Σα να ξαναγεννιέται η φύση ανθρώπων και πραγμάτων

Λεωνίδας Κακάρογλου

Οι τίγρεις των δωματίων

Εκδ. Εστία, 2017, σελ. 56

Τιμή: 9 ευρώ

Μια αφιέρωση ή ένα μότο έχουν γίνει πια συστατικά ενός καλού ποιητικού βιβλίου και σχεδόν σα να αναγορεύουν έναν ποιητή ως μέλος μιας ποιητικής συντεχνίας ολιγάριθμης και εκλεκτής. Οπως συμβαίνει με το τελευταίο ποιητικό βιβλίο του Λεωνίδα Κακάρογλου «Οι τίγρεις των δωματίων». Το μότο είναι της Κατερίνας Αγγελάκη – Ρουκ, ενώ τα αφιερωμένα ποιήματα στους πεθαμένους ποιητές Μαρία Σερβάκη και Γιώργη Μανουσάκη καθώς και στην εμβληματική φυσιογνωμία του Χρήστου Βακαλόπουλου μοιάζει να σε προετοιμάζουν για το βαρύ πένθος των 36 ποιημάτων του βιβλίου. Μια προσπάθεια κάτι να συγκρατηθεί σε σχέση με ανθρώπους που έφυγαν, με περιστατικά που ξεχάστηκαν, με αισθήματα που άλλαξαν κι αυτή η ποικιλόμορφη απώλεια να μην ισοδυναμεί με θάνατο, αλλά με την ανάδυση και τη διατήρηση μιας μνήμης ως το πολυτιμότερο που θα μπορούσε να υπάρξει τελικά. Ωσπου με μια μελαγχολική μειλιχιότητα για τον αναγνώστη αλλά με μια απροσμέτρητη οδύνη για τον ίδιο τον ποιητή να κυριαρχήσει ως σύνοψη των ποιημάτων του το καζαντζακικό «κι αυτό το ένα δεν υπάρχει».

Γιώργος Λίλλης

Ο άνθρωπος τανκ

Εκδ. Θράκα, 2017, σελ. 32

Τιμή: 6 ευρώ

Τη βιογραφία ενός γνήσιου, καθαρόαιμου ποιητή θα έλεγε κανείς πως συγκροτούν τα δεκαοκτώ ποιήματα του Γιώργου Λίλλη με τον τίτλο «Ο άνθρωπος τανκ». Μια βιογραφία που αν και δεν θα παράλλασσε σε σχέση με όσα θα επικαλούνταν ως βιογραφικό αποθεματικό τους ποιητές σε οποιαδήποτε εποχή κι αν έχουν υπάρξει, ή οπουδήποτε κι αν ζούνε σήμερα στον κόσμο, διατηρεί την έντονη αποφορά μιας ανεξαγόραστα προσωπικής εγκαυστικής. Καθώς τους οικογενειακούς του λογαριασμούς που καλείται να εξοφλήσει ο ποιητής ωριμάζοντας («Μαμά, σόρι, το πρόβλημα δεν είναι/ ο καιρός ούτε η κακή διατροφή»), φαίνεται να τους κάνει ακόμη πιο δυσεξιχνίαστους και δυσεπίλυτους, η αναγνώριση ενός τόσο ευρέος αντικρύσματός τους ώστε να μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία του «index librorum prohibitorum», του καταλόγου δηλαδή των απαγορευμένων βιβλίων που ίδρυσε ο Πάπας Παύλος Δ’ το 1557 καθώς κι έναν σύγχρονο Δαβίδ –δεν έμαθε ποτέ κανείς τον όνομά του –που στάθηκε μπροστά σε μια σειρά αρμάτων μάχης στην Πλατεία Τιενανμέν της Κίνας.

Θ. Π. Ζαφειρίου

Ομόλογα

Εκδ. Andy’ s Publishers, σελ. 71

Τιμή: 10 ευρώ

Αν διαβάσεις τις επεξηγηματικές σημειώσεις στο τέλος του ποιητικού βιβλίου του Θ. Π. Ζαφειρίου «Ομόλογα» –42 τον αριθμό –για ένα σύνολο 47 ποιημάτων, θα συμπέραινες πως θα ήταν αδύνατον να τα κατανοήσεις αν δεν ξεκινούσες το διάβασμα από τις τελευταίες σελίδες. Λάθος, καθώς μια ευρύτητα αφορμών που λειτουργεί ως ένα εξαιρετικά καλλιεργημένο υπέδαφος μπορεί να περιλαμβάνει τόσο έναν αφορισμό του ποιητή Τσέσλαβ Μίλος, το 1994, προς τον συμπατριώτη του Πάπα Παύλο Β’ και την ελληνική ταινία «Ο μεθύστακας» τη γυρισμένη το 1949 με τον Ορέστη Μακρή όσο και την τραγική φυσιογνωμία του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Νίκου Πλουμπίδη. Εσωτερικοποιημένα όμως όλα σε τέτοιο βαθμό ώστε όποιος κι αν αναγνωριζόταν ως προορισμός τους ενώ συντελούνταν, στην πραγματικότητα υπήρξαν για να μετασχηματιστούν κάποτε σε ποίηση. Μια ποίηση τόσο καίρια προσωπική ώστε οι πολύ ενδιαφέροντες λογαριασμοί του ποιητή με τη ζωή και τον θάνατο να ενσωματώνονται μέσα στο ποιητικό του σύμπαν, το συχνά διαρθρωμένο με τα πιο αντιφατικά υλικά.

Ειρήνη Γιαννάκη

Η αλφαβήτα των πραγμάτων

Εκδ. Μελάνι, 2017, σελ. 40

Τιμή: 7,50 ευρώ

Συνδυάζοντας το γεγονός ότι «Η αλφαβήτα των πραγμάτων» είναι το πρώτο ποιητικό βιβλίο της Ειρήνης Γιαννάκη, με τους στίχους του Οκτάβιο Πας, του Ζήσιμου Λορεντζάτου, του Γιώργου Σεφέρη κι ένα απόσπασμα δημοτικού τραγουδιού που παραθέτει ως μότο, αντιλαμβάνεσαι πόσο σοβαρή είναι η προαίρεσή της σε σχέση με την ποίηση. Μια προαίρεση που μεταβάλλεται σε χειροπιαστή πια συγκίνηση για τον αναγνώστη, καθώς η εκτεταμένη της «θεματογραφία» κατορθώνει την αγαστή συνοίκηση του Παλαμά, με τον Εμπειρίκο, τον Κάλβο και τον Ελιοτ, ή του περίφημου φωτογράφου Μπουασονά με τη Λεωφόρο Συγγρού ως έναν ερημότοπο να τον ορίζουν από τη μια πλευρά της οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός και από την άλλη η θάλασσα. Σα να ξαναγεννιέται η φύση των ανθρώπων και των πραγμάτων –προς δόξα του ίδιου του ποιήματος –και το Ηραίον αντί για ναός της Ηρας να είναι η Bentley που οδηγεί σ’ αυτό, και ο ποιητής αντί για «στρουθίον μονάζων επί δώματος», ο θαμών που άθελά του έχει ιερουργήσει μια νύχτα σ’ ένα μπαρ.

Χάρης Ιωσήφ

Απόστιχα σιωπής

Εκδ. Περισπωμένη 2017, σελ. 64

Τιμή: 9 ευρώ

Αν και η λέξη «σιωπή» φαίνεται να αποτελεί μια έννοια καθοριστική για τον Χάρη Ιωσήφ καθώς ο τίτλος του βιβλίου του είναι «Απόστιχα σιωπής» ενώ τέσσερις ενότητές του στεγάζονται υπό τον κοινό τίτλο «Η σιωπή του χρόνου», η ποίησή του στο σύνολό της παραμένει λαλίστατη. Εστω κι αν τελικά, όπως στα περισσότερα ποιητικά βιβλία που «πελαγοδρομούν», παρά την ολοφάνερη αγωνία να υπάρξει ο καίριος στόχος ή το καίριο ποίημα, σε βαθμό μάλιστα που είναι αδύνατο να καταλάβεις αν το κέντρο βάρους εστιάζεται στη γλώσσα, στο αίσθημα ή τον ρυθμό, αφού η συγχώνευσή τους είναι κάτι που δεν συζητιέται, μένεις με την εντύπωση μιας θαλερής υπόσχεσης που την ναρκοθέτησε ο ίδιος ο ποιητής. Μ’ αποτέλεσμα «Οι στερεμένες βρύσες / στα ερείπια των κτιρίων», τα «Καράβια (που) ρυμούλκησαν ένα κομμάτι της πόλης», ή «Η υπερήλικη τροφός κατάκοιτη δίπλα στο τραπέζι», αντί να κατατείνουν σε μια ενότητα, να παραμένουν ενδιαφέρουσες εικόνες, με τον ολοφάνερο λυρισμό τους όταν εσωτερικοποιείται με έναν απέριττο τρόπο να λέει κάτι πολύ δυνατό: «Ακούω βήματα πάνω στο άφκιαστο δώμα / από τις γρίλιες κοιτάζω ένα συνεργείο ν’ αραδιάζει / καρέκλες στην μπροστινή αυλή».