Πολύς λόγος περί ανάπτυξης, ωστόσο πρωταρχικά θέματα αγνοούνται από την κυβέρνηση και λείπουν από την ατζέντα της αντιπολίτευσης. Η χώρα διαθέτει εξαιρετικά περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά αλλά η εναρμόνισή τους με την ανάπτυξη απαιτεί περιβαλλοντική πολιτική ουσίας η οποία απουσιάζει. Σπουδαιότεροι ενεργειακοί πόροι είναι ο άνεμος και ο ήλιος, παραδόξως όμως η συζήτηση για την ενέργεια εγκλωβίζεται σε αμφιλεγόμενα «θαλάσσια οικόπεδα» και αγωγούς υδρογονανθράκων. Αντί να προωθηθεί αποφασιστικά η παραγωγή ηλεκτρισμού από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), εμφανίζονται σχέδια ναρκοθέτησης που θα απομακρύνουν τους εναπομείναντες υποψήφιους επενδυτές.
Η σχεδιαζόμενη από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις ΑΠΕ μεθοδεύει τον αποκλεισμό, δήθεν για περιβαλλοντικούς λόγους, των αιολικών πάρκων από το ένα τρίτο της χώρας. Προωθείται η παραπλανητική εντύπωση ότι το οικολογικό δίκτυο Natura 2000 ισοδυναμεί με απαγορεύσεις. Ως περιβαλλοντική πολιτική νοείται πλέον η παρεμπόδιση κάθε μεγάλης «καπιταλιστικής» επένδυσης, ενώ παράλληλα επιδεικνύεται προκλητική επιείκεια προς «λαϊκούς» παρανομούντες και καταπατητές.
Οι επί χάρτου δογματικές απαγορεύσεις καταφέρνουν και την ανάπτυξη να εμποδίσουν και την προστασία του περιβάλλοντος να υπονομεύσουν. Η όλη ιδέα ενός κανονιστικού χωροταξικού σχεδιασμού που αφ’ υψηλού καθορίζει οριζόντια μέτρα προστασίας περιοχών αντανακλά τη δογματική αντίληψη κάποιων επαγγελματιών ή ακτιβιστών. Αντ’ αυτού, σύγχρονα θεσµικά εργαλεία όπως Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση κ.λπ. μπορούν ευέλικτα να διαχειριστούν τα πολύπλοκα αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά ζητήματα στην πράξη περιορίζοντας ανεφάρμοστους σχεδιασμούς, χρόνιες καθυστερήσεις και δικαστικές περιπέτειες. Ακολουθώντας την πεπατημένη, ο Ειδικός Σχεδιασμός του 2008 για τις ΑΠΕ έβλαψε την ανάπτυξη των αιολικών. Εθετε λανθασμένους οριζόντιους περιορισμούς για τις εγκαταστάσεις σε Natura, όπως η απαγόρευση σε οικοτόπους προτεραιότητας ή η επιβολή ελάχιστων αποστάσεων των ανεμογεννητριών μεταξύ τους ή από τα προστατευτέα αντικείμενα. Ο νέος σχεδιασμός αναμένεται χειρότερος, τείνει να συντονισθεί με έναν συγκρουσιακό ριζοσπαστικό λαϊκισμό διαμαρτυρίας όπου κάθε τοπικιστική, συχνά ιδιοτελής, αντίρρηση «αγανακτισμένων» βαφτίζεται «οικολογική».
Εξάλλου, καμία οριζόντια απαγόρευση σε περιοχές Natura δεν χρειάζεται. Οι ευρωπαϊκές οδηγίες παροτρύνουν στην κατά περίπτωση αντικειμενική εξέταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων ώστε να εφαρμοσθούν συγκεκριμένοι περιορισμοί που προστατεύουν συγκεκριμένες αξίες. Τα οικολογικά μέτρα απαιτείται να είναι αυστηρά αλλά εξειδικευμένα σε κάθε περιοχή ανάλογα με τις ανάγκες των διαφόρων ειδών χλωρίδας ή πανίδας, των οικοσυστημάτων, των τοπίων και των μνημείων. Η επιτυχία μιας περιβαλλοντικής πολιτικής μετριέται με το αν ενσωματώνει ικανοποιητική οικολογική διάσταση στις αναπτυξιακές δράσεις. Πέρα από τις απαγορεύσεις, η αναζωογόνηση της υπαίθρου, μέσα ή έξω από προστατευόμενες περιοχές, απαιτεί εποικοδομητική συνεργασία αγροτικών δραστηριοτήτων, ενέργειας, τουρισμού κ.λπ. με έμπρακτη περιβαλλοντική προστασία. Είναι αναγκαία η δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης των τοπικών κοινωνιών με τις τεχνολογικές δυνατότητες, ενώ για την κάμψη των αρνήσεων χρειάζονται κατάλληλα αντισταθμιστικά οφέλη σε συνδυασμό με αυστηρή τήρηση του νόμου. Δυστυχώς, όμως, η περιβαλλοντική νομοθεσία έχει από χρόνια φορτωθεί με υπερβολικές και ανόητες διατάξεις που αποπνέουν δογματισμό και ημιμάθεια.
Ο Κίμων Χατζημπίρος είναι καθηγητής ΕΜΠ
Τελευταία Νέα