Φέρνουν νέα λιτότητα 2,2 δισ. ευρώ

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ψάχνει στις τσέπες των φορολογουμένων 951 εκατ. ευρώ παραπανίσια έσοδα για τον προϋπολογισμό του 2018, την ώρα που κόβει κατά 774 εκατ. ευρώ τις επιχορηγήσεις στα νοσοκομεία, στον ΕΟΠΠΥ και άλλους φορείς του Δημοσίου ή συνολικά τις πρωτογενείς δαπάνες κατά 1,276 δισ. Ο λογαριασμός της έξτρα λιτότητας φτάνει τα 2,227 δισ. ευρώ και είναι ένα μέρος των πρόσθετων βαρών που καλείται να σηκώσει η ελληνική κοινωνία για να βγουν τα νούμερα του πρωτογενούς πλεονάσματος και το επόμενο έτος. Το φετινό κοινωνικό μέρισμα είναι μόλις το ένα τρίτο των νέων βαρών.

Ο προϋπολογισμός του 2018, ο οποίος κατατέθηκε χθες στη Βουλή, ενσωματώνει μεγάλες προσδοκίες για ρυθμό ανάπτυξης και πλεονάσματα το επόμενο έτος, μέτωπα στα οποία οι προβλέψεις ενδέχεται να αποδειχθούν παρακινδυνευμένες. Και πέρυσι τέτοια εποχή ο προϋπολογισμός προέβλεπε για το 2017 ρυθμό ανάπτυξης 2,7%. Υστερα από διαρκείς αναθεωρήσεις, ο πήχης κατέβηκε στο 1,6%.

Σε όρους πλεονάσματος, η κυβέρνηση έχει δώσει τα ρέστα της καταφέρνοντας να υπερκαλύψει την μαύρη τρύπα των 2,949 δισ. στα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού από το βελτιωμένο δημοσιονομικό αποτέλεσμα των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης. Η υστέρηση στα έσοδα τροφοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη μείωση της φορολογικής βάσης –όπως αναγνωρίζει ο προϋπολογισμός –ως αποτέλεσμα της υπέρμετρης φορολόγησης αλλά και από την έκρηξη των επιστροφών φόρων προκειμένου να μη χαθεί η εκταμίευση της δόσης για ληξιπρόθεσμες οφειλές.

Το 2017 επιβλήθηκαν πρόσθετα μέτρα 2 δισ. ευρώ από αυξήσεις έμμεσων και άμεσων φόρων, αλλά τελικά τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν κατά 314 εκατ. Το 2018, ύστερα από ένα νέο προψηφισμένο πακέτο μέτρων, με κατάργηση της έκπτωσης κατά τον υπολογισμό της μηνιαίας παρακράτησης, κατάργηση της έκπτωσης φόρου ιατρικών δαπανών, επιβολή φόρου στις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων μέσω airbnb, νέο μαχαίρι σε επίδομα θέρμανσης και ΕΚΑΣ, ο προϋπολογισμός προσβλέπει 951 εκατ. ευρώ πρόσθετων φορολογικών εσόδων. Αν δεν βγει το στοίχημα της ανάπτυξης ο στόχος είναι τουλάχιστον αισιόδοξος, ενώ ο λόγος άμεσων – έμμεσων φόρων αναδεικνύει τις μεγάλες αδικίες του σημερινού συστήματος. Ο λόγος αυτός διαμορφώνεται στο 1,32, με το 56,9% των φορολογικών εσόδων να προέρχεται από την έμμεση φορολογία.

Εντυπωσιακό είναι άλλωστε το γεγονός ότι έπειτα από ένα τσουνάμι επιβαρύνσεων και την οικονομία σε διαρκή συρρίκνωση τα τελευταία χρόνια, τα φορολογικά έσοδα εκτιμώνται το επόμενο έτος σε 48,1 δισ. ευρώ, κάτι λιγότερο δηλαδή από όσα ήταν το 2011. Με οδηγό τις υπέρμετρες φορολογικές επιβαρύνσεις, το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να διαμορφωθεί φέτος σε 2,4% του ΑΕΠ και προβλέπεται πως θα εκτιναχθεί του χρόνου σε 3,8% του ΑΕΠ όταν το πρόγραμμα απαιτεί 3,5%.

ΦΤΩΧΕΙΑ. Τα στοιχεία που ενσωματώνονται στον προϋπολογισμό για να υποστηρίξουν τη διανομή του κοινωνικού μερίσματος 720 εκατ. ευρώ είναι αποκαρδιωτικά. Το ένα τρίτο του πληθυσμού (35,6%) αντιμετωπίζει συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού και τουλάχιστον ένας στους πέντε (21,2% το 2016) βρίσκεται κάτω από το όριο φτώχειας. Την κατάσταση αυτή θα έρθει να «απαλύνει» ένα μέσο μέρισμα 483 ευρώ ανά νοικοκυριό. Οι δικαιούχοι του κοινωνικού μερίσματος εκτιμώνται σε 1.459.834 νοικοκυριά, το μέσο ύψος του μερίσματος ανέρχεται σε 610 ευρώ για τα επιλέξιμα νοικοκυριά που υπάγονται στην πρώτη κατηγορία, με τα αντίστοιχα ποσά για τα νοικοκυριά της δεύτερης και τρίτης κατηγορίας να εκτιμώνται σε 547 ευρώ και 403 ευρώ αντίστοιχα. Ο συνολικός αριθμός των μελών των δικαιούχων ανέρχεται σε 3.472.734 άτομα, ήτοι στο 32% του πληθυσμού της χώρας.

Από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού, προκύπτει ότι οι δικαιούχοι του κοινωνικού μερίσματος θα προσδιοριστούν με βάση το συνολικό εισόδημα, πραγματικό ή τεκμαρτό όλων των μελών του νοικοκυριού και από οποιαδήποτε πηγή, όπως προκύπτει από τις τελευταίες φορολογικές δηλώσεις. Το εισόδημα «υπολογίζεται προ φόρων και μετά την καταβολή των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και περιλαμβάνει το σύνολο των εισοδημάτων που απαλλάσσονται από τον φόρο και των εισοδημάτων που φορολογούνται με ειδικό τρόπο, καθώς και κάθε μορφή επιδομάτων και λοιπών χρηματικών μεταβιβάσεων».

ΚΙΝΔΥΝΟΙ. Στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού το οικονομικό επιτελείο αναγνωρίζει πιθανούς κινδύνους για την επαλήθευση των προβλέψεών του. Σημειώνει ότι η επαλήθευση των εκτιμήσεων προϋποθέτει ομαλή ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου τον Αύγουστο του 2018, ομαλή και ασφαλή επιστροφή στις διεθνείς αγορές με τη δημιουργία ενός ικανού ταμειακού αποθέματος ασφαλείας, εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους, επικράτηση ομαλών συνθηκών στο διεθνές γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.

Ακόμη κι αν όλες οι παράμετροι εξελιχθούν με το καλύτερο δυνατό σενάριο, το 2018 ένας στους πέντε οικονομικά ενεργούς πολίτες της Ελλάδας θα παραμένει άνεργος. Με βάση την έρευνα εργατικού δυναμικού, το ποσοστό ανεργίας εκτιμάται πως θα διαμορφωθεί σε 20,2% έναντι 21,7% φέτος.