Ζητείται έξοδος μέσω ευρωπαϊκού ΣΥΡΙΖΑ

Η αισιοδοξία που τρέφει ο Αλέξης Τσίπρας για την έγκαιρη ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την ομαλή πορεία εξόδου από τα Μνημόνια το ερχόμενο καλοκαίρι συνοδεύεται από ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο που έχει εκπονήσει ο Πρωθυπουργός με τους στενούς του συνεργάτες. Αφού λοιπόν ξεκαθαρίσει το τοπίο με τους δανειστές, θα επιχειρήσει να ξεκαθαρίσει το τοπίο και στην κυβέρνηση, με έναν ανασχηματισμό που θα ανακατανείμει ρόλους, αρμοδιότητες και κυρίως ισορροπίες. Οπότε το τελευταίο που του απομένει, είναι το ξεκαθάρισμα στο κόμμα.

Το νέο «μπαϊράκι» των 53 στην Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ έχει λόγο να τον προβληματίζει στον βαθμό που δεν ήταν… συνεννοημένος μαζί τους. Διότι όταν ο άτυπος επικεφαλής της ομάδας των 53 Ευκλείδης Τσακαλώτος συντάσσεται με τον Πρωθυπουργό στα επίμαχα ζητήματα, όπως η αξιολόγηση και το Προσφυγικό, πολλά μπορεί να σκεφτεί ή να υποθέσει κάποιος. Η «επανάσταση» των 53, άλλωστε, είναι μια επανάσταση που μένει εδώ και πολύ καιρό αυστηρά στο στενό πλαίσιο της Κουμουνδούρου, αφού ουδόλως έχει μεταφερθεί, ακόμη και τη φορτισμένη εποχή των Μνημονίων, στη Βουλή. Δύο εκ των 53 που θέλησαν να διαφοροποιηθούν (Γαβριήλ Σακελλαρίδης, Βασιλική Κατριβάνου) προτίμησαν μόνοι τους να ανοίξουν την πόρτα της εξόδου, παρά να βγουν στο «αντάρτικο» και να οδηγήσουν την κυβέρνηση σε κρίση.

Ουδείς, ωστόσο, μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι 53, σε συνεννόηση ενδεχομένως και με άλλες εσωκομματικές δυνάμεις, επιχειρούν να πιάσουν το δικό τους στασίδι στην επόμενη μέρα που σχεδιάζει ο Αλέξης Τσίπρας για τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι ανησυχίες, άλλωστε, που εκφράζονται από στελέχη με βαρύνοντα πολιτικό λόγο, όπως ο Νίκος Φίλης, ή κορυφαίους υπουργούς, όπως ο Πάνος Σκουρλέτης, είναι να μην αποστεί ο ΣΥΡΙΖΑ των αριστερών του αντιλήψεων. Η επόμενη μέρα, όμως, στην Κουμουνδούρου έρχεται σε συνάρτηση όσων επιδιώκει ο Πρωθυπουργός για την πορεία εξόδου από τα Μνημόνια, το ερχόμενο καλοκαίρι, με την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος στήριξης. Εξού και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018, ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις και πάντως πριν από τις κάλπες –όποτε και αν στηθούν αυτές -, θα πραγματοποιηθεί το καταστατικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ. Που ήταν αρχικά προγραμματισμένο για το φθινόπωρο του 2017, αλλά οι εκκρεμότητες της τρίτης αξιολόγησης και η κλιμάκωση του σχεδίου Τσίπρα δεν επέτρεψαν την έγκαιρη διεξαγωγή του.

Ποιος ο λόγος να προχωρήσει σε καταστατικό συνέδριο ο ΣΥΡΙΖΑ; Κατ’ αρχάς, πρόκειται για απόφαση που ελήφθη ομόφωνα στο προηγούμενο κομματικό συνέδριο, το 2016. Παρά τις φήμες περί εισηγήσεων που δέχεται ο Τσίπρας για διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ και επανίδρυσή του, κομματικά στελέχη που βρίσκονται κοντά στον Πρωθυπουργό και έχουν ρόλο στις εξελίξεις διαβεβαιώνουν πως δεν υπάρχει λόγος να αυτοκαταργηθεί το κόμμα, το οποίο ούτως ή άλλως μετασχηματίστηκε με βίαιο τρόπο μετά το ξεκαθάρισμα του καλοκαιριού του 2015. Οι συνιστώσες αποτελούν παρελθόν και οι 53 είναι η μόνη συντεταγμένη ομάδα εσωκομματικής αντιπολίτευσης, η οποία σήμερα περισσότερο επιδιώκει να λειτουργήσει ως θεσμοθετημένη τάση μέσα στο κόμμα, παρά να ηγηθεί ενός «αντάρτικου». Πράγμα που στο τέλος της ημέρας βολεύει και τις δύο πλευρές, προκειμένου να τηρούνται οι εσωτερικές ισορροπίες.

Κατά τις ίδιες πηγές, το επικείμενο καταστατικό συνέδριο θα έχει στόχο τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα σύγχρονο κόμμα. Σε ένα κόμμα που –όπως λένε τα εν λόγω στελέχη –δεν θα απαρνηθεί τις αριστερές καταβολές του, αλλά έχει την υποχρέωση να πάρει με αποφασιστικό τρόπο θέση στο δίπολο που δημιουργείται ανάμεσα στους υπερασπιστές του κοινωνικού κράτους και τους οπαδούς της οικονομίας της αγοράς και του νεοφιλελευθερισμού. Ενα δίπολο που ελάχιστη έως μηδαμινή σχέση έχει με το παραδοσιακό δίπολο «Δεξιά – Αριστερά» ή με την αντίθεση «Μνημόνιο – αντιμνημόνιο», η οποία ήδη ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις.

Σε αυτήν τη λογική, υποστηρίζεται από στελέχη της Κουμουνδούρου –ενδεχομένως και με δόση υπερβολής –πως ο ΣΥΡΙΖΑ έχει την ευκαιρία να συμβάλει αποφασιστικά και με πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση των θέσεων μιας νέας Αριστεράς, σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Πρότυπο, άλλωστε, για τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως έχει παραδεχθεί δημοσίως και ο Αλέξης Τσίπρας, είναι οι Εργατικοί του Τζέρεμι Κόρμπιν στη Βρετανία.

Παράλληλα, πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Τσίπρας, εφόσον αποφασίσει να κάνει τις εθνικές εκλογές μαζί με τις ευρωεκλογές, τον Μάιο του 2019, εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να ηγηθεί του ευρωψηφοδελτίου του ΣΥΡΙΖΑ. Σε ένα τέτοιο σενάριο, εάν ηττηθεί στις εθνικές εκλογές –όπως διαφαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, καίτοι το Μαξίμου τις αμφισβητεί -, η μετακόμιση στις Βρυξέλλες όχι μόνο θα είναι «βάλσαμο» για τον Πρωθυπουργό, αλλά επιπλέον θα ανοίξει τον δρόμο για την ευρωπαϊκή καριέρα που κυνήγησε και το 2014, θέλοντας βέβαια τότε να ενισχύσει το προφίλ του (σ.σ.: ήταν υποψήφιος πρόεδρος της Κομισιόν, με τη «σημαία» του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς).

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το συνέδριο δεν θα τροποποιήσει απλώς με διαδικαστικό τρόπο το καταστατικό, δηλαδή τον τρόπο λειτουργίας του ΣΥΡΙΖΑ και των οργάνων του. Θα μετασχηματίσει το κόμμα και θα οδηγήσει –σύμφωνα με τις εισηγήσεις που φέρεται να δέχεται ο Τσίπρας –σε ένα νέο μοντέλο. Σε ένα κόμμα νέου τύπου, με σύνθεση ιδεολογιών και ρευμάτων και αναζήτηση συμμαχιών, αφήνοντας πίσω του το σημερινό λεγόμενο «πυραμιδικό μοντέλο» με τις οργανώσεις βάσης κ.τ.λ. Ενα κόμμα που δεν θα διαπνέεται, όπως λένε, από τη λογική της παραμονής στην εξουσία, αλλά θα επιδιώξει ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες, με το βλέμμα ασφαλώς στραμμένο ιδίως στον χώρο του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς. Αυτός είναι και ο λόγος που οι διεργασίες ενόψει της συγκρότησης του νέου προοδευτικού φορέα κάθε άλλο παρά απαρατήρητες περνούν στην Κουμουνδούρου. Στοχεύοντας, όμως, περισσότερο στον κόσμο της Κεντροαριστεράς παρά στο στελεχικό της δυναμικό, ο Αλέξης Τσίπρας και οι συνεργάτες του επιχειρούν να πλασαριστούν σήμερα στην κοινωνία ως γνήσιοι εκφραστές της σοσιαλδημοκρατίας και να προσελκύσουν έτσι νέους ψηφοφόρους-πελάτες ενόσω ο ευρύτερος χώρος ανασυγκροτείται. Κομβικό στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ παραμένει να γίνει ένα μεγάλο κόμμα και στη βάση του, καθώς ο αριθμός οργανώσεων και μελών δεν συμβαδίζει με το 35% που απέσπασε στις εκλογές του 2015.

Σε κάθε περίπτωση, το συνέδριο αυτό, ακόμη και αν δεν θυμίζει σε τίποτα τις συνθήκες του 2015 και τα «διαζύγια» με την Αριστερή Πλατφόρμα ή με στελέχη που διαφώνησαν με το τρίτο Μνημόνιο, θα είναι ένα συνέδριο που θα αποτελέσει ευκαιρία για ξεκαθάρισμα. Ξεκαθάρισμα ως προς τις πολιτικές προτεραιότητες της κυβέρνησης στο διάστημα που της απομένει, κυρίως όμως ως προς το πώς τοποθετούνται από εδώ και πέρα τα ίδια τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στον Τσίπρα.

Εάν δηλαδή υπάρχουν κάποια από αυτά τα στελέχη που θα μπορούσαν να τον αμφισβητήσουν ευθέως, διεκδικώντας ρόλο στην επόμενη μέρα, ή ο Πρωθυπουργός θα βγει για ακόμη μία φορά νικητής με αντίπαλο μόνο τα… λευκά ψηφοδέλτια. Προς τούτο θα έχουν ιδιαίτερη σημασία οι επικείμενες παρεμβάσεις της ομάδας των 53 και το δικό τους ξεκαθάρισμα. Εάν δηλαδή επιδιώκουν να παρουσιαστούν μόνο ως μια θεσμοθετημένη εσωκομματική τάση ή εάν μπορεί να αναδειχθεί μέσα από αυτήν ένας πιθανός «δελφίνος» που θα διεκδικήσει ρόλο απέναντι στον Τσίπρα μετά τις εκλογές και υπό την προϋπόθεση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα περάσει στην αντιπολίτευση.

Μέχρι στιγμής, κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα. Πόσω μάλλον όταν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ως άτυπος, έστω, επικεφαλής των 53 και παρά τις κατά καιρούς αντιπαραθέσεις του με το περιβάλλον του Πρωθυπουργού ή και τον ίδιο, δεν έχει επιφυλάξει για τον εαυτό του έναν τέτοιο ρόλο.