Στο φως τα μυστικά χαρτιά των φορολογικών παραδείσων

Τι κοινό έχουν οι Γουίλμπερ Ρος και Ρεξ Τίλερσον, ισχυροί άνδρες του Λευκού Οίκου του Ντόναλντ Τραμπ, με τον Στίβεν Μπρόνφμαν, ταμία του Φιλελεύθερου Κόμματος του Καναδά και συνεργάτη του Τζάστιν Τριντό, τη βασίλισσα της Αγγλίας, πολυεθνικές όπως η Nike και η Apple, ρώσους ολιγάρχες, αφρικανούς επιχειρηματίες και διάσημους αθλητές; Περιλαμβάνονται στη νέα διεθνή έρευνα για τους φορολογικούς παράδεισους και τις εξωχώριες επιχειρήσεις που δημοσιεύουν 96 μεγάλες εφημερίδες, μεταξύ των οποίων οι «Monde», «Guardian», «New York Times» και «Süddeutsche Zeitung». Ενάμιση χρόνο μετά τα Panama Papers, τα Paradise Papers ερευνούν 13,4 εκατομμύρια έγγραφα, μέρος των οποίων διέρρευσε από τη δικηγορική εταιρεία Appleby που έχει έδρα τις Βερμούδες που ειδικεύεται στις offshore επενδύσεις. Αναλύθηκαν επί ένα χρόνο από 381 δημοσιογράφους της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων και περιέχουν νέες αποκαλύψεις για τα δισεκατομμύρια που είναι κρυμμένα σε φορολογικούς παραδείσους και για μερικά από τα πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από αυτά. Αντίθετα με τα Panama Papers, η νέα αυτή έρευνα δεν αφορά τόσο το ξέπλυμα χρήματος που προέρχεται από φοροδιαφυγή και άλλες παράνομες δραστηριότητες (εμπόριο όπλων ή ναρκωτικών) όσο τα νομικά σχήματα που στήνουν στρατιές ολόκληρες ειδικών για να εξασφαλίζουν τη φοροαποφυγή. Το χρήμα εδώ έχει απαλλαγεί από τη φορολογία με νόμιμο τρόπο, ή στα όρια της νομιμότητας, χάρις στις αδυναμίες του διεθνούς φορολογικού συστήματος.

Ο υπουργός Εμπορίου Γουίλμπερ Ρος κατέχει μυστικά εννιά εταιρείες με έδρα φορολογικούς παραδείσους όπως τα νησιά Καϊμάν και Μάρσαλ. Μία από αυτές, η Navigator Holdings Ltd, του επιτρέπει να κερδίζει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, ενώ έχει στενές επαφές και με ρωσικούς ομίλους που ανήκουν σε ολιγάρχες εναντίον των οποίων επιβλήθηκαν κυρώσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία. «Μεταξύ των μεγαλυτέρων πελατών της Navigator είναι η ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου και πετροχημικών προϊόντων Sibur, που ανήκει στον Κιρίλ Σαμάλοβ, παντρεμένο με τη μικρότερη κόρη του Πούτιν, και στον ρώσο ολιγάρχη Γκενάντι Τιμτσένκο εναντίον του οποίου έχουν επιβληθεί κυρώσεις από το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών», αναφέρεται στα έγγραφα. Ενισχύονται έτσι οι υποψίες για συνεργασία ανάμεσα στον Τραμπ και τη Ρωσία. Αλλά και ο υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, όταν εργαζόταν στην ExxonMobil, διοικούσε μια εταιρεία με έδρα τις Βερμούδες που εκμεταλλευόταν το πετρέλαιο της Υεμένης. Ο οικονομικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου Γκάρι Κον, πάλι, διηύθυνε είκοσι εταιρείες με έδρα τις Βερμούδες, συνολικής αξίας 37,7 δισ. δολαρίων.

Η βασίλισσα Ελισάβετ έχει επενδύσει εκατομμύρια στερλίνες από την ιδιωτική της περιουσία σε ένα ταμείο των νησιών Καϊμάν, ένα υπεράκτιο χρηματοπιστωτικό χαρτοφυλάκιο που είχε κρατηθεί μυστικό. Τα έγγραφα αυτά αποδεικνύουν, για πρώτη φορά, πως η βασίλισσα, μία από τις πλουσιότερες γυναίκες στον κόσμο, είχε και εξακολουθεί να έχει συμμετοχή σε πολλά επενδυτικά ταμεία σε φορολογικούς παραδείσους -καθώς και σε αμφιλεγόμενες βρετανικές επιχειρήσεις, όπως η BrightHouse, μία αλυσίδα οικιακών ηλεκτρικών συσκευών που έχει κατηγορηθεί για εκμετάλλευση χιλιάδων φτωχών οικογενειών και ευάλωτων ατόμων. Οι αποκαλύψεις αυτές αναμένεται να αναζωπυρώσουν στη Βρετανία τη συζήτηση για την περιουσία της Ελισάβετ, πόσω μάλλον αφού οι επενδύσεις αυτές δεν εμφανίζονται στις ετήσιες δηλώσεις του Στέμματος. Θα ενισχύσουν αναμφισβήτητα την αποφασιστικότητα των βρετανικών οργανώσεων και των βουλευτών που αξιώνουν από καιρό σοβαρότερο έλεγχο των δαπανών της βασιλικής οικογένειας.

Ο Τζάστιν Τριντό εξελέγη το 2015 πρωθυπουργός του Καναδά με την υπόσχεση να ενισχύσει τη μεσαία τάξη, να αυξήσει τη φορολογία για τους πλουσιότερους και να δώσει μάχη εναντίον των φορολογικών παραδείσων, όπου διαφεύγουν κάθε χρόνο από την εφορία δισεκατομμύρια καναδικά δολάρια. Και δεν έπαψε ποτέ να επαναλαμβάνει το ίδιο μήνυμα: «Εκλεγήκαμε με την υπόσχεση πως όλοι θα πλήρωναν με δίκαιο τρόπο τους φόρους τους. Η φοροδιαφυγή είναι κάτι που παίρνουμε πολύ σοβαρά», επέμεινε στην καναδική Βουλή. Τα Paradise Papers, εντούτοις, αποδεικνύουν πως ο πρώην σύμβουλος και ταμίας της προεκλογικής εκστρατείας του Τριντό, ο επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και στενός του φίλος Στίβεν Μπρόνφμαν, που κατάφερε να συγκεντρώσει προεκλογικά και μέσα σε δύο χρόνια για τον Τριντό 27 εκατ. δολάρια, εμπλέκεται σε ένα τραστ στα νησιά Καϊμάν. Πιο συγκεκριμένα, αποκαλύπτεται πως ο Μπρόνφμαν και η επενδυτική επιχείρηση της οποίας ηγείται, η Claridge, έχουν επενδύσει μαζικά στο ομιχλώδες Kolber Trust, ένα τραστ 60 εκατ. δολαρίων που ενδεχομένως να έχει στερήσει από τα ομοσπονδιακά ταμεία του Καναδά τεράστια ποσά μη καταβεβλημένων φόρων.

Εκτός από τους επιχειρηματίες, στους πελάτες της Appleby περιλαμβάνονται και αστέρια του θεάματος, μεταξύ των οποίων η Μαντόνα και ο Μπόνο. Η πρώτη αγόρασε το 1998 δύο χιλιάδες μετοχές μιας εταιρείας με έδρα τις Βερμούδες που ειδικευόταν στην προμήθεια ιατρικού εξοπλισμού και έκλεισε δέκα πέντε χρόνια αργότερα. Ο Μπόνο κατείχε μετοχές μιας εταιρείας με έδρα τη Μάλτα που έχει επενδύσει σε ένα εμπορικό κέντρο της Λιθουανίας. Οπως δήλωσε ο ίδιος στη Διεθνή Σύμπραξη Δημοσιογράφων, ήταν ένας «παθητικός επενδυτής», ενώ η εταιρεία στην οποία κατείχε μετοχές διέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.