Χαμιδιέ
Από οθωμανικό ορφανοτροφείο, χώρος πολιτισμού
Το κτιριακό συγκρότηµα της πρώην Σχολής Τεχνών και Επαγγελµάτων Χαµιδιέ βρίσκεται στην Ανω Πόλη και καταλαµβάνει επιφάνεια περίπου 2.500 τ.µ. Το αρχικό κτίριο των εργαστηρίων αποτελούσε τµήµα του οθωµανικού ορφανοτροφείου Ισλαχανέ. Μετά την απελευθέρωση της πόλης, ο χώρος περιήλθε στην ιδιοκτησία της Κτηµατικής Υπηρεσίας του Δηµοσίου, η οποία από το 1920 και µετά το εκµίσθωνε σε ιδιώτες για να στεγαστούν εκεί βιοτεχνικές χρήσεις ανάλογες µε τα αρχικά εργαστήρια που υπήρχαν στη σχολή. Το 1992 το συγκρότηµα χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο µνηµείο µαζί µε τον εξοπλισµό του. Μία δεκαετία αργότερα άρχισαν εργασίες αποκατάστασης και από τον Δεκέµβριο του 2015 λειτουργεί ως πολυχώρος πολιτισµού.
Πέτρινο σχολείο
Ο «πυρήνας» των μικρασιατών προσφύγων
Κοντά στην κεντρική πλατεία του Πανοράματος, το δημοτικό σχολείο χτίστηκε το 1927 ως πυρήνας του νέου χωριού των μικρασιατών προσφύγων που κατοίκησαν εκεί μετά την καταστροφή της πατρίδας τους. Πρώτες ύλες για την οικοδομή έγιναν οι πέτρες από τους γύρω λόφους και χειμάρρους, με την προσθήκη υλικών που έδωσε και το κράτος. Το κεντρικό διώροφο κτίριο βρίσκεται σε χώρο 3.000 τ.μ. με μεγάλα δέντρα στον εξωτερικό περίβολο. Στα 500 τ.μ. της οικοδομής χώρεσαν τέσσερις μεγάλες αίθουσες 50 τ.μ., τρεις μικρότερες, αλλά και βοηθητικοί χώροι που εξυπηρετούν διοικητικές και πολιτιστικές χρήσεις. Μέχρι σήμερα είναι η έδρα του τοπικού νηπιαγωγείου και δημοτικού σχολείου.
Στοά Λεβή – Μενεξέ
Το μέγαρο που άλλαζε ονόματα
Στην καρδιά του εμπορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, επί της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου 3 και Ρογκότη 4, το σύμπλεγμα κτιρίων άνοιξε τις πόρτες του το 1928 ως έργο των αρχιτεκτόνων Ζαχαριάδη – Κοκορόπουλου. Οι δυο τους ήταν γνωστοί για τον αρ νουβό χαρακτήρα που έδιναν στα σχέδιά τους και τον εκλεκτικιστικό ρυθμό, που φαίνεται πως εφάρμοσαν και εδώ. Ο χώρος άλλαζε όνομα ανάλογα με τους ιδιοκτήτες του και αρχικά ονομαζόταν Μέγαρο Μπουρλά από τον ομώνυμο ιδιοκτήτη αδαμαντοπώλη. Ο χώρος ενώνεται μέσω μιας στοάς με τα αυτοτελή κτίρια των Αριστοτέλη Λεβή και Μενεξέ, εύπορων Εβραίων της εποχής. Για τον σχεδιασμό της, ως πρότυπο μπορεί να λειτούργησε η πρόσοψη του πολυκαταστήματος Selfridges του Λονδίνου. Για τις ανάγκες συντήρησής της, το 1983 ανακηρύχθηκε με προεδρικό διάταγμα διατηρητέο κτίριο.

Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας
Το πρώην νοσοκομείο των Ρώσων
Το κτίριο που βρίσκεται επί της οδού Παπαναστασίου 21 ανεγέρθη το 1909 προκειμένου να στεγάσει το νοσοκομείο της ρωσικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Κατασκευασμένη στο κέντρο οικοπέδου εμβαδού 5.500 τ.μ. είναι μια διώροφη κατασκευή, στην πρόσοψη της οποίας συγκεντρώνονται τα ομορφότερα μορφολογικά στοιχεία του κτίσματος με μεγάλη μαρμάρινη σκάλα και ξύλινη είσοδο. Μετά τη Ρωσική Επανάσταση το κτίριο εγκαταλείφθηκε και μετατράπηκε σε θεραπευτήριο ελλήνων προσφύγων από τη Ρωσία. Το 1925 το ελληνικό κράτος το μετονόμασε σε Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική και το 1937 σε Δημόσιο Μαιευτήριο. Μετά τη μετακόμιση της κλινικής στις νέες εγκαταστάσεις του σημερινού Νοσοκομείου Αγία Σοφία, ο χώρος έμεινε σε αχρηστία. Τότε, το 24ο Γυμνάσιο άρχισε να επεκτείνεται σε βοηθητικούς χώρους του πρώην νοσοκομείου που μετατράπηκαν σε διδακτικές αίθουσες. Παρά τις συνεχείς παρεμβάσεις στη διαρρύθμιση του οικοπέδου και την αλλοίωση σημαντικών στοιχείων του, το 1984 χαρακτηρίζεται μαζί με το κτίριο έργο τέχνης και γίνεται η έδρα του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας.

Μακεδονικός τάφος του Μακρίδη Μπέη
«Αόρατο» από την κίνηση
Ο µακεδονικός τάφος που είναι γνωστός ως «τάφος του Μακρίδη Μπέη» (από το όνοµα του ανασκαφέα του) βρίσκεται στο νότιο άκρο του νεκροταφείου του Δερβενίου. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. για την ταφή επιφανούς νεκρού και καλύφτηκε µε τύµβο, το µεγαλύτερο τµήµα του οποίου διατηρείται µέχρι σήµερα. Λίγοι βέβαια από τους οδηγούς που µπαίνουν ή βγαίνουν από τη δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης θα είχαν τον χρόνο να επισκεφτούν αυτό το θαυµάσιο µνηµείο. Ανήκει στον τύπο του διθάλαµου µακεδονικού τάφου και η πρόσοψή του είναι ιωνικού ρυθµού. Η θύρα εισόδου ήταν κατασκευασµένη από ξύλο και τα µοναδικά στοιχεία που διασώθηκαν ήταν ο χάλκινος διάκοσµός της. Οι εργασίες για τη συντήρηση των οικοδοµηµάτων εντάχθηκαν στο ΕΣΠΑ 2007-2013 κι εν τέλει ολοκληρώθηκαν µε αυτεπιστασία το 2015.
Κύρτση Χαν – Υψιλον
Από την πυρκαγιά του 1917
Επιβίωσε από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 και εξακολουθεί να ορθώνεται ώς σήμερα στο νούμερο 5 της οδού Εδέσσης. Το αρχοντικό του επιχειρηματία Ιωάννη Κύρτση χτίστηκε το 1866 ως διώροφο κτίριο με νεοκλασικά στοιχεία. Στην αρχική του μορφή ο κάτω όροφος χρησιμοποιήθηκε στην αριστερή μεριά ως στάβλος και στη δεξιά ως διασκεδαστήριο. Ο πρώτος όροφος λειτουργούσε ως χάνι με διαρρύθμιση προσαρμοσμένη σε δωμάτια. Το πατάρι ήταν χώρος ανάπαυλας όπου κάπνιζαν ναργιλέδες. Στα 150 χρόνια ιστορίας, ο χώρος άλλαξε πολλές εμπορικές χρήσεις: από εργαστήριο όπου κατασκεύαζαν παπούτσια και υφάσματα ή παρασκεύαζαν κρέμες για μωρά έως μπαρ και πολυχώρος. Μετά την αναστήλωσή του χαρακτηρίστηκε έργο τέχνης από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων.
Εβραϊκή συναγωγή
Το πογκρόμ των Ναζί κι ο Ερυθρός Σταυρός
Η συναγωγή ανεγέρθηκε τον Σεπτέµβριο του 1927 για να στεγάσει τις λατρευτικές ανάγκες των εβραϊκών κοινοτήτων που ήρθαν στη Θεσσαλονίκη από το Μοναστήρι λόγω της ανταλλαγής πληθυσµών. Σώθηκε µάλιστα από το αντισηµιτικό πογκρόµ των Ναζί στον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο, αφού εκεί στεγαζόταν ο Ερυθρός Σταυρός. Είναι έργο του αρχιτέκτονα Ελι Ερνστ Λέβι και χαρακτηρίζεται από την τυπολογία της τρίκλιτης βασιλικής. Χαρακτηριστικό στοιχείο των χώρων είναι η χρήση ξύλου, από το οποίο είναι επίσης κατασκευασµένα και τα περισσότερα τµήµατα του λειτουργικού εξοπλισµού της συναγωγής. Παράλληλα, υπάρχουν γύψινα διακοσµητικά, µε ζωγραφισµένες επίχρυσες λεπτοµέρειες να «συνοµιλούν» µε το µαρµάρινο πάτωµα και τα βιτρό των παραθύρων.

info

Open House Thessaloniki

Σήμερα και αύριο σε 100 σημεία της πόλης. Δείτε τον κατάλογο των κτιρίων και των ωραρίων επίσκεψής τους στη διεύθυνση openhouse thessaloniki.gr

Τελευταία Νέα