Καμιά φορά σκέφτομαι ότι εκείνα τα κοφτερά μυαλά του 18ου αιώνα, οι Εγκυκλοπαιδιστές, είχαν και τη ναΐφ τους πλευρά. Ειλικρινά πίστευαν ότι αρκεί να διαδώσεις τη γνώση για να διαλύσεις την αμάθεια και τις δεισιδαιμονίες. Επ’ ουδενί δεν είχαν το σκοτάδι ικανό να αντεπιτεθεί στο φως και να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση από πριν. Να όμως που αυτό ακριβώς συνέβη.

Στην εποχή της πληροφορίας –όπως κόμπαζε για πάρτη του ο 20ός αιώνας –παρατηρήσαμε το παράδοξο φαινόμενο, όχι μόνο κάθε καινούργια πληροφορία να αντικαθιστά, να διευρύνει ή και να διαψεύδει την προηγούμενη (αυτό είναι και αναμενόμενο και ευπρόσδεκτο), αλλά και να αναζωπυρώνει αναρίθμητες προκαταλήψεις που, υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα έπρεπε να τις κονιορτοποιεί. Βλέπετε, ο άνθρωπος –όπως και η φύση, όπως και η πολιτική, όπως και η οικονομία –αντιπαθεί το κενό. Οπου το εντοπίσει, σπεύδει να το καλύψει. Πριν ανοίξουν οι κρουνοί των πληροφοριών, ο άνθρωπος κάλυπτε το κενό με τη θρησκεία. Εάν το καλοσκεφτείς, τι άλλο είναι η θρησκεία παρά μια συνωμοσιολογική θεωρία που έρχεται να δώσει τη μία και μοναδική, την ολιστική απάντηση; Διόλου τυχαία, κάθε θρησκεία έχει ως αντίπαλον δέος –και, αυτονόητα, ως δαίμονα του κακού –την άλλη θρησκεία. Πόσοι μουσουλμάνοι σήμερα δεν πιστεύουν ότι στα άδυτα του Πενταγώνου εξυφαίνεται εναντίον τους μια νέα σταυροφορία και πόσοι φονταμενταλιστές χριστιανοί δεν είναι απόλυτα πεπεισμένοι ότι στα απόκρημνα αφγανο-πακιστανικά σύνορα δεν ετοιμάζεται το μοιραίο χτύπημα εναντίον του δυτικού πολιτισμού; Από τη στιγμή που άνοιξαν οι κρουνοί των πληροφοριών, η γνώση δεν απώθησε την άγνοια (αυτό το αισιόδοξο σενάριο προσυπέγραφαν οι Εγκυκλοπαιδιστές, μα και ο διάδοχος19ος αιώνας, ο αιώνας της επιστήμης), αλλά προσμείχτηκε μαζί της και κυοφόρησε νέες συνωμοσιολογικές τερατογονίες. Δίπλα στις παραδοσιακές θρησκείες παρατάχτηκαν οι νεόκοπες θεωρίες συνωμοσίας.

Ο εκδοτικός οίκος Τραυλός είναι γνωστός στη χώρα μας για τις άρτιες εκδόσεις εκλαϊκευμένων επιστημονικών βιβλίων. Με την πεποίθηση πιθανόν ότι δεν πρόκειται να τον παρεξηγήσουμε, ακριβώς λόγω προτέρου εντίμου βίου –ίσως και ως ευχάριστο ψυχαγωγικό διάλειμμα -, αποφάσισε το 2008 να προσθέσει στους τίτλους του τις Υποθέσεις συνωμοσίας του Αμερικανού Κεν Τόμας, αρχισυντάκτη του «SteamshovelPress», του «πιο έγκυρου, εξειδικευμένου και φημισμένου περιοδικού στις υποθέσεις συνωμοσιών». Ο Τόμας μπαίνει στον κόπο να παραθέσει τις πλέον διαδεδομένες από αυτές τις υποθέσεις, χωρίς να τις υιοθετεί και χωρίς να τις επικρίνει –με ένα ξηρό αμέτοχο ύφος που, προσωπικά, θα το προτιμούσα πιο παρεμβατικό. Οποτε έρχεται πάντως αντιμέτωπος με τις πιο εξωφρενικές δοξασίες, όπως εκείνη που πρεσβεύει ότι οι Αμερικανοί δεν πάτησαν ποτέ το πόδι τους στη Σελήνη και απλώς σκηνοθέτησαν –άτεχνα, μάλιστα –σε στούντιο τις προσσεληνώσεις, ο Τόμας υπενθυμίζει ότι «οι σκεπτικιστές [βλέπε, συνωμοσιολόγοι] ξεχνούν επίσης ότι, ενώ δεν υπάρχουν αποδείξεις για την (κατά τη γνώμη τους) μεγαλύτερη συνωμοσία όλων των εποχών, υπάρχουν ακλόνητες αποδείξεις ότι όντως πήγαμε στη Σελήνη: τα κάτοπτρα λέιζερ που αφήσαμε στην επιφάνεια της Σελήνης χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα από τους αστρονόμους στη Γη για την καταγραφή των σεισμών που εκδηλώνονται εκεί και τη μετάδοση του σήματος». Με την ελεγχόμενη άλλωστε αντανάκλαση μιας δέσμης φωτός στα ίδια κάτοπτρα, μπορούμε σήμερα πια να είμαστε βέβαιοι ότι η Σελήνη απομακρύνεται αργά μα σταθερά από τη Γη και σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια θα μας αποχαιρετήσει (αν δεν την αποχαιρετήσουμε πρώτοι εμείς με κανένα ολοκαύτωμα).

Από εκεί κι έπειτα, όλα τα έχει ο «εναλλακτικός» μπαξές της «μυστικής ιστορίας». Μπορείτε να «εντοπίσετε» τη «χαμένη ήπειρο» της Ατλαντίδας σε περισσότερες από είκοσι τοποθεσίες παγκοσμίως (δέκα μονάχα στη Μεσόγειο). Μπορείτε να βρείτε τα «πειστήρια» που συνηγορούν υπέρ της δημιουργίας των Πυραμίδων της Αιγύπτου από έναν «τεχνολογικά ανεπτυγμένο, αλλά εξαφανισμένο» πολιτισμό, είτε «εξωγήινης προέλευσης» είτε (αν είστε μετριοπαθέστεροι) κάποιων αρχαίων Ελευθεροτεκτόνων. «Οι Αμερικανοί ιστορικοί», σημειώνει ο Τόμας, «περιγράφουν τους Ελευθεροτέκτονες ως αδελφότητα από το 1730», αλλά σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή «εμφανίστηκαν 5.000 χρόνια πιο πίσω στο παρελθόν, την εποχή του Σολομώντα, κατά την εκτέλεση του Χιράμ, αρχιτέκτονα του Ναού, ο οποίος εκτελέστηκε επειδή αρνήθηκε να αποκαλύψει τα μυστικά του Τάγματος. Μήπως επρόκειτο για προηγμένες τεχνολογικές γνώσεις; Μήπως έτσι εξηγείται η κατασκευή των πυραμίδων;». Μη λησμονείτε εξάλλου ότι «η εικόνα μιας πυραμίδας, καθώς και κάποια μασονικά σύμβολα, κοσμούν το νόμισμα των ΗΠΑ», καθώς και ότι «δεκαεπτά πρόεδροι των ΗΠΑ ανήκαν σε αυτό το Τάγμα». Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, εν συνεχεία, θα σας δώσει πλούσιο υλικό για ανορθόδοξες θεωρίες -από το κατά πόσον όντως υπήρξε (εδώ ο προβληματισμός παρουσιάζει κι επιστημονικό ενδιαφέρον) έως τις «μαγικές» ιδιότητες της «ιερής λόγχης» που τρύπησε το πλευρό του (υποτίθεται ότι την αναζητούσε μετά μανίας ο Αδόλφος Χίτλερ). Μπορείτε να ενημερωθείτε για τον διαχρονικά σκοτεινό ρόλο των Ναϊτών Ιπποτών –πιο παλιοχαρακτήρες από τους Ελευθεροτέκτονες -, εάν δεν σας έχει καλύψει επαρκώς ο Νταν Μπράουν και για την «αυθεντία» των Ροδόσταυρων (θα δείτε και το δικό τους σύμβολο πάνω στο χαρτονόμισμα του αμερικανικού δολαρίου). Εάν διπλώσετε, μάλιστα, το εικοσαδόλαρο καταλλήλως, θα αντικρίσετε να φλέγονται το Πεντάγωνο και το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου –μα τον Θεό! Θα μάθετε ποιοι ξεπάστρεψαν τον Τζον Κένεντι, τον αδελφό του Μπόμπι και τη λαίδη Νταϊάνα, καθώς και ποιοι ξεπάστρεψαν αυτούς που τους ξεπάστρεψαν. Ποιοι κρύβονταν πίσω από τους ελεύθερους σκοπευτές της Ουάσιγκτον, ποιοι και γιατί συγκαλύπτουν την αλήθεια για τα UFO (ασφαλώς και υπάρχουν οι… Ανδρες με τα Μαύρα) και πώς η τηλεόραση μετατράπηκε σε «μια συσκευή ελέγχου του νου που υποβάλλει τον θεατή στην παθητική αποδοχή μιας κουλτούρας καταναλωτισμού» (καλά, δεν χρειάζεται γι’ αυτό να είσαι συνωμοσιολόγος…). Θα πληροφορηθείτε όλα όσα σας κρύβουν τα μίσθαρνα όργανα της δημοσιογραφίας και την επόμενη φορά που θα συναπαντήσετε κάποιον «σεληνιασμένο» θα του βγείτε κι από πάνω. Διπλό το κέρδος.

Πέρα από την πλάκα. Οι παρενέργειες από την υιοθέτηση των θεωριών συνωμοσίας είναι πάμπολλες κι εν μέρει ακόμη αχαρτογράφητες –θα μπορούσαμε όμως χοντρικά να τις χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες. Ο εξωφρενικός/φαιδρός/ανόητος χαρακτήρας των περισσότερων από δαύτες μπορεί εύκολα να σε οδηγήσει στο εξίσου επικίνδυνο συμπέρασμα ότι δεν υφίστανται καθόλου συνωμοσίες και να τριγυρνάς στο σκοτεινό δάσος σφυρίζοντας ανέμελα σαν την Κοκκινοσκουφίτσα. Από την άλλη μεριά, το να ενστερνίζεσαι άκριτα κάθε μαλακία που σου σερβίρουν υποθάλπει μια πνευματική οκνηρία κι έναν φαταλισμό που σε στέλνουν πάλι ντουγρού στα δόντια του Κακού Λύκου. Μιμήσου τους Εγκυκλοπαιδιστές. Ερεύνα.

Τελευταία Νέα