Ερωτας κόντρα στην κατανάλωση

Η περί έρωτος υλικότητα είχε παραμεληθεί από την τρέχουσα λογοτεχνική παραγωγή. Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης στο όγδοο κατά σειρά βιβλίο του επιστρέφει στο πεδίο του σώματος με τη μορφή ενός επικίνδυνου και παράλληλα σαγηνευτικού ερωτικού παιγνίου. Οπως μας είπε και ο ίδιος: «Οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος, ο Πέτρος και η Βασιλική, είναι δύο σημερινοί άνθρωποι. Αυτός, ένας συγγραφέας που προσπαθεί να βρει την ταυτότητά του μέσα από τη λογοτεχνία που υποτίθεται ότι υπηρετεί, ενώ τα αδιέξοδα τον πνίγουν. Εκείνη είναι μια καλοαναθρεμμένη νέα και όμορφη γυναίκα, η οποία αισθάνεται πως πρέπει να δομήσει μια ταυτότητα, η οποία διαψεύδεται διαρκώς από την πραγματικότητα. Δύο πρόσωπα φορτωμένα από δημοφιλείς πεποιθήσεις. Κάποτε θα συναντηθούν τυχαία και θα θαμπωθούν ο ένας απ’ τον άλλον. Αλλά ακριβώς επειδή τα κίνητρά τους δεν είναι σαφή, με την πρώτη δυσκολία όλα θα πάνε στραβά».

Αρσενικό και θηλυκό, όχι ως πρότυπα αλλά ως ζώντες οργανισμοί, βρίσκονται σε μια συνεχή διαδικασία εγγύτητας – απόστασης. Οσο πλησιάζουν ο ένας τον άλλον, άλλο τόσο απομακρύνονται. Η αφήγηση που ακολουθεί ο συγγραφέας χωρίζεται σε δύο μέρη. Ο αναγνώστης στο πρώτο μέρος παρακολουθεί την εξέλιξη των γεγονότων από την πλευρά του άντρα και στο δεύτερο μέρος από την πλευρά της γυναίκας. Μια αντιμετάθεση του βλέμματος, του βιώματος, του τρόπου εκδήλωσης των επιθυμιών που αλλάζει όσο χρειάζεται τη ρότα της Ιστορίας. Με αυτό τον τρόπο προκρίνεται η φιλοσοφική διάσταση σημαντικών ερωτημάτων του καιρού μας, όπως για παράδειγμα η ταυτοτικής διάστασης σύγκρουση ως προς το ποιοι πραγματικά είμαστε, ποιους ρόλους έχουμε κληθεί να υπηρετήσουμε. Στην παρακάτω αποκλειστική συνέντευξη στο «Βιβλιοδρόμιο» ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης ξεδιπλώνει τις σκέψεις του γύρω από την έλλειψη νοήματος που κυριαρχεί γύρω μας και την απελευθερωτική διάσταση του έρωτα.

Πολλοί άνθρωποι της γενιάς μου και σίγουρα οι νεότεροι έχουν μια μάλλον στρεβλή ιδέα περί έρωτα. Αυτό συμβαίνει λόγω των νέων μέσων, της ευκολότερης πρόσβασης στην πορνογραφία, της άρνησης της φθοράς, της αποθέωσης της νεότητας και της προβολής συγκεκριμένων προτύπων ομορφιάς και ζωής που κατά κάποιον τρόπο αποκόπτουν την είσοδο στο ερωτικό πεδίο. Οδηγούν μαζικά στις αντανακλάσεις ενός τυποποιημένου προς κατανάλωση έρωτα και όχι στη βίωσή του.

Θεωρώ ότι δεν είναι μικρότερης σημασίας ζήτημα από άλλα που απασχολούν τη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο έρωτας και ειδικά η απουσία του, επιδρά καίρια στο κοινωνικό γίγνεσθαι και δεν είναι απαραίτητα μια ιδιωτική υπόθεση. Γι’ αυτό τον λόγο στο μυθιστόρημα η ιστορία εξελίσσεται εκτός των τειχών, καθώς προσπαθώ να αποδώσω τη σχέση του ανθρώπου με την Αθήνα του σήμερα. Ολα συνδέονται μεταξύ τους. Από τον τρόπο που μετακινούμαστε, από τα κτίρια που μας περιβάλλουν, μέχρι και την κοινωνικοπολιτική κατάσταση που βιώνουμε. Ερωτας για μένα δεν σημαίνει ανακαλύπτω τον άλλον, αλλά επιτρέπω και στον εαυτό μου να αποκαλυφθεί. Είναι μια απελευθερωτική διαδικασία, μια υπερβατική κατάσταση που προκαλεί ανακάτεμα των εκάστοτε συνθηκών. Είναι η σύγκρουση του ποιος είναι πραγματικά ο καθένας, με τον ρόλο που έχει προαποφασίσει να υπηρετήσει.

Θεωρώ ότι οι χρήσεις του δημόσιου χώρου είναι πολύ περιορισμένες και περιοριστικές στη σημερινή Αθήνα. Μια νέου τύπου ιδιώτευση αναδύεται, η οποία με τη σειρά της δεν αφήνει απείραχτες τις αντιλήψεις μας περί έρωτα. Οι κεντρικοί χαρακτήρες του βιβλίου για παράδειγμα βρίσκονται συνεχώς στο λάθος μέρος και συνάμα έχουν μια ακόρεστη όρεξη να βρίσκονται παντού και πουθενά. Ανάμεσα σ’ αυτές τις καταστάσεις μεσολαβεί η αληθινή ζωή, που ο Πέτρος και η Βασιλική την περπατούν βιαστικά. Αυτή η βιασύνη είναι μια μορφή απληστίας. Το αίσθημα του ανικανοποίητου γιγαντώνεται. Αν και νέοι, λαίμαργοι για ζωή, βιώνουν μια έλλειψη νοήματος. Η μοναδική περιοχή όπου αισθάνονται πραγματικά ελεύθεροι είναι ο έρωτας.

Υποστηρίζω ότι η πνευματικότητά μας είναι απολύτως σωματική. Συχνά τείνουμε να επιβαρύνουμε το σώμα με δεκάδες κλισέ, ανάγοντας οτιδήποτε πνευματικό σε κάτι ξέχωρο από την ανθρώπινη κατάσταση. Το σώμα δεν λέει ποτέ ψέματα και γι’ αυτό ίσως τις τελευταίες δεκαετίες φροντίζουν να το «ανακατασκευάσουν». Κατά συνέπεια η φθορά που έρχεται μέσα απ’ τον χρόνο μοιάζει με μια μορφή ασθένειας ή αποκλεισμού. Ομως το σώμα είναι πάντοτε ο πρωταγωνιστής, διότι δεν μπορούν να είναι όλα νοητικές διεργασίες. Διαθέτει τους δικούς του κώδικες. Οπως έλεγε και ο Γιώργος Χειμωνάς στο διήγημα «Ο αδελφός», που το χρησιμοποιώ και ως μότο στο βιβλίο «Γιατί άλλος τρόπος από το σώμα, δεν υπάρχει».

Αυτό έχει να κάνει με τη μαζικότερη ασθένεια της εποχής: την απομάγευση του κόσμου και το συνηθέστερο σύμπτωμά της, που είναι η εμμονή στη μοναχικότητα. Η οποία χωρίς την κατάλληλη σκευή οδηγεί σε αδιέξοδα. Οι ήρωες του βιβλίου βρίσκονται στο σημείο που δυσκολεύονται να υπερβούν προγραμματισμένες συμπεριφορές, διότι έρχονται σε επαφή μ’ έναν πιθανό έρωτα. Σε μια έστω και τύποις μετανεωτερική κοινωνία όπως η δική μας, όπου οι ελευθερίες είναι σαφώς περισσότερες απ’ ό,τι παλιότερα, το άτομο αντί να νιώθει καλύτερα μ’ αυτό που πραγματικά είναι, πολλές φορές οδηγείται ακριβώς στο αντίθετο –σε όλο και μεγαλύτερες ομαδοποιήσεις. Αυτή λοιπόν η ενιαιοποίηση στον τρόπο εκδήλωσης των επιθυμιών εμποδίζει τον άνθρωπο να εκφραστεί. Και τούτο πρέπει να αλλάξει.

Κωνσταντίνος Τζαμιώτης

Ισως την επόμενη φορά

Εκδ. Μεταίχμιο, 2017, σελ. 240

Τιμή: 12 ευρώ