Ο Νίκος Εγγονόπουλος του Χάρβαρντ!

Εχουν προηγηθεί, μεταξύ άλλων, τα «Ποιήματα – ο Κανόνας» του Κ. Π. Καβάφη, σε μετάφραση Δημήτρη Γιατρομανωλάκη και Γιάννη Τσιώλη, καθώς και οι δύο συλλογές του Οδυσσέα Ελύτη «Τα ελεγεία της οξώπετρας» και «Δυτικά της λύπης», σε απόδοση του Ντέιβιντ Κόνολι. Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ όμως είναι αυτό, εξού και ο εμπλουτισμός της σειράς του «Early Modern and Modern Greek Library», από τον Ιούνιο του 2018, με μία ακόμη έκδοση που φέρνει στον αγγλόφωνο κόσμο τη νεοελληνική λογοτεχνία. Ο λόγος για τα «Επιλεγμένα ποιήματα» του Νίκου Εγγονόπουλου, μεταφρασμένα επίσης από τον άγγλο, ιρλανδικής καταγωγής, μεταφραστή και καθηγητή μεταφραστικών σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Κόνολι. Μια συλλογή που, όπως διαβάζει κανείς στο σημείωμα της έκδοσης, περιλαμβάνει τα πλέον αντιπροσωπευτικά ποιήματα του έλληνα υπερρεαλιστή, συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της ποιητικής σύνθεσης «Μπολιβάρ», που γράφτηκε τον χειμώνα του 1942-43 και απέκτησε το στάτους εμβληματικής πράξης αντίστασης στους Ναζί. Δεν είναι η πρώτη μετάφραση του Εγγονόπουλου στα αγγλικά. Μια πρόχειρη αναζήτηση φανερώνει ότι ειδικά με το «Μπολιβάρ» έχει καταπιαστεί και ο φιλόλογος και ελληνιστής Κίμων Φράιερ, ενώ πριν από λίγα χρόνια μια συλλογή κυκλοφόρησε και από τον ποιητή και μεταφραστή Φίλιπ Ραμπ.

Στην 384 σελίδων έκδοση του Χάρβαρντ, ενταγμένη σε μια σειρά που διευθύνουν ο Παναγιώτης Ροϊλός και ο Δημήτρης Γιατρομανωλάκης, ο αναγνώστης μπορεί να βρει μια εισαγωγή του μεταφραστή και εξήντα συνολικά έργα από κάθε δημοσιευμένη συλλογή τού «πλέον επίμονου υπερασπιστή του υπερρεαλιστικού μαύρου χιούμορ και ειρωνείας στην Ελλάδα», ο οποίος «τόσο στη ζωγραφική όσο και στην ποίησή του ενσωμάτωσε έναν κριτικό, συχνά ειρωνικό διάλογο με την ελληνική ιστορία, τις πολιτισμικές παραδόσεις και τις ιδεολογικές χρήσεις τους στον κατεστημένο πολιτιστικό και πολιτικό δημόσιο λόγο». Πώς άραγε να μεταφράστηκαν στίχοι όπως «Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Ελληνας» ή «Τα τόπια δεξιά. Βρας! Βρας, αλβανιστί φωτιά: Μπολιβάρ!»; Η επάρκεια του Ντέιβιντ Κόνολι και οι γνώσεις του για τις δυνατότητες μιας μετάφρασης μάλλον εγγυώνται το αποτέλεσμα. Χώρια που στις υπόλοιπες, προγραμματισμένες από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ εκδόσεις, βυζαντινού αυτή τη φορά ενδιαφέροντος, μπορεί κανείς να βρει εξίσου επίπονα μεταφραστικά εγχειρήματα.

Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ 11ου ΑΙΩΝΑ. Από άλλη χρονική περίοδο προέρχονται τα «Ποιήματα του Χριστόφορου Μυτιληναίου και του Ιωάννη Μαυρόποδα» που αποδίδονται για πρώτη φορά στα αγγλικά από τον Φλόρις Μπερνάρντ, αναπληρωτή καθηγητή μεσαιωνικών σπουδών στο Κεντρικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης, και τον Χριστόφορο Λιβανό, αναπληρωτή καθηγητή συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν. Η κυκλοφορία της 624 σελίδων συλλογής με τα έργα των δύο βυζαντινών λογίων και ποιητών είναι προγραμματισμένη για τον Μάιο του 2018 και δεν έχει μόνο λογοτεχνική αξία. «Η πνευματώδης και γεμάτη αυτοπεποίθηση ποίηση του Χριστόφορου Μυτιληναίου και του Ιωάννη Μαυρόποδα», διαβάζει κανείς στην περιγραφή της έκδοσης, «προσφέρει μοναδικά στιγμιότυπα από την Κωνσταντινούπολη του 11ου αιώνα, όταν βρισκόταν στο αποκορύφωμα του μεγαλείου και της ομορφιάς της».