχουν κηρυχθεί από την UNESCO μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς». Στο δίλημμα αρχαία ή επένδυση στο Ελληνικό πώς απαντάει; «Με έναν συνδυασμό ώστε να γίνει η επένδυση και να είναι τα αρχαία προστατευμένα. Θα έλεγα στον επενδυτή ότι πρέπει να σέβεται την Ιστορία. Πρέπει να είναι μέρος του σύγχρονου πολιτισμού».