Οι διάφορες επικλήσεις της «αριστείας» είναι αντιστρόφως ανάλογες των πρακτικών που το γέρικο σύστημα έχει εγκαταστήσει. Πρόκειται για μια νεφελώδη, ελαστική έννοια – επικάλυψη, σκιά. Μέσον, άκρη, δόντι, γλείψιμο, βύσμα κ.λπ. Πόσες λέξεις έχει επινοήσει ο λαός για να εκφράσει την εδραία πραγματικότητα! Την οποία βέβαια αναπαράγει, αφού είναι πεπεισμένος ότι η προσφυγή στο μέσον αποτελεί τον μοναδικό δρόμο. Η «αριστεία» λοιπόν τρυπώνει απ’ το παράθυρο ως υποκατάστατο αυτού που ακριβώς λείπει: της στοιχειώδους αξιοκρατίας, της στοιχειώδους αξιολογικής τιμιότητας, της αξιολογικής ανεξιθρησκίας. Η ρητορική κατάχρηση της έννοιας γίνεται ακριβώς απ’ αυτούς που θεμελίωσαν ως αξίωμα «τα δικά μας παιδιά».
Το έχω ξαναγράψει. Υπήρξαν φωτεινές εμπνεύσεις από πολιτικούς διαφόρων κομμάτων, για ανάκτηση μιας στοιχειώδους δικαιοσύνης στις προσλήψεις, στις προμήθειες, στις επιλογές: ΑΣΕΠ, ηλεκτρονική συνταγογράφηση, Διαύγεια κ.λπ. Βρίσκονται όμως πολύ εύκολα τα κόλπα με τα οποία ξεπερνιέται η μπάρα του ΑΣΕΠ. Π.χ. αν κάποιο κρατικό ίδρυμα, δημιουργημένο με δημόσιο χρήμα, χρηματοδοτούμενο στη λειτουργία του, απ’ τον κρατικό προϋπολογισμό, τιτλοφορηθεί ως «ιδιωτικού δικαίου», μπορεί να προσλαμβάνει εκτός ΑΣΕΠ, να συνάπτει συμβάσεις ορισμένου, μετά να τις μετατρέπει σε αορίστου χρόνου και εν συνεχεία να μονιμοποιεί. Η αρχαία σκουριά. Αλλιώς: επί αιώνες χώνουν τους δικούς τους και μετά ξελαρυγγιάζονται για κάποια αόριστη «αριστεία». Δηλαδή επινοούνται τα εργαλεία δικαίου και συγχρόνως τα εργαλεία υπέρβασης του δικαίου. Κατασκευάζονται το πρόγραμμα και ο χάκερ συγχρόνως που το διατρυπά. Συντάσσεται ο νόμος, θεσμοποιείται και το παράθυρό του.
Η «αριστεία» έτσι κινδυνεύει απ’ τη νοηματική αναστροφή της, κινδυνεύει να απονοηματοδοτηθεί. Απ’ τη μια δηλαδή ακυρώνεται στην πράξη απ’ τη χυδαία ρουσφετοκρατία, απ’ τη άλλη κινδυνεύει με την αναξιόπιστη κατάχρηση να χάσει τη λειτουργία της ως ιδανικού. Γιατί όμως και ιδίως η αξιωματική αντιπολίτευση ανακινεί με τέτοια επικοινωνιακή ένταση, κραδαίνει, ανεμίζει στον αέρα την έννοια απέναντι σε κάθε εκπαιδευτική νόσο ή απέναντι σε κάθε μικρό ή μεγάλο θεσμοποιητικό βήμα της κυβέρνησης; Μικρές ρυθμίσεις σχολικής κλίμακας, μεγαλύτερες νομοθετικές πρωτοβουλίες βαφτίζονται ως τραυματισμός του ιδανικού της «αριστείας». Πέρα απ’ τη δομική αντιπολίτευση, την αντιπολίτευση που γίνεται σκέτος αρνητισμός, πείσμα, «κρατάω τη αναπνοή μου μέχρι να υποχωρήσεις» και πέρα απ’ το δυϊκό σχήμα «άμα σε κατηγορώ για κατάρριψη της αριστείας, εγώ αναδεικνύομαι ως προνομιακός φορέας της, ως τοποτηρητής της», υπάρχει και μια ψυχωσική σχέση της Δεξιάς με την έννοια του ανταγωνισμού. Θεωρείται ως αυταξία. Στη χώρα με τις πιο προστατευτικές δομές, με τη θαλπωρή του κολλητού και «του δικού μας παιδιού», έχουν επινοηθεί ως υπέρτατη μεταφυσική αξία ο ανταγωνισμός και οι λειτουργίες κατίσχυσης.
Να θυμηθούμε: η μόρφωση δεν παραχωρήθηκε στην Αριστερά απ’ τους νικητές του Εμφυλίου, λόγω ιδεολογικής μεγαθυμίας. Απ’ την ίδια τη φύση της η μόρφωση υπήρξε το περίσσευμα του χοντροκομμένου δεξιού εμπειρισμού. Αυτό ορίζει ακόμα και σήμερα νοήματα και εργαλεία πολιτικής πολεμικής.
Ο Δημήτρης Σεβαστάκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Σάμου, πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων
Τελευταία Νέα