127 χρόνια φαγούρας για το τέμενος

Ευτυχώς που ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φτάνει αύριο στην Αθήνα και όχι την Παρασκευή που είναι ημέρα προσευχής των μουσουλμάνων. Γιατί αν έφτανε Παρασκευή και ζητούσε να προσευχηθεί, πού θα τον στέλναμε; Στο γιαπί του Βοτανικού που κοντεύει να μοιάσει με το γεφύρι της Αρτας;

Ναι, το τζαμί που χρόνια τώρα ακούμε αλλά δεν βλέπουμε, δεν συνοδεύεται από 45 μάστορες και 60 μαθητάδες. Ομως μέχρι να δώσει η πολιτεία το πράσινο φως για τη δημιουργία του χρειάστηκε να ψηφιστούν επτά νόμοι ξεκινώντας από το 1890 (Ν. 1851/1890, Ν. 4213/1913, Ν. 6244/1934, Ν. 2833/2000, Ν. 3512/2006, Ν. 4014/2011 και Ν. 4327/2015) και να περάσει από πέντε περιοχές της Αττικής (Πειραιάς, Αλιμος, Μαρούσι, Βάρη, Παιανία), πριν καταλήξει στον Βοτανικό.

Τη δημιουργία τεμένους στη χώρα μας είχαν υποσχεθεί ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Ιωάννης Μεταξάς, ακόμη και ο γραφικός δικτάτορας Στέλιος Παττακός το 1971. Ανάλογη υπόσχεση είχε δώσει στον σαουδάραβα βασιλιά Χαλίντ και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το 1978.

Από τις υποσχέσεις εκείνες πέρασαν σχεδόν 30 χρόνια για να πάρει «σάρκα» η δημιουργία ισλαμικού τεμένους στη χώρα μας. Ετσι η Αθήνα παραμένει μέχρι σήμερα η μόνη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα η οποία δεν διαθέτει τέμενος για την κάλυψη των θρησκευτικών αναγκών των μουσουλμάνων που διαμένουν εδώ, ενώ υπάρχουν δεκάδες άτυπα τζαμιά.

Το 2000 με τον Ν. 2833 αποφασίστηκε η κατασκευή ισλαμικού κέντρου και τεμένους στην Παιανία με χρηματοδότηση της Σαουδικής Αραβίας. Το σχέδιο ναυάγησε. Κάτοικοι και Εκκλησία δεν υποδέχτηκαν την απόφαση με… ενθουσιασμό, παρά το γεγονός ότι με την κατασκευή τεμένους είχε συμφωνήσει και ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Η τοποθεσία, που ήταν σε έναν λοφίσκο 200 μέτρα από την Αττική Οδό, ήταν το άλλοθι γύρω από το οποίο είχαν εγερθεί οι περισσότερες ενστάσεις, με το σκεπτικό ότι «δεν μπορεί η πρώτη εικόνα των ταξιδιωτών από το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος να είναι ένας μιναρές».

Χρειάστηκε νέα πολιτική απόφαση της Μαριέττας Γιαννάκου το 2006 και άλλος νόμος, ο Ν. 3512, που ορίζει την κατασκευή αποκλειστικά και μόνο τεμένους. Ο νέος χώρος προσδιορίστηκε στην περιοχή του Ελαιώνα. Το έργο ανέλαβε το Δημόσιο με αποκλειστικά εθνικούς πόρους και ορίστηκε να τεθεί το τέμενος υπό τον έλεγχο του ελληνικού κράτους (ο ιμάμης θα ορίζεται από την ελληνική πολιτεία, η οποία θα έχει και την πλειοψηφία στο διοικητικό συμβούλιο του τεμένους). Από το 2006 που η πολιτεία έλαβε την απόφαση να δημιουργήσει μουσουλμανικό τέμενος πέρασαν άλλα δέκα χρόνια μέχρι να αρχίσουν τα έργα κατασκευής.

Τον Απρίλιο του 2010, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την άμεση έναρξη των οικοδομικών εργασιών για το τζαμί σε έκταση που έχει παραχωρήσει το υπουργείο Εθνικής Αμυνας στον Βοτανικό.

Το 2011 εξειδικεύτηκε η απόφαση (με τον Ν. 4014/2011) και την άνοιξη του 2013 το έργο εντάχθηκε στο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων. Ομως τα εμπόδια δεν είχαν τέλος. Ο διαγωνισμός κηρύχθηκε τέσσερις φορές άγονος αφού καμία εταιρεία δεν υπέβαλε προσφορά. Οι αντιδράσεις της Εκκλησίας, οι προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας και οι απίστευτες καθυστερήσεις έκαναν το έργο της κατασκευής τεμένους να μοιάζει με θρίλερ δίχως τέλος.

Η λυτρωτική προσφορά επετεύχθη τελικά, κατά την πέμπτη δημοπράτηση του έργου, τον Νοέμβριο του 2013. Τέσσερις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας (J&P ΑΒΑΞ, ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ, INTRAKAT) δέχθηκαν να κατεβάσουν κοινή πρόταση στον διαγωνισμό.

Ο δρόμος για την κατασκευή του τεμένους άνοιξε οριστικά τον Οκτώβριο του 2016 που υπεγράφη η σύμβαση ανάμεσα στο υπουργείο Υποδομών και στην κοινοπραξία των τεσσάρων εταιρειών. Η σύμβαση προέβλεπε ότι το έργο πρέπει να έχει ολοκληρωθεί σε έξι μήνες, δηλαδή μέχρι τον Απρίλιο του 2017, με προϋπολογισμό 886.963 ευρώ.

Η αρχή των εργασιών και η νέα εμπλοκή

Παρά τις τεράστιες καθυστερήσεις, όλα φαίνονταν ότι είχαν μπει σε έναν δρόμο και το έργο θα κυλούσε ομαλά. Οι προκαταρκτικές εργασίες άρχισαν στις 4 Νοεμβρίου του 2016, σταμάτησαν όμως έπειτα από επέμβαση της Αστυνομίας για να εκκενωθεί ο χώρος, καθώς τελούσε υπό κατάληψη από διάφορες ομάδες ακροδεξιών που δεν θέλουν να γίνει τζαμί στην Αθήνα.

Τις πρώτες ημέρες του 2017 ξεκινά η κατασκευή και το κτίσμα αρχίζει να αποκτά μια μορφή. Ολοκληρώθηκε μάλιστα και η σκυροδέτηση της θεμελίωσης του κτιρίου. Τοποθετήθηκαν και βάφτηκαν ο κύριος και ο δευτερεύων μεταλλικός σκελετός του τεμένους και οι εργασίες προχωρούσαν. Αλλά την άνοιξη, ξαφνικά, σταμάτησαν. Τη νέα εμπλοκή προκάλεσε το υπουργείο Υποδομών που ζήτησε συμπληρωματικές εργασίες από την ανάδοχο, δημιουργώντας πολλά ερωτηματικά για την αναβλητικότητα και εν τέλει τη βούληση της πολιτείας να ολοκληρώσει το έργο. Για να καλυφθούν οι εργασίες αυτές, προβλέπεται συμπληρωματική σύμβαση. Ετσι, τον περασμένο Μάιο ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υποδομών Γιώργος Δέδες έδωσε την πρώτη παράταση στο έργο και τον περασμένο Ιούλιο υπέγραψε τη δεύτερη παράταση, η οποία λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2017. Ας μην απογοητευόμαστε όμως. Δέκα χρόνια χρειάστηκαν για να κατασκευαστεί στη Μόσχα το μεγαλύτερο τζαμί της Ευρώπης που εγκαινιάστηκε από τον Πούτιν τον Σεπτέμβριο του 2015 και χωράει 10.000 πιστούς. Επτά χρόνια χρειάστηκαν για να κατασκευαστεί το τζαμί του Χασάν Β’ στην Καζαμπλάνκα που είναι το έβδομο μεγαλύτερο στον κόσμο. Να μη χρειαστούμε εμείς καμιά πενηνταριά χρόνια; Σήμερα, τα άτυπα και κανονικά τζαμιά στην Ευρώπη ανέρχονται σε 6.000. Η Αγγλία έχει 1.600 μουσουλμανικά τεμένη και η Γαλλία 1.500, περισσότερα ακόμη και από τα τζαμιά της Κωνσταντινούπολης. Στην Αθήνα υπάρχουν περίπου 80 άτυποι χώροι προσευχής για εκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμάνους που ζουν εδώ.

Αυτήν τη στιγμή, το κέλυφος που θα φιλοξενήσει τον καθαρό χώρο του τζαμιού είναι έτοιμο. Υπάρχουν όμως οι εξής τρεις εκκρεμότητες:

1. Να γκρεμιστούν τα εγκαταλελειμμένα κτίρια που υπάρχουν στο οικόπεδο, πολλά από αυτά μάλιστα είναι γεμάτα με αμίαντο.

2. Να καθαριστεί και να διαμορφωθεί ο περιβάλλων χώρος που έχει χαρακτηριστεί ως χώρος κοινής χρήσης.

3. Να γίνει η εσωτερική διαμόρφωση του τεμένους, να τοποθετηθεί δηλαδή όλος ο εξοπλισμός που απαιτείται για τον συγκεκριμένο χώρο λατρείας.

Κολλημένο στη γραφειοκρατία

Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», η νέα διακοπή των εργασιών οφείλεται σε γραφειοκρατική σύγκρουση αρμοδιοτήτων και συγκεκριμένα σε ρύθμιση του υπουργείου Δικαιοσύνης που ορίζει ότι για κάποιες συμβάσεις, ανάμεσα στις οποίες και η συγκεκριμένη, απαιτείται έγκριση από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η επίμαχη σύμβαση δεν έχει περάσει από το Ελεγκτικό και τώρα για να ξεμπλοκάρει το έργο και να υπογραφεί η συμπληρωματική σύμβαση χρειάζεται τροπολογία των υπουργείων Δικαιοσύνης και Υποδομών.

Ο Ερντογάν πάντως, πού θα πάει, κάποια στιγμή, όποτε κι αν είναι αυτή, μιας και είναι… ισόβιος πρόεδρος της Τουρκίας, θα προλάβει να προσευχηθεί στο τέμενος.