Πόσες αντοχές έχει η ελπίδα; Οι συγγενείς των 44 μελών του πληρώματος του υποβρυχίου «San Juan» λύγισαν χθες, όταν ο εκπρόσωπος του Πολεμικού Ναυτικού της Αργεντινής αναγνώρισε, πρώτα σε αυτούς και στη συνέχεια σε ολόκληρο τον κόσμο, πως οι αναλύσεις της υδροακουστικής ανωμαλίας που καταγράφηκε στην περιοχή όπου έπλεε το υποβρύχιο την 15η Νοεμβρίου, την ημέρα που χάθηκαν τα ίχνη του από τα ραντάρ, έχουν τα χαρακτηριστικά μιας «έκρηξης». «Δεν μας λένε πως είναι νεκροί, αλλά βρίσκονται σε βάθος 3.000 μέτρων» έλεγε κλαίγοντας η Ιτάτι Λεγκιζαμόν, σύζυγος ενός από τους αγνοούμενους ναυτικούς, μπροστά στη ναυτική βάση Μαρ ντελ Πλάτα, εκεί όπου θα έπρεπε κανονικά να είχε φτάσει το «San Juan» αν… Κανείς δεν μπορούσε να ολοκληρώσει αυτή τη φράση με τρόπο πειστικό, δίνοντας απαντήσεις σε ερωτήματα που παραμένουν μετέωρα: ήταν πέραν κάθε αμφιβολίας έκρηξη ο περίεργος ήχος που καταγράφηκε περίπου τρεις ώρες μετά την τελευταία επικοινωνία του υποβρυχίου; Κι αν ναι, προήλθε από βραχυκύκλωμα ή μήπως δέχθηκε το «San Juan» κάποια επίθεση; Με τα αποθέματα οξυγόνου να διαρκούν θεωρητικά επτά ημέρες, υπάρχει οποιαδήποτε περίπτωση να βρεθούν ζωντανά τα μέλη του πληρώματος;

Το υποβρύχιο χάθηκε από τα ραντάρ στις 7.30 το πρωί, τοπική ώρα, της προπερασμένης Τετάρτης, ενώ έπλεε σε απόσταση περίπου 400 χιλιομέτρων από τις αργεντίνικες ακτές της Παταγονίας, κι αφού προηγουμένως είχε αναφέρει ηλεκτρολογικό πρόβλημα. Ενα ολόκληρο έθνος άρχισε να αγωνιά. Το Σάββατο οι ελπίδες αναπτερώθηκαν: ο υπουργός Αμυνας Οσκαρ Αγουάντ έκανε λόγο για «επτά δορυφορικά σήματα που πρέπει κανονικά να προέρχονται από το υποβρύχιο». Αν είχαν επιβεβαιωθεί, τα σήματα αυτά θα είχαν επιτρέψει τον εντοπισμό του «San Juan» –και πάνω από όλα, θα είχαν δείξει πως τα μέλη του πληρώματός του βρίσκονταν ακόμη στη ζωή. Σύντομα ωστόσο διαπιστώθηκε πως δεν προέρχονταν από το αγνοούμενο υποβρύχιο.

Τη Δευτέρα, νέες ελπίδες: δύο πλοία είχαν ανιχνεύσει «κάτι» με τα σόναρ τους. Μερικές ώρες αργότερα, ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Πολεμικού Ναυτικού της Αργεντινής δήλωσε πως «το ακουστικό αποτύπωμα δεν ανταποκρίνεται σε εκείνο του υποβρυχίου… Ενδεχομένως να πρόκειται για έναν βιολογικό θόρυβο». Αεροσκάφος εντόπισε κατόπιν φωτοβολίδες κινδύνου εντός της (αχανούς) ζώνης των ερευνών. Ακόμα μία φορά, οι ελπίδες διαψεύστηκαν: ήταν λευκού χρώματος ενώ οι φωτοβολίδες του υποβρυχίου είναι κόκκινες ή πράσινες. Το βράδυ της Τρίτης, νέα αναθάρρηση: αεροσκάφη και πλοία στάλθηκαν κατεπειγόντως να ελέγξουν συγκεκριμένη περιοχή –χωρίς αποτέλεσμα.

Οι Αρχές της Αργεντινής αναγνώρισαν για πρώτη φορά την καταγραφή μιας υδροακουστικής ανωμαλίας λίγο μετά την εξαφάνιση του «San Juan» προχθές, Τετάρτη, αρνήθηκαν ωστόσο να μιλήσουν για έκρηξη. Το έκαναν χθες: «Μιλάμε για ένα αφύσικο, μεμονωμένο περιστατικό, σύντομης διάρκειας και βίαιου χαρακτήρα, που δεν οφείλεται σε κάποια πυρηνική δραστηριότητα, αλλά που φαίνεται να αντιστοιχεί σε μια έκρηξη». Λίγο αργότερα, η Οργάνωση της Συνθήκης για την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών (CTBTO), ένας διεθνής οργανισμός με έδρα τη Βιέννη ο οποίος διαχειρίζεται ένα παγκόσμιο δίκτυο σταθμών παρακολούθησης με στόχο την ανίχνευση τυχόν μυστικών πυρηνικών δοκιμών, ανακοίνωσε πως ένα «ασυνήθιστο υποθαλάσσιο σήμα» ανιχνεύτηκε στις 15 Νοεμβρίου στην περιοχή όπου χάθηκε το «San Juan», τρεισήμισι ώρες μετά την τελευταία του επικοινωνία μέσω ασυρμάτου, και από δύο σταθμούς του, έναν στον Ατλαντικό και έναν στον Ινδικό Ωκεανό: «Θα μπορούσε να ταιριάζει με μία έκρηξη», αναγνώρισε ο ειδικός μηχανικός της CTBTO, «αλλά δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα επ’ αυτού».

Περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι, 31 πλοία και 16 αεροσκάφη συμμετέχουν στις έρευνες. Συνολικά 13 χώρες, Γερμανία, Βραζιλία, Καναδάς, Χιλή, Κολομβία, Ισπανία, ΗΠΑ, Γαλλία, Νορβηγία, Περού, Βρετανία, Ουρουγουάη και Ρωσία προσφέρουν τη βοήθειά τους. Κάθε μέρα, κάθε ώρα που περνάει, όμως, μοιάζει να κυλάει εις βάρος των 44 μελών του πληρώματος του «San Juan». Σε ένα υποβρύχιο τέτοιου τύπου που παραμένει βυθισμένο, τα αποθέματα του οξυγόνου διαρκούν θεωρητικά μόνο επτά ημέρες, αν και το πλήρωμα μπορεί να παρατείνει αυτή τη διάρκεια. «Σε συνθήκες επιβίωσης, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Μπορεί να παραχθεί επιπλέον οξυγόνο. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον συμπιεσμένο αέρα αν δεν τον κατανάλωσαν», διαβεβαίωνε ο εκπρόσωπος του Πολεμικού Ναυτικού Ενρίκε Μπάλμπι. Πριν μιλήσει, ο ίδιος, για πιθανή «έκρηξη».

Για τους οικείους των 44, η αναμονή είναι αφόρητη. Οι περισσότεροι προτιμούν να μένουν σιωπηλοί. Από καιρού εις καιρόν, ωστόσο, μία μητέρα σπάει, όπως συνέβη την Τρίτη: «Να βγαίνουν στη θάλασσα με ένα παλιό υποβρύχιο όπως το “San Juan”, είναι σχεδόν αυτοκτονία. Δεν μπορούσατε να επενδύσετε ώστε να αγοράσετε σύγχρονα υποβρύχια; Πρέπει να πεθάνουν άνθρωποι για να αλλάξει κάτι;». Παρ’ όλα αυτά το αξιόπλοο του “San Juan” δεν μοιάζει να αμφισβητείται. Κατασκευασμένο στη Γερμανία, το υποβρύχιο καθελκύστηκε μεν το 1983, σύμφωνα ωστόσο με το εξειδικευμένο περιοδικό «Jake’s Sentinel» το 2008 υποβλήθηκε σε σημαντικές επισκευές στην Αργεντινή: μεταξύ άλλων αντικαταστάθηκαν τόσο ο ηλεκτροκινητήρας όσο και οι ντιζελοκινητήρες του. «Υπέστη ολική ανακαίνιση που το έφερε σε άριστη κατάσταση», διαβεβαίωσε ο μηχανικός πλοίων Οράσιο Τεταμάντι. Σε ό,τι αφορά δε το οξυγόνο, «το πλήρωμα είναι πολύ καλά εκπαιδευμένο ώστε να αυξάνει την αυτονομία του υποβρυχίου». Στη ναυτική βάση Μαρ ντελ Πλάτα η απόγνωση κέρδιζε σιγά σιγά τη μάχη: «Κοιτάζω τη θάλασσα και λέω στον εαυτό μου πως έρχεται, πως ο γιος μου είναι στον δρόμο», έλεγε η Μαρία Γκαρσία. «Δεν έχω πια άλλες ελπίδες, τελείωσε», έλεγε η Ιτάτι Λεγκιζαμόν.