Λίγες ώρες πριν αφιχθεί στην Αθήνα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φρόντισε να δώσει δείγμα των προθέσεών του με δύο ευθείες προκλήσεις: έκανε λόγο για συνολική επαναδιαπραγμάτευση της Συνθήκης της Λωζάννης, ενώ κάρφωσε τον Αλέξη Τσίπρα για την υπόθεση των οκτώ επίδοξων τούρκων πραξικοπηματιών που είχαν διαφύγει στην Ελλάδα και εκζητούνται από την Αγκυρα.
Ο Ερντογάν –σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Σκάι και τον Αλέξη Παπαχελά –υποστήριξε ειδικότερα πως αμέσως μετά τη σύλληψη των οκτώ στην Αλεξανδρούπολη είχε συνομιλήσει τηλεφωνικά με τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος του υποσχέθηκε ότι εκείνοι θα βρίσκονταν στην Τουρκία «σε 15-20 μέρες. Αλλά δυστυχώς είναι ακόμη εδώ», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Το ζήτημα των οκτώ τούρκων αξιωματικών ήταν εκτός επίσημης ατζέντας, αλλά προεξοφλείται ότι θα τεθεί εκ νέου από τον Ερντογάν. Ετσι, ο Πρωθυπουργός σπεύδει να προκαταλάβει τις εξελίξεις με μια αμφίσημη χθεσινή δήλωση στο τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu. Συγκεκριμένα, ένιωσε την ανάγκη να τονίσει ότι «οι πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα», αλλά πρόσθεσε πως σέβεται τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης και δεν μπορεί να παρέμβει σε αυτές.
Ολα στο τραπέζι
«Οι συνθήκες θα πρέπει συν τω χρόνω να επικαιροποιούνται. Η συζήτηση θα πρέπει να αφορά τα πάντα» σημείωσε για τη Συνθήκη της Λωζάννης ο Ερντογάν, με τη θέση της ελληνικής πλευράς να παραμένει, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, πως η Λωζάννη είναι αδιαπραγμάτευτη. Στη βάση της Συνθήκης άλλωστε –κατά τις ίδιες πηγές –«θα τεθούν από την ελληνική πλευρά το ζήτημα του τερματισμού της τουρκικής παραβατικότητας στο Αιγαίο και η ανάγκη αναζωογόνησης του διαλόγου για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο και των διερευνητικών επαφών για την υφαλοκρηπίδα».
Ειδικά για τις τουρκικές παραβιάσεις, η Αθήνα θα τονίσει τον κίνδυνο πρόκλησης ατυχήματος (σ.σ.: που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε θερμό επεισόδιο). Αντίστοιχα, στο Κυπριακό, πάγια θέση της κυβέρνησης παραμένει η εξεύρεση λύσης βάσει των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
Σε γενικές γραμμές, το φάσμα των συνομιλιών Παυλόπουλου – Τσίπρα με τον τούρκο πρόεδρο εκτείνεται κυριολεκτικά από την Ανατολή έως τη Δύση. Πρωτίστως διότι ο Ερντογάν επιχειρεί μέσω Ελλάδας να πατήσει ξανά το πόδι του στην Ευρώπη και να ζεστάνει τις παγωμένες σχέσεις του με Βρυξέλλες και Βερολίνο, ενώ την ίδια προσδοκία έχει και για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις λόγω του ταξιδιού Τσίπρα στην Ουάσιγκτον. Οπως τονίζουν εγχώριες διπλωματικές πηγές, «δεδομένης της κατάστασης των σχέσεων της Τουρκίας με ΕΕ και ΗΠΑ, είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναβαθμιστεί ο διμερής δίαυλος επικοινωνίας με την Τουρκία για την αντιμετώπιση κρίσεων, τη μείωση της έντασης και τη διαχείριση περιφερειακών προκλήσεων».
Πάγια θέση της ελληνικής πλευράς παραμένει η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, μέσα από την οποία περνά και η διατήρηση της συμφωνίας Ευρώπης – Τουρκίας για το Προσφυγικό / Μεταναστευτικό, με την Αθήνα να αναμένεται ότι θα τονίσει πως προέχει η ενίσχυση της συνεργασίας των δύο χωρών για την πλήρη εφαρμογή της και τον περιορισμό των ροών από τα τουρκικά παράλια, αλλά και την εφαρμογή του διμερούς πρωτοκόλλου επανεισδοχής. Το «μενού» των ελληνοτουρκικών επαφών κορυφής περιλαμβάνει και συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας, ιδιαίτερα στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, του εμπορίου, του πολιτισμού και του τουρισμού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο αγωγός ΤΑΡ, η ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης – Σμύρνης, η κατασκευή διασυνοριακής γέφυρας στον Εβρο, η σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινούπολης και η συμμετοχή της Τουρκίας στη σιδηροδρομική Εγνατία που σχεδιάζεται από κοινού με τη Βουλγαρία.
Ανησυχία για την Κομοτηνή
Αν και την προετοιμασία της επίσκεψης χαρακτήρισαν το έντονο παρασκήνιο και οι πιέσεις της Αθήνας προς την Αγκυρα να κρατηθούν χαμηλά οι τόνοι και να αποφευχθούν προκλητικές δηλώσεις ή ενέργειες –ειδικά στη Θράκη -, μοιάζει αδύνατο να προβλεφθεί με ακρίβεια μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο τούρκος πρόεδρος. Η ελληνική πλευρά προσδοκά να περιοριστεί στα… απολύτως απαραίτητα. Δηλαδή, την προσκυνηματικού χαρακτήρα επίσκεψη στην Κομοτηνή και το γεύμα που θα παρατεθεί προς επιφανή μέλη της μειονότητας. Ουδείς, ωστόσο, μπορεί να αποκλείσει π.χ. μια «αυθόρμητη» υποδοχή του τούρκου προέδρου με σημαίες και συνθήματα ή μια εμπρηστική δήλωση από τον Ερντογάν, αντίστοιχη με την πρόσφατη του αναπληρωτή πρωθυπουργού Χακάν Τσαβούσογλου για τη «μητέρα Τουρκία».
Κάτω από αυστηρά μέτρα ασφαλείας που θα «παραλύσουν» το κέντρο της Αθήνας, ο Ερντογάν θα καταθέσει αμέσως μετά την άφιξή του στο Ελευθέριος Βενιζέλος στεφάνι στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη. Επειτα θα συναντηθεί διαδοχικά με Παυλόπουλο – Τσίπρα και το βράδυ θα παραθέσει επίσημο δείπνο προς τιμήν του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ενώ ενδιαμέσως θα συναντήσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Αύριο το πρωί θα μεταβεί στη Θράκη.
Τζανακόπουλος: Η Αθήνα δεν συζητάει γιατη Συνθήκη της Λωζάννης
Σε ναυάγιο οδηγείται η επίσκεψη Ερντογάν προτού καν έρθει στην Αθήνα. Σε επίσημη δήλωσή του αργά το βράδυ, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει περιθώριο εκ μέρους της Αθήνας για επαναδιαπραγμάτευση της Συνθήκης της Λωζάννης, προσθέτοντας πως η στάση του τούρκου προέδρου προκαλεί προβληματισμό και ερωτήματα. «Ο σεβασμός της Συνθήκης της Λωζάννης αποτελεί τον αποκλειστικό και αδιαπραγμάτευτο θεμέλιο λίθο πάνω στον οποίο μπορεί να οικοδομηθεί η ειλικρινής συνεργασία των δύο χωρών. Οι αναφορές περί αναθεώρησής της δεν συμβάλλουν στο κλίμα που προσπαθούμε να οικοδομήσουμε» σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.
ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ
«Αρνητικό προμήνυμα» για όσα θα επακολουθήσουν χαρακτήρισε η Φώφη Γεννηματά τις απόψεις που ανέπτυξε ο Ερντογάν για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τη Συνθήκη της Λωζάννης. Η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής κατηγόρησε την κυβέρνηση για «προκλητική έλλειψη διπλωματικής προετοιμασίας» και τόνισε ότι ο σκοπός του τούρκου προέδρου είναι «να μετακινήσει τη βάση των σχέσεων των δύο χωρών από το επίπεδο της διεθνούς νομιμότητας στο επίπεδο της διμερούς και άνευ δεσμεύσεων συνεννόησης, όπου θα επικρατεί η αρχή της ισχύος και της εκβιαστικής επιβολής».
