Αφροφουτουρισμός είπατε; Τι σημαίνει πάλι αυτό; Μα, το καλλιτεχνικό και εν μέρει πολιτικό εκείνο κίνημα, που από τη δεκαετία του ’90 επισήμως και από δεκαετίες νωρίτερα ατύπως, εκφράζει με τη βοήθεια της επιστημονικής φαντασίας, της μυθολογίας, της φιλοσοφίας, των κόμικς, των εικαστικών, του κινηματογράφου ή της μουσικής, τους υπαρξιακούς και κοινωνικούς προβληματισμούς της αφρικανικής διασποράς, σε σχέση με το μέλλον της και τις διεξόδους που της προσφέρει από την καταπίεση των λευκών η επιστήμη και η τεχνολογία.
Ιστορικοί εκπρόσωποί του μπορούν να θεωρηθούν η συγγραφέας Οκτάβια Μπάτλερ, οι φανκάδες Parliament και Funkadelic, ο Ζαν-Μισέλ Μπασκιά ίσως, ο υπερήρωας Black Panther της Marvel, ο Lee “Scratch” Perry και βεβαίως ο Sun Ra: ο άνθρωπος που ισχυριζόταν ότι ήρθε στη Γη από τον Κρόνο για να κηρύξει την ειρήνη, που περιέβαλλε την παρουσία του με μπόλικη αιγυπτιακή μυθολογία και αρκετά διαστημικά οράματα και που η μουσική του ήταν ελεύθερη πριν από τη free jazz, εκλεκτική όσο δεν θα μπορούσαν να είναι το σουίνγκ, η μπίμποπ και η fusion μαζί και πρωτοπόρα όσο τα πρώτα synthesizers. Συνοδοιπόρος του, από τη δεκαετία του ’50 μέχρι τον θάνατό του, ένα σχεδόν κοινοβιακό σχήμα, με έφεση στους διαστημικούς χιτώνες, την πολυρρυθμία και τον αυτοσχεδιασμό: η Sun Ra Arkestra.
Η αποψινή εμφάνισή της στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, είναι για πολλούς το πιο ελκυστικό και αναγνωρίσιμο κομμάτι του «Enter Afrofuturism», του φεστιβάλ που είτε στο κτίριο της Συγγρού, στο Ινστιτούτο Γκέτε και στο Six D.O.G.S., είτε στον χώρο τέχνης Επικούρου 26 και Κορύνης 4 και στο Boiler, χαρτογραφεί μέχρι τις 12 Νοεμβρίου το ρεύμα του αφροφουτουρισμού. Πρόδρομός του κι η ίδια, ανεξάντλητη σε έμπνευση και παραγωγικότητα, αλλά και σε εναλλαγές της σύνθεσης ή του ονόματός της, η Arkestra, χρησιμοποιώντας ίσως για πρώτη φορά στη τζαζ τα ηλεκτρονικά πλήκτρα, το ηλεκτρικό μπάσο, αλλά και όργανα μυστήρια όσο το πνευστό evi, εξερεύνησε όλα σχεδόν τα μήκη και τα πλάτη του ιδιώματος που υπηρετεί από το ξεκίνημά της στις αρχές της δεκαετίας του ’50.
Τονίζοντας την αφρικανική καταγωγή της τζαζ και εντάσσοντας το σουίνγκ, το post bop και τις εξωτικές πινελιές σε ένα δημιουργικά αεικίνητο μουσικό σύνολο που φιλοδοξούσε να εκτείνεται από τις ρίζες της μυθολογίας μέχρι τις εσχατιές του Διαστήματος, αγαπητή στους beatniks, η Arkestra και τα μέλη της έβαλαν πολλά παραπάνω από ένα λιθαράκι σε άλμπουμ όπως τα «Sound of Joy» και «Space is the Place». Εξέχοντες μουσικοί της, κήρυκες της πνευματικής και μυστικιστικής διάστασης της μουσικής του Sun Ra, οι σαξοφωνίστες Τζον Γκίλμορ και ο διάδοχός του, παρών απόψε στη Στέγη, ο Μάρσαλ Αλεν.
Το 1984 η Arkestra, χοροστατούντος του Sun Ra, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα. Στη σφαίρα επιρροής της υπήρχαν ήδη ή θα έμπαιναν αργότερα, μουσικοί όπως ο Τζορτζ Κλίντον, οι MC5, ο Μπράιαν Ινο, οι Πινκ Φλόιντ, οι Sonic Youth, οι Yo La Tengo και οι Medeski, Martin & Wood. Οταν το 1993 ο ιδρυτής της ξεκίνησε για το μεγάλο διαστημικό του ταξίδι, συμπτωματικά, ο αφροφουτουρισμός χρησιμοποιήθηκε ως δόκιμος όρος για πρώτη καθώς φαίνεται φορά.
ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ. Τα παρακλάδια του έφταναν πια από τη σύγχρονη μουσική μέχρι και την ακαδημαϊκή έρευνα, εξού και το «Enter Afrofuturism» της Στέγης περιλαμβάνει κι ένα σωρό διαλέξεις, συζητήσεις, εργαστήρια και dj sets. Πάρτε για παράδειγμα τον A Guy Called Gerald, τον τζαμαϊκανών καταβολών βρετανό παραγωγό που του πιστώνεται η διάδοση της drum ‘n’ bass και της jungle μουσικής, ο οποίος έρχεται για ένα dj set (11/11) και για μια συζήτηση με τους δικούς μας Black Athena (11/11) ή τον συμπατριώτη του «Actress» (10/11), που από το 2004 ανανεώνει την techno και τη house μπολιάζοντάς τες με ιδιώματα της Καραϊβικής. Για τους φιλομαθείς, οι Voltnoi και Quetempo, επιμελητές του φεστιβάλ, θα παρουσιάσουν μια «Εισαγωγή στον Αφροφουτουρισμό» (10/11), ενώ η Nkisi, ηχητική ακτιβίστρια και μέλος της κολεκτίβας ΝΟΝ, μία μέρα μετά το δικό της μουσικό set (11/11), θα δώσει διάλεξη με θέμα «Εξορκισμός της γλώσσας της κυριαρχίας».
INFO
Η Sun Ra Arkestra απόψε στις 21.15 στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (Λεωφόρος Συγγρού 107, τηλ. 210-9005.800). Εισιτήρια: 7, 10, 12, 18, 25 ευρώ (άνεργοι, ΑμεΑ 5 ευρώ). Πριν από τη συναυλία θα πραγματοποιηθεί εισαγωγή από τον καθηγητή στο Τμήμα Πολιτιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, Erik Steinskog.
