«Το σπουδαίο θέατρο προκαλεί τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και μας ενθαρρύνει να φανταστούμε έναν κόσμο που φιλοδοξούμε να έχουμε». Η φράση αυτή, αν και ειπώθηκε πριν από αρκετά χρόνια από τον Γουίλεμ Νταφόε, θα μπορούσε να είναι η εκφρασμένη αντίληψη πάνω στην οποία χτίστηκε η δράση του Εθνικού Θεάτρου «Συνέβη στην Ελλάδα». Το πρόγραμμα μετά την περσινή δοκιμαστική περίοδο εμπλουτίζεται και επιστρέφει για δεύτερη χρονιά με μεγαλύτερο αριθμό παραστάσεων. Κάθε Πέμπτη, στην αίθουσα εκδηλώσεων του κτιρίου Τσίλλερ θα ζωντανεύουν αμφιλεγόμενες πτυχές της πρόσφατης Ιστορίας μας, από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Μέσα από σκηνικές δράσεις βασισμένες σε ντοκουμέντα, ηθοποιοί του Εθνικού με τις ερμηνείες τους θα αναμοχλεύουν τις αποφάσεις μπροστά σε κρίσιμα ιστορικά σταυροδρόμια. «Σκοπός μας είναι να ρίξουμε φως εκεί όπου υπάρχει γκριζάδα ώστε να φτάσουμε στην αυτογνωσία, μπας και καταλάβουμε γιατί βρισκόμαστε εδώ», αναφέρει ο Νίκος Χατζόπουλος που επιμελείται τη δράση.

Ο ίδιος σε συνεργασία με την Αννα Καρακατσούλη, που λειτούργησε ως ιστορικός σύμβουλος του προγράμματος, και τις Ολυμπία Γλυκιώτη και Ελένη Κουτσιλαίου, που συντόνισαν την ερευνητική ομάδα, συνέλεξαν τα απαραίτητα στοιχεία που θεμελιώνουν κάθε φορά την ιστορική αλήθεια. Παράλληλα, με τη συνδρομή του Πλάτωνα Μαυρομούστακου, θα τα παρουσιάσουν επί σκηνής με τρόπο ώστε να δένουν σε μια συγκροτημένη θεατρική αφήγηση. Φιλοδοξία όλων είναι στο τέλος κάθε παράστασης το κοινό να έχει γνωρίσει καλά το χθες για να αποδεχτεί το σήμερα.

Ο περσινός προγραμματισμός της δράσης περιελάμβανε περιορισμένες θεματικές μιας και ήταν περισσότερο αναγνωριστικός. Φέτος οι ενότητες αυξάνονται με καινούργια αντικείμενα, διατηρώντας βέβαια και κάποιες περσινές που έχρηζαν επιπλέον διερεύνησης. «Η λειτουργία πέρυσι ήταν πιλοτική. Από τις περσινές παραστάσεις κρατήσαμε τέσσερις, ξαναδουλέψαμε τα ίδια θέματα, τα εμπλουτίσαμε και προσθέσαμε τρία νέα», τονίζει ο Χατζόπουλος. Αν και στην πρώτη φάση της δράσης η παρουσίαση των διάφορων ζητημάτων γινόταν σε ακανόνιστη σειρά, φέτος διατηρείται μια χρονολογική σειρά, ρίχνοντας μια ματιά από τη στιγμή της Επανάστασης και πίσω.

Οι ΕΝΟΤΗΤΕΣ. Η πρώτη θεματική που παρουσιάζεται σήμερα έχει τίτλο «Ελληνες και φιλέλληνες». Οι ηθοποιοί Βαγγέλης Αμπατζής, Αλέξανδρος Βαμβούκος, Καλλιρρόη Μυριαγκού, Γιάννης Παναγόπουλος και Νάνσυ Σιδέρη ανέλαβαν να αποκαλύψουν με τις ερμηνείες τους ποιοι ήταν οι Ευρωπαίοι που ήρθαν να αγωνιστούν για την ελληνική υπόθεση και τι ήταν εκείνο που τους οδήγησε στην αυλή μας. «Ο λόγος που επιλέξαμε αυτό το θέμα ήταν για να δούμε την αλληλεπίδραση των Ευρωπαίων με τους Ελληνες, να μιλήσουμε για τη διεθνή επέμβαση, να δούμε πώς μας έβλεπαν αυτοί και πώς τους βλέπαμε εμείς, αν υπήρξε συνεννόηση μεταξύ των δύο πλευρών. Ακόμα, μελετάμε αν από τη συνύπαρξη αυτή προέκυψε τελικά δυνατότητα συνεργασίας ή μη από τη στιγμή που ήρθαν, όπως και σε τι πέτυχαν και σε τι απέτυχαν», επισημαίνει ο Χατζόπουλος.

Τον Δεκέμβριο ακολουθεί η δράση «Βαυαροί και βάρβαροι» που καταπιάνεται με το πώς αντέδρασαν οι Ελληνες στη συγκρότηση του νέου κράτους. Ο καινούργιος χρόνος μπαίνει με τη «Μεγάλη Ιδέα», ενώ τον Φεβρουάριο η συζήτηση ανοίγει «Από τους Βαλκανικούς στη Μικρασία», εστιάζοντας στις συνέπειες του Μεγάλου Διχασμού. Εναν μήνα αργότερα επιστρέφει «Η ιστορία των δανείων», εγκαινιάζοντας τον φαύλο κύκλο της οικονομικής εξάρτησης της χώρας. Λίγο πριν το Πάσχα, ανοίγει ο φάκελος «Συμπτώματα Κατοχής» με σκοπό να μελετηθεί η καθημερινότητα στις πόλεις της Ελλάδας την περίοδο 1941-1944. Η δράση ολοκληρώνεται τον Μάιο με τους «Αλλους Ελληνες», εξετάζοντας τις φυλετικές, θρησκευτικές και γλωσσικές μειονότητες εντός συνόρων.

Καθεμία από αυτές τις θεματικές αγγίζει πιθανότατα και ένα από τα παλιά «τραύματα», κρυμμένα στο συλλογικό ασυνείδητο. «Καταπιανόμαστε με τις στρεβλώσεις της κοινωνίας που συνεχίζουν να μας ταλαιπωρούν. Από το θέμα του εθνικού διχασμού, στις πελατειακές σχέσεις με το κράτος, τις παθογένειες που κρατάνε από πολύ παλιά. Μιλάμε επίσης για την εξάρτηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις με τον φαύλο κύκλο των δανείων και βλέπουμε κάποια πράγματα που κρατάνε από πάντα», προσθέτει ο Χατζόπουλος. Το ιδιαίτερο στοιχείο όλων των ιδεών που περνάνε από κάθε παράσταση, είναι πως δίνονται μέσα από μια αναλογία με το σήμερα. «Πάντα ψάχνουμε να βρούμε μια αναλογία για να βγάλουμε συμπεράσματα. Κοιτάμε μ’ ένα σημερινό μάτι το τότε», καταλήγει ο Ν. Χατζόπουλος.