Αναζήτηση
«Σε ευχαριστώ, Θεέ μου! Ο Μλάντιτς θα πεθάνει στη φυλακή! Είμαι τόσο χαρούμενη που αποδόθηκε δικαιοσύνη!». Είναι τα λόγια της Νετζίμοα Σαλίχοβιτς, μιας γυναίκας που είδε τον πατέρα της, τον άνδρα της και τον γιο της να σφαγιάζονται από τους στρατιώτες του Χασάπη των Βαλκανίων. Και είναι εκατοντάδες χιλιάδες οι Βόσνιοι που μοιράζονται το ίδιο συναίσθημα για την καταδίκη σε ισόβια του ανθρώπου που ευθύνεται για μερικά από τα χειρότερα εγκλήματα στον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας –μεταξύ αυτών και την σφαγή 8.000 και πλέον αμάχων στη Σρεμπρένιτσα. Στη Βοσνία, όμως, κυριαρχούσαν και άλλα συναισθήματα την επομένη της ετυμηγορίας του Δικαστηρίου. Αν για παράδειγμα από τη μία πλευρά ήταν η ανακούφιση, από την άλλη ήταν η θλίψη: σε κάποιους φάνηκε ότι αυτή η τιμωρία άργησε πολύ να έρθει, σε άλλους ότι ήταν πολύ μικρή σε σχέση με τον πόνο και τις απώλειες που προκάλεσε ο Μλάντιτς. «Ακόμη και αν ζήσει χίλιες φορές και καταδικαστεί χίλιες φορές σε ισόβια, δικαιοσύνη δεν θα έχει αποδοθεί» δηλώνει ο Αΐζα Ουμίροβιτς, που έχασε 42 συγγενικά του πρόσωπα στη σφαγή.
Κανένα πάντως από αυτά τα συναισθήματα δεν ήταν απολύτως καθαρά. Ο δημοσιογράφος Σεάντ Νουμάνοβιτς περιγράφει ως εξής τη σκηνή στον «Γκάρντιαν»: «Οταν ανακοινώθηκε η απόφαση για κάθειρξη σε ισόβια, πολλοί άρχισαν να χειροκροτούν, άλλοι έκλαιγαν από ανακούφιση. Εγώ έμεινα σιωπηλός, σκεφτόμουν το παρελθόν, ανακάλεσα τις μνήμες μου ως παιδί στο πολιορκημένο Σαράγεβο, τότε που δεν καταλάβαινα το κακό που με περιέβαλλε. Και ένιωσα κάτι σαν κενό μέσα μου».
Σε αυτό το κουβάρι συναισθημάτων το μόνο βέβαιο είναι ότι ακόμη και αν οι Βοσνιομουσουλμάνοι και οι Σερβοβόσνιοι μοιράζονται την ίδια εξουσία, δεν μοιράζονται και την ίδια άποψη για την Ιστορία. Στον δρόμο από τη Σρεμπρένιτσα για το Μπράτουνατς μπορούσε να δει κανείς αφίσες με τον Μλάντις να φορά τη στρατιωτική στολή και την επιγραφή ήρωας. Και οι Αρχές στο μισό σερβικό τμήμα της Βοσνίας επιμένουν ότι το Δικαστήριο της Χάγης δεν είχε άλλο σκοπό από το να δαιμονοποιήσει τους Σέρβους, ενώ ο τοπικός ηγέτης Μίλοραντ Ντόντικ κάλεσε να απαλειφθεί οποιαδήποτε αναφορά στη δίκη από τα σχολικά βιβλία.
Στην ίδια τη Σερβία τα συναισθήματα δεν είναι τόσο έντονα. Ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς, άλλοτε υπερεθνικιστής, που σήμερα επενδύει στις καλές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά και τη Ρωσία, υποστήριξε ότι το Δικαστήριο ήταν προκατειλημμένο απέναντι στους Σέρβους για να προσθέσει: «Είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε τις ευθύνες μας [για τα εγκλήματα πολέμου]. Οι άλλοι όμως δεν είναι». Ο εκδότης του περιοδικού «Σβέντοκ» Βλάνταν Ντίνιτς καταθέτει άλλη ένσταση: «Το δικαστήριο αυτό καταδίκασε τους Σέρβους σε δώδεκα αιώνες κάθειρξη, ενώ τους Κροάτες και τους Μουσουλμάνους σε δύο –κι αυτοί πάλι καταδικάστηκαν για εγκλήματα που διέπραξαν ο ένας εις βάρος του άλλου, όχι εις βάρος των Σέρβων».
