Ποιος παίρνει τι από την πίτα που παράγει μια κοινωνία; Ποιος κρατά το μαχαίρι; Ποιος μοιράζει τα κομμάτια; Διαφωτιστικές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνει μια έκθεση με τίτλο «Ανισότητες 2018» που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη Τετάρτη στη Γαλλία. Την υπογράφουν πέντε οικονομολόγοι, μεταξύ των οποίων ο γνωστός μας Τομά Πικετί. Και δείχνει ότι αν οι ανισότητες δεν έχουν πάψει να αυξάνονται την περίοδο 1980-2016 σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, η αύξηση αυτή είναι σαφώς μικρότερη στη Δυτική Ευρώπη απ’ ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το 1980 είναι μια χρονιά-ορόσημο. Είναι τότε που η Μάργκαρετ Θάτσερ διακηρύσσει το περίφημο TINA («There is no alternative», Δεν Υπάρχει Εναλλακτική Λύση), για να ακολουθήσει η συντηρητική επανάσταση του Ρόναλντ Ρίγκαν και της Σχολής του Σικάγου. Ολες οι κυβερνήσεις, δεξιές και αριστερές, θα ακολουθήσουν από τότε αυτό το δόγμα. Και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών δεν θα σταματήσει να αυξάνεται. «Αν δεν υπάρξει ένα αποτελεσματικό φάρμακο γι’ αυτή την έκρηξη των ανισοτήτων», αναφέρεται στην έκθεση, «οι καταστροφές θα είναι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές».
Η έκρηξη όμως δεν είναι ομοιόμορφη. Αν, το 1980, το πλουσιότερο 1% τόσο των Αμερικανών όσο και των Ευρωπαίων κατείχε το 10% του εθνικού εισοδήματος, το ποσοστό αυτό είχε φτάσει το 2016 στη μεν Ευρώπη στο 12%, στις δε Ηνωμένες Πολιτείες το 20%! Αντιστοίχως, το ποσοστό του εισοδήματος που κατείχε το πιο φτωχό 50% του πληθυσμού μειώθηκε την ίδια περίοδο στην Αμερική από 20% σε 12,5%. «Δεν λέμε ότι η Ευρώπη είναι τέλεια ή ότι δεν παράγει ανισότητες», προειδοποιούν οι συντάκτες της έκθεσης. «Λέμε απλώς ότι η ζώνη αυτή διακρίνεται από μικρότερες ανισότητες σε σχέση με την Ασία, την αμερικανική ήπειρο και ένα μέρος της Αφρικής».
Το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος, λοιπόν, και τα μάτια μας! Ούτε εδώ βέβαια η κατάσταση είναι ομοιόμορφη, οι ανισότητες είναι μικρότερες στις σκανδιναβικές χώρες απ’ ό,τι στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στη Νότια Ευρώπη. Το ζήτημα λοιπόν είναι προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η ήπειρος στο μέλλον. Ο διευθυντής της «Λιμπερασιόν» Λοράν Ζοφρέν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: η πολιτική του Εμανουέλ Μακρόν (μείωση της φορολογίας των προνομιούχων τάξεων, φιλελευθεροποίηση της αγοράς εργασίας, ύμνος στην ατομική πρωτοβουλία και την υλική επιτυχία) φέρνει τη Γαλλία πιο κοντά στο αγγλοσαξονικό μοντέλο. Ο μακρονισμός είναι ένας φιλελευθερισμός με νεανικό πρόσωπο. Μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη. Θα προκαλέσει όμως μοιραία και αύξηση των ανισοτήτων, με όλους τους κινδύνους που έχει κάτι τέτοιο.
Ο Πικετί δεν έχει κουραστεί να το επαναλαμβάνει: η οικονομία δεν είναι μια θετική επιστήμη, έχει ισχυρό πολιτικό χαρακτήρα. Για τον ίδιο λόγο, οι ανισότητες δεν είναι πια ένα «εσωτερικό ζήτημα» της Αριστεράς, αφορούν μοιραία και την Κεντροδεξιά. Κι αν δυσκολεύεται κανείς να βρει αυτό το ζήτημα στις θεματικές ενότητες του συνεδρίου της Νέας Δημοκρατίας που αρχίζει σήμερα, είναι βέβαιο ότι κάποιοι ομιλητές θα το θίξουν. Γιατί αυτοί που είναι «έτοιμοι να αλλάξουν την Ελλάδα» πρέπει να μας αποκαλύψουν και την κατεύθυνση που έχουν στο μυαλό τους.
Τελευταία Νέα