Το προηγούμενο διάστημα είχε κυριαρχήσει η άποψη ότι η επίσκεψη Ερντογάν αποσκοπούσε από τουρκικής πλευράς στη διάσπαση της διπλωματικής απομόνωσης της Τουρκίας. Ετσι, η επίσκεψη θα αποτελούσε μια άσκηση δημοσίων σχέσεων και μια photo-opportunity για τον τούρκο πρόεδρο. Η υπόθεση εργασίας της ελληνικής πλευράς ήταν ότι η συζήτηση περί διμερών σχέσεων και Κυπριακού θα ήταν λίαν επιφανειακή και η επίσκεψη θα ήταν κυρίως επικοινωνιακού χαρακτήρα και περιορισμένου πολιτικού περιεχομένου, με μόνα απτά αποτελέσματα την υπογραφή κάποιων συμφωνιών οικονομικής συνεργασίας. Η ελπίδα ήταν ότι, ως αποτέλεσμα μιας επίσκεψης σε θετικό κλίμα, η Ελλάδα θα αποκόμιζε μια περίοδο σχετικής ηρεμίας στο Αιγαίο και ίσως μια καλύτερη συνεργασία σε θέματα διαχείρισης των παράτυπων μεταναστευτικών ροών.
Την κατάσταση ανέτρεψε η συνέντευξη Ερντογάν στον Αλέξη Παπαχελά με τις αναφορές στην ανάγκη επικαιροποίησης της Συνθήκης της Λωζάννης. Ασφαλώς ο τούρκος πρόεδρος θα έπρεπε να αναμείνει μια απάντηση, ιδιαίτερα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας που κάνει συχνά – πυκνά αναφορές στο θέμα. Ισως να μην περίμενε μια δημόσια απάντηση, αλλά προφανώς η εκτίμηση αυτή ήταν λανθασμένη και σε κάθε περίπτωση ριψοκίνδυνη. Αναρωτιέται κανείς για τα κίνητρά του, καθώς ήταν σημαντικότερο για εκείνον από ό,τι για την Ελλάδα να ήταν επιτυχημένη η επίσκεψη. Επιπλέον, αν θέλει κάποιος να σηματοδοτήσει μια αλλαγή πολιτικής ή κατ’ ελάχιστον να επαναλάβει παλαιότερη τοποθέτησή του για «διευκρινιστικούς» λόγους, δεν επιλέγει να το πράξει δημοσίως την παραμονή επίσημης επίσκεψης στη χώρα την οποία αφορά το ζήτημα. Μπορεί κάλλιστα να γίνει κάτι τέτοιο σε άλλη χρονική στιγμή.
Μπορεί να εξηγηθεί το επεισόδιο ως λανθασμένη εκφορά του λόγου ή ως μια από τις παροιμιώδεις δηλώσεις εκτός κειμένου και προγράμματος που συχνά κάνουν τους συμβούλους του κ. Ερντογάν και τους τούρκους διπλωμάτες να τρέχουν να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα; Ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο κ. Ερντογάν κατάφερε να μετατρέψει μια επίσκεψη που αναμενόταν να είναι αμοιβαίως επωφελής σε μια μάλλον αχρείαστη διπλωματική κρίση, με τις δύο πλευρές να επιδίδονται σε σχεδόν απεγνωσμένες προσπάθειες για ελαχιστοποίηση της ζημιάς. Εσκεμμένα και κατόπιν σχεδίου; Ιδωμεν. Ισως η επίσκεψη του τούρκου προέδρου στη Θράκη μας δώσει μια πρώτη απάντηση.
Ο Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)
