Το καλοκαίρι πέρασε με το κυβερνητικό αφήγημα του «clean exit», της καθαρής εξόδου από τα Μνημόνια και την επιτροπεία, όπως εξιστορούσε ο Αλέξης Τσίπρας. Καλοκαιρινά αναγνώσματα.
Τις πρώτες εβδομάδες του φθινοπώρου το στόρι συντηρήθηκε με τη φραστική βοήθεια των ξένων. Ηρεμα νερά, με τα βλέμματα στην αλλαγή πολιτικού σκηνικού στη Γερμανία και εν όψει της τρίτης αξιολόγησης.
Τις τελευταίες ημέρες το αφήγημα κατέρρευσε. Επιστροφή στην πραγματικότητα. Η Ελλάδα είχε την ευκαιρία αλλά την έχασε, δεν αποκλείεται να ακουστεί το επόμενο χρονικό διάστημα, αναλόγως των εξελίξεων.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, κατά την τελευταία ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, ούτε μία φορά δεν χρησιμοποίησε τη φράση «καθαρή έξοδος». Δεν το έκανε άλλωστε ούτε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός κατά τη χθεσινή ομιλία του στη Βουλή. Μιλούν πλέον για την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος, χωρίς να περιγράφουν τι θα ακολουθήσει.
Για τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, η αλλαγή φρασεολογίας δεν συνιστά είδηση. Ηδη από το τέλος Ιουλίου, υψηλόβαθμος αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών είχε προϊδεάσει για τις θέσεις του Ευκλείδη Τσακαλώτου, με τη φράση «ανάμεσα στην καθαρή έξοδο και την προληπτική γραμμή υπάρχει μια ευρεία γκάμα επιλογών».
Στις αρχές της εβδομάδας, αξιωματούχος των Βρυξελλών ανέλαβε να επικοινωνήσει το νέο αφήγημα. Μετά το τέλος του τρίτου Μνημονίου έρχεται ένα υβριδικό Μνημόνιο, με άλλο όνομα, σίγουρα με αυξημένη εποπτεία και δεσμεύσεις ετών, οι οποίες θα συναρτώνται με τους βαθμούς απελευθέρωσης παρεμβάσεων για τη μελλοντική διευθέτηση του χρέους ή ακόμα και την παροχή εγγυήσεων ομαλής χρηματοδοτικής μετάβασης στην επόμενη μέρα. Μνημόνιο χωρίς λεφτά, αλλά με μαξιλάρια ασφαλείας για τη σταδιακή επάνοδο της Ελλάδας στις αγορές.
Κυπριακό μοντέλο. Η προοπτική της καθαρής εξόδου, κατά τα πρότυπα της Κύπρου δεν υπάρχει. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, μιλώντας την Τετάρτη στη Βουλή, ανέφερε πως μετά την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης θα ξεκινήσει η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους «καθώς και η συζήτηση για την επόμενη μέρα, μετά το τέλος του προγράμματος και για το εάν ο μηχανισμός επιτήρησης θα είναι ο ίδιος με της Πορτογαλίας και της Κύπρου».
Πηγή με γνώση των διεργασιών απαντά αρνητικά. Ο μηχανισμός επιτήρησης δεν θα είναι ο ίδιος με της Πορτογαλίας ή της Κύπρου, διότι απλά η Ελλάδα είναι μια «ειδική περίπτωση».
Τα κράτη – μέλη της ευρωζώνης δεν είναι διατεθειμένα να αφήσουν στην τύχη του το εγχείρημα αποπληρωμής του ελληνικού δημόσιου χρέους στον ESM, ενώ εγείρονται αμφιβολίες για τη στάση των αγορών απέναντι στην Ελλάδα, εάν διαταραχθεί η γραμμή των μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Μέχρι τώρα οι δεσμεύσεις τηρούνται υπό το άγρυπνο βλέμμα των δανειστών και ενδεχόμενη απουσία της επιτήρησης κανείς δεν θέλει να δοκιμάσει ποια μικροπολιτικά αντανακλαστικά μπορεί να ενεργοποιήσει.
Από την ώρα που θα αρχίσουν οι ουσιαστικές συζητήσεις για την επόμενη μέρα του τρίτου προγράμματος έως τη σύναψη της συμφωνίας για το τέταρτο –διαφοροποιημένο –πρόγραμμα, ορισμένοι συνομιλητές δεν αποκλείουν και πολιτικές εξελίξεις. Το παράθυρο πολιτικών εξελίξεων ανοίγει σύμφωνα με τις ίδιες πηγές την άνοιξη του 2018, υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης ολοκλήρωσης έως τις αρχές του έτους της τρίτης αξιολόγησης.
Η επανατοποθέτηση των δανειστών απέναντι στο ελληνικό ζήτημα συναρτάται με τον εκλογικό κύκλο.
Μέχρι τώρα, αναφέρουν συνομιλητές μας, οι εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού σκέλους των δανειστών τροφοδοτούσαν με δηλώσεις τους το αφήγημα της καθαρής εξόδου από τα Μνημόνια σε τέτοιο βαθμό, που έφτασαν να δημιουργούν πρόβλημα στην ελληνική κυβέρνηση. Ηταν και αυτό ένα μέρος του σχεδίου για ήρεμα νερά, μέχρι να καταλαγιάσει ο αχός από τις γερμανικές εκλογές.
«Η δήλωση Ντεϊσελμπλούμ για καθαρή έξοδο αιφνιδίασε αρνητικά το κυβερνητικό στρατόπεδο» αναφέρει αξιόπιστη πηγή. Η αλλαγή της ατζέντας και η ανάδειξη του υβριδικού Μνημονίου, έρχονται τώρα να διαμορφώσουν ένα ασφαλές περιβάλλον για την ευρωζώνη σε κάθε περίπτωση, με το ελληνικό ζήτημα υπό έλεγχο ακόμα και εάν οι εκλογές γίνουν το 2019.
Το κοστούμι. Πηγή με γνώση των συζητήσεων που διεξάγονται ήδη στους κόλπους των δανειστών περιγράφει ορισμένα από τα δεδομένα χαρακτηριστικά αυτού του νέου πακέτου: «Συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, μη ανατροπή ψηφισμένων μέτρων, παραμονή στη σωστή δημοσιονομική γραμμή, στήριξη από την Ευρώπη για τη σταδιακή αποκατάσταση της χρηματοδότησης από τις αγορές».
Οι δανειστές αντιλαμβάνονται τις εγχώριες πολιτικές δυσκολίες διαχείρισης ενός νέου «καμουφλαρισμένου» Μνημονίου. Για αυτό άλλωστε ο συνομιλητής μας αναδεικνύει και ορισμένες άλλες πτυχές του προγράμματος που αρχίζει να μορφοποιείται. Θα πρέπει να είναι λιγότερο «intrusive», λιγότερο παρεμβατικό στην εγχώρια κυβερνητική σκηνή, να μη δίνεται η εντύπωση ότι την Ελλάδα διοικούν οι δανειστές. Αυτό θα μπορούσε να υποστηριχθεί με ένα πλαίσιο λιγότερων αξιολογήσεων, αναφέρουν αρμόδιες πηγές. Αντί για τις τριμηνιαίες αξιολογήσεις που προβλέπουν μέχρι σήμερα τα Μνημόνια, ο χρόνος εκτιμάται πως θα μπορούσε να επεκταθεί στο εξάμηνο. Δεδομένου όμως ότι η παράδοση στην Ελλάδα ταυτίζεται τα τελευταία χρόνια με το κλείσιμο μιας αξιολόγησης τον χρόνο, η διαφοροποίηση αυτή ελάχιστη πρακτική αξία θα έχει.
Η χρονική διάρκεια του νέου πακέτου είναι ένας ακόμα καθοριστικός κρίκος των διαπραγματεύσεων που αναμένεται να συντελεστούν στο διάστημα Φεβρουαρίου – Ιουνίου 2018. Ενα από τα σενάρια προβλέπει Μνημόνιο δεσμεύσεων διάρκειας 18 μηνών, ώστε να εξασφαλιστεί πως θα εφαρμοστούν στο ακέραιο και τα μέτρα ύψους 5,5 δισ. ευρώ τα οποία έχει ήδη ψηφίσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ με περικοπές έως 18% στις συντάξεις και καθήλωση του αφορολογήτου στα 5.700 ευρώ, ακόμα κι αν αυτά εφαρμοστούν τη διετία 2019-20.
Ενα εναλλακτικό σενάριο προβλέπει κείμενο δεσμεύσεων και αυξημένης εποπτείας για διάστημα τριών ετών πριν από την καθαρή έξοδο από τα προγράμματα. Ούτως ή άλλως, μέχρι να αποπληρωθεί το 75% των δανειακών κεφαλαίων που έχει λάβει η Ελλάδα από τον ESM, οι δανειστές θα συνεχίσουν να ασκούν εποπτεία, ενώ ήδη η κυβέρνηση έχει βάλει την υπογραφή της για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και 2% του ΑΕΠ έως το 2060.
Το ξεκαθάρισμα. Σε όλους τους τόνους, πηγές με εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις διαμηνύουν ότι το τοπίο της επόμενης ημέρας θα πρέπει να έχει αποκρυσταλλωθεί πλήρως έως τον Ιούνιο του 2018. Αυτό είναι το καταληκτικό χρονικό ορόσημο για την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης του τρίτου προγράμματος, προκειμένου να υπάρχει επαρκής χρόνος για την εκταμίευση της τελευταίας δόσης από τον ESM. Τα 86 δισ. ευρώ του τρίτου προγράμματος είναι διαθέσιμα έως τις 20 Αυγούστου. Μετά η στρόφιγγα κλείνει, αφήνοντας μοναδικό περιθώριο την παράταση του τρίτου προγράμματος τουλάχιστον έως το τέλος του 2018 αν δεν έχει ραφτεί το κοστούμι της επόμενης μέρας, με συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων πλευρών.
Ξεκάθαρο είναι άλλωστε για τους δανειστές ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να μείνει χωρίς κάποιας μορφής επίσημο πρόγραμμα. Μια τέτοια εξέλιξη, πέραν των άλλων κινδύνων, θα καθιστούσε απευθείας μη επιλέξιμα τα ελληνικά ομόλογα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, επαναφέροντας τις ελληνικές τράπεζες στην οδό του ακριβότερου δανεισμού μέσω ELA. Η ΕΚΤ δέχεται σήμερα ως ενέχυρο ελληνικά ομόλογα, ακριβώς επειδή υπάρχει πρόγραμμα. Στην αντίθετη περίπτωση η πιστοληπτική αξιολόγηση των ελληνικών τίτλων είναι ανεπαρκής για να ανοίξει τις πύλες της φθηνής χρηματοδότησης.
Τελευταία Νέα