Οταν ταυτίζεσαι με τον εκτελεστή

Το ταρτάν νουάρ στα καλύτερά του. Ο όρος ανήκει στον Ιαν Ράνκιν, διασημότερο εκπρόσωπο του είδους και αναφέρεται στο το παραδοσιακό καρό σκωτσέζικο ύφασμα: νουάρ από σκωτσέζους συγγραφείς, που διαδραματίζεται στη Σκωτία. Μια μείξη αμερικανικού hardboiled και της μεγάλης λογοτεχνικής τοπικής παράδοσης των Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον και Αρθουρ Κόναν Ντόιλ. Εκτός από τον Ιαν Ράνκιν άλλοι εκπρόσωποι του είδους είναι η Λουίζ Γουέλς, ο Αλαν Γκούτρι, ο Τόνι Μπλακ, η Βαλ ΜακΝτέρμιντ και ο πρόγονος όλων, ο Γουίλιαμ Μακίλβανι. Το νέο όνομα σε αυτή την κατηγορία είναι ο Μάλκολμ Μακέι. Γεννημένος το 1981 έγραψε και ολοκλήρωσε την Τριλογία της Γλασκώβης πριν να κλείσει τα τριάντα του χρόνια και καθιερώθηκε ως μια ιδιαίτερη φωνή στο είδος. Γνήσιος απόγονος του Ντάσιελ Χάμετ, του Ελμορ Λέοναρντ και του Γουίλιαμ Μακίλβανι, που πρώτος έγραψε μια τριλογία για την πόλη της Γλασκώβης.

Στο πρώτο μέρος της τριλογίας «Ο αναγκαίος θάνατος του Λιούις Γουίντερ» (Πόλις, 2014), γνωρίζουμε τον πρωταγωνιστή της ιστορίας. Ο Κάλουμ ΜακΛίν είναι το νέο όνομα στους εκτελεστές του υποκόσμου. Μόλις 29 ετών, μοναχικός σαν σαμουράι, μεθοδικός και λεπτολόγος σαν νευροχειρουργός, έπειτα από μια σειρά επιτυχημένων αποστολών προσλαμβάνεται από τη συμμορία του Πίτερ Τζέιμσον. Στόχος ένας αποτυχημένος μικροέμπορος ναρκωτικών, ο Λιούις Γουίντερ. Το έγκλημά του μπήκε στα χωράφια του Τζέιμσον. Πράγμα που τον υποψιάζει ότι υπάρχει κάποιος ισχυρότερος από πίσω του. Το συμβόλαιο εκτελείται επιτυχώς και από εκεί και πέρα αρχίζει ένα γαϊτανάκι αστυνομίας και συμμοριών γύρω απ’ τον ΜακΛίν. Το βιβλίο κέρδισε το βραβείο Bloody Scotland Crime Book στη χρονιά του.

Τα αδιέξοδα

Στο δεύτερο μέρος της τριλογίας «Πώς ένας εκτελεστής λέει αντίο» (Πόλις 2016), ο Μακέι εμβαθύνει ακόμα περισσότερο στο επάγγελμα του εκτελεστή. Ο Φρανκ ΜακΛίοντ, νούμερο ένα εκτελεστής στην πόλη, επιστρέφει έπειτα από την ανάρρωση μιας εγχείρησης που τον είχε παροπλίσει. Αναλαμβάνει μια αποστολή από το αφεντικό του Πίτερ Τζέιμσον αλλά αποτυγχάνει και πιάνεται όμηρος. Την απελευθέρωσή του αναλαμβάνει ο ΜακΛίν. Ο Φρανκ βρίσκεται μπροστά σε ένα αδιέξοδο: να συνεργαστεί με την αστυνομία, να γίνει μέλος μιας αντίπαλης συμμορίας ή να πεθάνει. Από νούμερο ένα γίνεται βάρος που πρέπει να παραμεριστεί. Η τελευταία σύγκρουση με το αφεντικό θα είναι καθοριστική. Το βιβλίο κέρδισε το βραβείο Deanston Scottish Crime Book of the Year.

Το τρίτο μέρος με το οποίο ολοκληρώνεται η ιστορία, με τον τίτλο «Οταν η βία πλησιάζει», βγήκε πριν από λίγες εβδομάδες. Ο Κάλουμ ΜακΛίν ασφυκτιά ως μέλος της συμμορίας Τζέιμσον. Η δουλειά πια έχει γίνει αβάσταχτη. Θέλει να ξαναγίνει ένας κανονικός άνθρωπος. Προετοιμάζει κρυφά την αποχώρησή του. Ξέρει ότι είναι πολύ δύσκολο γιατί είναι πολύτιμος και γνωρίζει πολλά για να τον αφήσουν ήσυχο. Ο πόλεμος για κυριαρχία των συμμοριών μαίνεται. Μετά τη διπλή εκτέλεση του λογιστή της αντίπαλης συμμορίας του Σαγκ Φράνσις και του οδηγού και μέλους της συμμορίας του Τζέιμσον, που έκανε το σφάλμα να μιλήσει σε λάθος αφτιά, κρύβεται. Αλλάζει ταυτότητα με τη βοήθεια του αδελφού του. Οι τροχιές τριών ανθρώπων με αντικρουόμενα συμφέροντα διασχίζουν το βιβλίο. Ο Πίτερ Τζέιμσον που θέλει να γίνει ο βασιλιάς της πόλης. Ο Κάλουμ ΜακΛίν και το όνειρό του για μια κανονική ζωή. Ο επιθεωρητής Φίσερ που θέλει, εκμεταλλευόμενος την κατάσταση, να κλείσει την υπόθεση και να καθαρίσει την πόλη. Οι αστάθμητοι παράγοντες πολλοί. Κανένας δεν ξέρει ποιος θα νικήσει.

Απρόσωπο σκηνικό

Ο Μάλκολμ Μακέι είναι μια ξεχωριστή φωνή κι αυτό φαίνεται από τις επιλογές που κάνει. Τοποθετεί τη δράση στη Γλασκώβη αλλά δεν χρησιμοποιεί την πόλη για δημιουργία ατμόσφαιρας, όπως κάνει ο Ιζό με τη Μασσαλία ή ο Ελρόι με το Λος Αντζελες. Κανένα από τα αξιοθέατα ή τα τοπόσημα της πόλης δεν εμφανίζεται. Τη χρησιμοποιεί ως ένα απρόσωπο σκηνικό. Οι ήρωές του κινούνται σε μικρά ασφυκτικά διαμερίσματα, κακόφημες παμπ, συνεργεία, κακοφωτισμένα γραφεία, παρακμιακά κλαμπ. Χώροι περίκλειστοι, κλειστοφοβικοί, που αυξάνουν την ένταση. Η γραφή του είναι απλή χωρίς την επιτήδευση οποιουδήποτε μεταμοντέρνου. Φράσεις λιτές, κοφτές σαν ριπές πυροβόλου. Κάθε λέξη είναι τοποθετημένη εύστοχα σαν σφαίρα που έχει βρει τον στόχο μέσα στη φράση. Τίποτα περιττό δεν υπάρχει, ούτε ένα επίθετο, ούτε ένα επίρρημα, παντελής η έλλειψη μεταφορών και παρομοιώσεων. Ο λόγος είναι ρεαλιστικός και κόβει σαν ξυράφι. Περνάει εύκολα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση στην τριτοπρόσωπη αιχμαλωτίζοντας τον αναγνώστη.

Ο Μακέι διηγείται μια αστυνομική ιστορία από την πλευρά του υποκόσμου. Δεν είναι ο πρώτος που το κάνει, η Πατρίτσια Χάισμιθ το έκανε με τον Ρίπλεϊ. Ο Μανσέτ έκανε το ίδιο στην «Πρηνή θέση του Σκοπευτή». Αλλά τον Ρίπλεϊ ο αναγνώστης τον ερωτεύεται και τον θαυμάζει. Τον σκοπευτή του Μανσέτ τον συμπονά. Με τον εκτελεστή όμως του Μακέι ταυτίζεται. Είναι ένας καθημερινός άνθρωπος που προσπαθεί να είναι καλός επαγγελματίας και να επιβιώσει κάτω από αντίξοες συνθήκες. Απλώς επέλεξε να κάνει καριέρα στην αντίθετη πλευρά του νόμου.

Malcolm Mackay

Οταν η βία πλησιάζει

Μτφ. Αλκηστις Τριμπέρη

Εκδ. Πόλις, 2017, σελ. 384

Τιμή: 15 ευρώ