«Ο Μουγκάμπε τρώει έναν ζωολογικό κήπο» ήταν ο τίτλος σε πολλές εφημερίδες στις αρχές Μαρτίου 2015. Μία εβδομάδα μετά τη συμπλήρωση των 91ων γενεθλίων του, ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε πραγματοποίησε μια μεγάλη γιορτή, μια εξτραβαγκάντζα κόστους ενός εκατομμυρίου δολαρίων, σε ένα πανάκριβο θέρετρο με σπα και γήπεδο του γκολφ κοντά στους Καταρράκτες Βικτωρίας. Στους καλεσμένους, που έφθασαν τις 20.000, προσφέρθηκαν πιάτα με κρέας από μικρούς ελέφαντες και βουβάλια, αφρικανικές αντιλόπες και ζιμπελίνες που δώρισαν –με αρκετή πίεση από τις Αρχές, όπως έγινε γνωστό αργότερα –οι ντόπιοι. Ως έξτρα δώρο δόθηκαν ένα λιοντάρι και ένας κροκόδειλος για να βαλσαμωθούν. Ολα αυτά προκάλεσαν την οργή συλλόγων προστασίας άγριας φύσης αλλά και στελεχών της αντιπολίτευσης που κατήγγειλαν πως το μεγάλο χρηματικό ποσό που ξοδεύθηκε θα έπρεπε να δοθεί για την αναστήλωση νοσοκομείων και σχολείων που καταρρέουν. Παρ’ όλα αυτά, απτόητοι ο Μουγκάμπε μαζί με τη σύζυγό του Γκρέις άφησαν χαμογελαστοί 91 μπαλόνια στον ουρανό. Με την οικονομία της Ζιμπάμπουε να κάνει το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο τα τελευταία χρόνια και τη συνεχή εκτύπωση χαρτονομισμάτων που έκανε τον πληθωρισμό να τρέχει με 500 δισεκατομμύρια τοις εκατό (!), οι αναλυτές προέβλεπαν το πολιτικό τέλος του Ρόμπερτ Μουγκάμπε, που όμως εκείνος κατόρθωνε να αποφεύγει κυβερνώντας με σιδηρά πυγμή, παρά τις καταγγελίες για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από διεθνείς οργανώσεις. Εκείνο που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει ήταν η απροκάλυπτη προσπάθειά του να φέρει στην εξουσία της χώρας την 52χρονη σύζυγό του Γκρέις, γνωστή και ως Γκούτσι Γκρέις λόγω της αγάπης της για τις ακριβές μάρκες.
Εχοντας μείνει 37 χρόνια στην εξουσία, ο Μουγκάμπε φαίνεται να έχει ξεχάσει πώς είναι η ζωή χωρίς αυτήν. Πριν από τις εκλογές του 2008 έλεγε: «Εάν χάσεις μια εκλογική μάχη και ο κόσμος δεν σε θέλει, είναι η ώρα να εγκαταλείψεις την πολιτική». Ομως μετά την ήττα του από τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Μόργκαν Τσβανγκιράι, ο Μουγκάμπε αρνήθηκε να παραιτηθεί, λέγοντας πως «μόνο ο Θεός» μπορεί να τον απομακρύνει και εξαπολύοντας τις παραστρατιωτικές μονάδες για να εκφοβίσουν τους αντιπάλους του. Το κλειδί για να κατανοήσει κάποιος τον Ρόμπερτ Γκάμπριελ Μουγκάμπε, που γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια της, τότε, Νότιας Ροδεσίας και σπούδασε δάσκαλος, είναι το παρελθόν του ως αντάρτη στον απελευθερωτικό αγώνα εναντίον των βρετανών αποικιοκρατών –που τον έκανε διάσημο σε όλη την αφρικανική ήπειρο. Αυτός είναι ο κύριος λόγος, άλλωστε, που πολλοί αφρικανοί ηγέτες, παρά την παράφρονη διακυβέρνηση των τελευταίων ετών, δίσταζαν να του ασκήσουν κριτική. Ως νεαρός δάσκαλος ο Μουγκάμπε ασπάστηκε τον μαρξισμό και άρχισε τον αγώνα για την απομάκρυνση των βρετανών αποίκων και της λευκής κυβέρνησης του Ιαν Σμιθ. Λόγω της δραστηριότητάς του φυλακίστηκε για 10 χρόνια, μεταξύ 1964 και 1974. Οταν απελευθερώθηκε, διέφυγε στη Μοζαμβίκη και ανέλαβε το τιμόνι του κόμματος ZANU, που ηγήθηκε του απελευθερωτικού πολέμου. Πήρε, με δυσκολία, μέρος στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στη συμφωνία για την απομάκρυνση της λευκής κυβέρνησης και στις εκλογές του 1980 που κατέληξαν σε νίκη, με τον Μουγκάμπε να αναλαμβάνει το αξίωμα του πρωθυπουργού και, μερικά χρόνια αργότερα, εκείνο του προέδρου της χώρας που μετονομάστηκε σε Ζιμπάμπουε.
Η χώρα των 16 εκατομμυρίων κατοίκων προμήθευε με τρόφιμα πολλά κράτη της Αφρικής και ο Μουγκάμπε το 2000 αποφάσισε να κρατικοποιήσει τις μεγάλες αγροτικές εκτάσεις που ανήκαν στους λευκούς. Χωρίς όμως πρόγραμμα για να συνεχίσει την αγροτική παραγωγή και με το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών αυτών να καταλήγουν στους ανθρώπους του περιβάλλοντός του που δεν ήξεραν από σωστή διαχείριση, οι επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας ήταν δραματικές. Την ίδια εποχή, με την πρώτη εκλογική του ήττα, εξαπέλυσε τις παραστρατιωτικές οργανώσεις, οι οποίες με τη στήριξη του στρατού σίγησαν κάθε φωνή της αντιπολίτευσης. Ο άνθρωπος που έδωσε μάχες με σύνθημα «ένας άνθρωπος, μια ψήφος», ψήφισε την απαίτηση για να εγγραφεί κάποιος στους εκλογικούς καταλόγους να έχει λογαριασμό τηλεφώνου ή ηλεκτρικού ρεύματος –κάτι που οι φτωχοί, άνεργοι νέοι οπαδοί της αντιπολίτευσης δεν μπορούσαν να διαθέτουν.
Το 1987 ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε, ενώ ήταν παντρεμένος, άρχισε εξωσυζυγική σχέση με τη γραμματέα του, Γκρέις Μαρούφου, 42 χρόνια νεότερή του. Παντρεύτηκαν το 1996 και απέκτησαν τρία παιδιά. Σταδιακά η Γκρέις, εκτός από την αγάπη της για τις πολυτελείς μάρκες, ξεκίνησε να ασχολείται και με την πολιτική, φτιάχνοντας μια ομάδα πιστών στελεχών, μέσα στο κυβερνών κόμμα, με την ονομασία G40, τους οποίους προωθούσε σιγα σιγά στον κρατικό μηχανισμό. Η απομάκρυνση του αντιπροέδρου Εμερσον Μνανγκάγκουα την περασμένη εβδομάδα και η πρόθεση του Μουγκάμπε να βάλει στη θέση του την Γκρέις έκαναν τους στρατηγούς να αποφασίσουν να βγάλουν τα τανκς στους δρόμους. Η επίσκεψη του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων λίγες ημέρες νωρίτερα στην Κίνα, τον μεγαλύτερο επενδυτή στη Ζιμπάμπουε, φούντωσε τις φήμες για τα αίτια του πραξικοπήματος.
Χθες, ο Μουγκάμπε που βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό, εμφανίστηκε σε τελετή αποφοίτησης σε πανεπιστήμιο της Χαράρε. Η πολιτική καριέρα του επαναστάτη ήρωα που εξελίχθηκε στον άνθρωπο που κατέστρεψε την οικονομία της Ζιμπάμπουε, κάπου εδώ τελειώνει. Χάριν του αγωνιστικού παρελθόντος θα του επιτραπεί να παραμείνει στο σπίτι με την οικογένειά του. Για την Γκρέις, όμως, η εξορία φαίνεται να είναι η μόνη λύση.
