Λευκοντυμένοι βαδίζουν γεμάτοι αυτοπεποίθηση προς το μέλλον. Το βήμα τους ανοίγεται πέρα από το βλέμμα του θεατή. Είναι οι πιο παραγωγικοί εργάτες της Σοβιετικής Ενωσης την εποχή που η Μεγάλη Εκκαθάριση –η οποία είχε ως στόχο την απομάκρυνση από το Κομμουνιστικό Κόμμα των διαφωνούντων με τον Στάλιν –βρισκόταν στο αποκορύφωμά της.

Σε πρώτο πλάνο, η εμβληματική μορφή του ανθρακωρύχου Αλεξέι Γκριγκόριεβιτς Σταχάνοφ, του ανθρώπου που ηγήθηκε του κινήματος το οποίο έγινε γνωστό ως σταχανοφισμός, μιας εκστρατείας δηλαδή που αποσκοπούσε στην αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων, με τον ίδιο να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση σημειώνοντας απίστευτα ρεκόρ εξόρυξης άνθρακα, καθώς φέρεται μέσα σε μία μόνο βάρδια να παρέδωσε παραγωγή 14 φορές υψηλότερη από εκείνη που όφειλε. Πλάι του ο πιλότος Βαλέρι Τσκάλοφ, που θεωρήθηκε ηρωική μορφή όταν έκανε χωρίς στάση την 63 ωρών πτήση Μόσχα – Ουάσιγκτον μέσω Βόρειου Πόλου. Και οι αδελφές Μαρία και Ευδοκία Βινογκράντοβα που είχαν ανάλογες επιδόσεις στην υφαντουργία. Προσωπικότητες υπαρκτές που συνυπάρχουν με ένα μνημείο ουτοπικό, το οποίο αναδύεται πίσω τους. Το εντυπωσιακό Παλάτι των Σοβιετικών, ένα κτίριο που σχεδιαζόταν να είναι το υψηλότερο στον κόσμο –415 μέτρα ώστε να ξεπερνά το Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ και τον Πύργο του Αϊφελ -, η κορυφή του οποίου θα κοσμούνταν με ένα άγαλμα του Βλαντίμιρ Λένιν, ύψους 92 μ. Και το οποίο δεν χτίστηκε ποτέ.

Η σοβιετική ουτοπία

Είναι εκείνοι που «ταξίδεψαν» στο Παρίσι το 1937 και στη Διεθνή Εκθεση μέσα από την τοιχογραφία του «ζωγράφου της σοβιετικής ουτοπίας» Αλεξάντρ Ντεϊνέκα, με σκοπό να προπαγανδίσουν το μεγαλείο της χώρας του Στάλιν, την ώρα που εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι εργάτες εξοντώνονταν στο πλαίσιο της Μεγάλης Εκκαθάρισης. Και κέρδισαν ένα από τα πολλά βραβεία που κατέκτησε το σοβιετικό περίπτερο τη χρονιά εκείνη –περισσότερα από κάθε άλλη χώρα –συγκεντρώνοντας παράλληλα περί τα δύο εκατομμύρια επισκέπτες, ξεπερνώντας και το ισπανικό, στο οποίο φιλοξενούνταν η «Γκερνίκα» του Πάμπλο Πικάσο. Τιμή που δεν μπόρεσε να χαρεί ο εκ των κορυφαίων εκπροσώπων του σοσιαλιστικού ρεαλισμού Ντεϊνέκα, καθώς το καθεστώς δεν του επέτρεψε να ταξιδέψει στο Παρίσι, αλλά τουλάχιστον δεν κατέληξε στα γκουλάγκ όπως τα μέλη της αποστολής, μόλις επέστρεψαν στη Μόσχα.

Επετειακές εκδηλώσεις

Τρεις από τις σπουδές για την περίφημη αυτή τοιχογραφία «Ευγενείς της γης των Σοβιετικών» ταξιδεύουν για πρώτη φορά στη Βρετανία και στο Μουσείο Τέιτ Μόντερν, στο πλαίσιο της έκθεσης «Ερυθρός Αστέρας πάνω από τη Ρωσία: επανάσταση στον οπτικό πολιτισμό 1905-55», που εγκαινιάστηκε χθες στο Λονδίνο και εντάσσεται στις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται παγκοσμίως για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Οι πίνακες προέρχονται από το κρατικό μουσείο τεχνών του Περμ στην Ανατολική Ρωσία και έρχονται να προστεθούν στον κυρίως πυρήνα της έκθεσης με περισσότερα από 250 αντικείμενα που ανήκουν στη συλλογή 250.000 αφισών, ζωγραφικών έργων, φωτογραφιών, βιβλίων και αντικειμένων καθημερινής χρήσης της σοβιετικής εποχής του γραφίστα και συλλέκτη Ντέιβιντ Κινγκ. Συλλογή η οποία από πέρυσι και λίγο πριν από τον θάνατο του ιδιοκτήτη της πέρασε στα χέρια του Τέιτ Μόντερν. Κι αν τα έργα του Αλεξάντρ Ντεϊνέκα είναι εκείνα που κλέβουν την παράσταση στην έκθεση, η οποία θα διαρκέσει ώς τις 18 Φεβρουαρίου, υπάρχουν πολλά ακόμη εκθέματα που θα κάνουν τους επισκέπτες να σταματήσουν με προσοχή, όπως είναι η αίθουσα με τις εκατοντάδες φωτογραφίες από τη σύλληψη πολιτικών κρατουμένων, πολλοί εκ των οποίων εκτελέστηκαν την περίοδο 1936-1938 στις δίκες της Μόσχας. Ανάμεσά τους δύο από τους στενούς συνοδοιπόρους του Λένιν, οι Λεβ Καμένεφ και Γκριγκόρι Ζινοβιέφ, αλλά και καθημερινοί άνθρωποι που είχαν την ατυχία να βρεθούν στο λάθος σημείο την πλέον ακατάλληλη στιγμή. Στην έκθεση φιλοξενούνται και δημιουργίες κορυφαίων καλλιτεχνών της εποχής, όπως του μετρ του φωτογραφικού μοντάζ Γκούσταβ Κλούτσιτς –που δεν γλίτωσε από την καταδίκη σε θάνατο –και της συζύγου του Βαλεντίνας Κουλάγκινα, του εκ των πρωτοπόρων του σουπρεματισμού Ελ Λισίτσκι, όπως και του γραμμιστή Αλεξάντρ Ροντσένκο και της συζύγου του Βαρβάρας Στεπάνοβα.

«Στόχος μας είναι να δείξουμε την καθημερινότητα των ανθρώπων, τι διάβαζαν στις εφημερίδες, τι έβλεπαν στον δρόμο, τι είχαν στο σπίτι τους» λέει ο εκ των επιμελητών της έκθεσης Μάθιου Γκέιλ και συνεχίζει: «Σε μια εποχή συγκεχυμένη και με ταχύτατες αλλαγές, οι καλλιτέχνες δημιουργούσαν έργα που ήταν τέχνη, εξυπηρετούσαν όμως και προπαγανδιστικούς σκοπούς, καθώς η έμπνευσή τους προερχόταν από τη μείξη πολλών διαφορετικών κινήτρων».

Τελευταία Νέα