Αναζήτηση
Εάν τα κεντρικά γραφεία του ΠΑΣΟΚ βρίσκονταν σε οποιαδήποτε κανονική γειτονιά –στην Κυψέλη, στο Παγκράτι, στα Πετράλωνα –δεν θα δέχονταν κάθε τόσο επιθέσεις, κατά κανόνα με μολότοφ, την εβδομάδα που μάς πέρασε με Καλάσνικοφ. Εάν η γνωστή ακτιβίστρια Μαρία Cyber είχε βρεθεί ένα βράδυ σε οποιαδήποτε κανονική Πλατεία –απ’ τη Φωκίωνος Νέγρη μέχρι και την Ομόνοια –δεν θα την έσπαγαν στο ξύλο δεκάδες άγνωστά της άτομα, που απλώς την πέρασαν για κάποιον άλλον. Εχει ξανασυμβεί στο παρελθόν. Ενας γνωστός και ταλαντούχος σκηνοθέτης του θεάτρου μας προπηλακίστηκε προ ετών εξαιτίας της εμφανισιακής του ομοιότητας με έναν δημοσιογράφο. «Αυτά είναι τα Εξάρχεια… Χρειάζεται προσοχή…» θα σου έλεγαν, με περίσσιο κυνισμό, αρκετοί από τους παρεπιδημούντες, ακόμα και από τους επιφορτισμένους με τη φρούρηση της περιοχής.
Αυτά είναι τα Εξάρχεια; Σοβαρολογείτε;
Στα τέλη του 19ου αιώνα, στις αρχές του 20ού, πολλοί νησιώτες μαρμαράδες, μάστορες γενικά, έχτισαν τα εργαστήρια και τα ταπεινά τους σπίτια στις παρυφές του αστικού ιστού των Αθηνών. Η συνοικία πήρε το όνομά της από το μπακάλικο του εκ Κονίτσης Βασιλείου Εξαρχου. Η σημερινή Εμμανουήλ Μπενάκη ονομαζόταν αρχικά οδός Προαστίου. Στις πλαγιές του Λυκαβηττού έβοσκαν πρόβατα ενώ λίγο παραπέρα, στην Πινακωτή, στεγάζονταν σε παραπήγματα ναοί της Αφροδίτης. Ο καλός κόσμος της πρωτεύουσας δεν ανεχόταν την πορνεία, οι ευπρεπείς κυρίες έβριζαν τις εκδιδόμενες –τις αποκαλούσαν «παξιμάδες» –και ανάγκαζαν τους συζύγους τους να τσαλαβουτούν στις λάσπες για να τις επισκεφθούν.
Λόγω των χαμηλών ενοικίων τους, τα Εξάρχεια εξελίχθηκαν σε φοιτητογειτονιά. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, αντάμα με πολλούς ομότεχνούς του, έμενε ως νεαρός σε κάποια καμαρούλα με αυλή και με καθημερινή φροντίδα από σπιτονοικοκυρά – μητρικό υποκατάστατο. Υπήρχαν ασφαλώς και τα αρχοντικά –οι γόνοι ωστόσο τού τότε κατεστημένου συχνά εξελίσσονταν σε τρομερά παιδιά. Χαρακτηριστικότερη περίπτωση ο Ναπολέων Λαπαθιώτης. Εξαρχειώτης γέννημα θρέμμα, υιός στρατηγού…
Κατά τον Μεσοπόλεμο, τα Εξάρχεια αποτελούσαν ήδη φυτώριο πνευματικών αναζητήσεων και καλλιτεχνικών ρευμάτων. Ο ανθός της νεολαίας τους αντιστάθηκε ηρωικά στην Κατοχή, πολέμησε κατά τη Μάχη της Αθήνας, τον Δεκέμβριο του 1944. Εκεί έχασε ο Ιάννης Ξενάκης το μάτι του από εγγλέζικη σφαίρα.
Σαράντα χρόνια αργότερα, άρχισα να συχνάζω, νεαρούλης, στην Πλατεία. Επρόκειτο για κανονικό σχολείο. Καθόσουν σε ένα μπαρ –σε ένα παγκάκι όταν είχες αφραγκίες, με μια μπίρα στο χέρι –κι έπιανες την κουβέντα με τους πιο ετερόκλητους ανθρώπους. Μεσήλικοι, με αληθινούς κοινωνικούς αγώνες στην πλάτη τους, σε μυούσαν στον αναρχισμό. Ζωγράφοι και ποιητές του δρόμου σού έδειχναν σκίτσα τους, σού απήγγελλαν στίχους τους. Στη γωνία της Θεμιστοκλέους ο Νικόλας Ασημος πουλούσε τις κασέτες του. Λίγα μέτρα παραπέρα, το Αχ Μαρία! φιλοξενούσε το ελληνικό ροκ των 80s, Σάκης Μπουλάς, Αφροδίτη Μάνου, Γιάννης Ζουγανέλης… Το Hotel Exarchion προσέφερε ταβάνι και στρώμα όποτε τα φιλιά μας και τα χάδια μας έφταναν να προσβάλλουν την αιδώ ακόμα και των ανοιχτόμυαλων Εξαρχείων. «Why don’t we do it in the road?» τραγουδούσαμε Beatles με ψευτοπαράπονο και τρυπώναμε μέσα στο ξενοδοχείο…
Πώς βρεθήκαμε, τον Νοέμβριο του 1985, μετά τη δολοφονία τού σχεδόν συνομήλικού μας Μιχάλη Καλτεζά, να σπάμε πεζοδρόμια και να πετάμε τα κομμάτια τους στα ΜΑΤ;
Πώς βρέθηκε η επόμενη γενιά να δίνει άλλοθι –στο όνομα του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου –σε βανδαλισμούς, πυρπολήσεις, πλιάτσικο; Ο πρώην κωμικός – νυν τηλεκήρυκας να βγάζει πάνω της τη νεολαγνεία του, το κόμμα της λαϊκίστικης –τέως ριζοσπαστικής –Αριστεράς να εισπράττει το πολιτικό όφελος, η εξεγερσιακή φλόγα να ωσμώνεται με το κοινό ποινικό έγκλημα;
Μακάρι τα Εξάρχεια να είχαν μείνει στον Δεκέμβριο του 2008. Εχουν κατρακυλήσει παρασάγγας βαθύτερα. Εχουν καταντήσει χώρος απόλυτης ανομίας που τον νέμονται συμμορίες, προτάσσοντας –προκειμένου να αποφύγουν την καταστολή –το προσωπείο των αντιεξουσιαστών. Τα Εξάρχεια, που οι αυτόχθονές τους ψήφισαν Ναι στο δημοψήφισμα του 2015, έχουν γίνει ένας πελώριος βόθρος στο κέντρο της Αθήνας, ο οποίος χρειάζεται επειγόντως απολύμανση. Είναι η αντίστροφη αντανάκλαση του Αγίου Παντελεήμονα, τον καιρό που τον ήλεγχαν οι νεοναζί.
Πώς θα καθαριστεί η κόπρος; Αυτή τη συζήτηση είχαμε χθες το βράδυ. Ενας φίλος, ψημένος στην πολιτική, είχε μιαν απροσδόκητη έμπνευση. «Ας αποφασιστεί ανάπλαση της περιοχής και ας ανατεθεί σε συνεργεία ελεγχόμενα από το ΚΚΕ» είπε. «Να δούμε, κοτάνε οι αλήτες να τα βάλουν με κουκουέδες οικοδόμους;». Ενας άλλος, πιο μετριοπαθής, μάς θύμισε ότι στην Πλατεία Εξαρχείων θα κατασκευαστεί σταθμός του μετρό. «Τα έργα προγραμματίζονται να ξεκινήσουν στις αρχές του 2019, στα τέλη του 2020 σάς λέω εγώ. Ζήτημα χρόνου είναι…».
Αντέχει η Αθήνα να περιμένει έως τότε;
