Η Βρετανία είδε, επιτέλους, άσπρη μέρα: το πυκνό χιόνι έκανε κάτι παραπάνω από αισθητή την παρουσία του όλη την εβδομάδα, ακόμη και μέσα στο Λονδίνο. Ασπρη μέρα ήταν η Παρασκευή και για τις διαπραγματεύσεις του Brexit, με την επικύρωση από την Ευρωπαϊκή Ενωση της μετάβασης στη δεύτερη φάση των συνομιλιών. Οι ημέρες που θα ακολουθήσουν όμως δεν αναμένεται να είναι εξίσου φωτεινές. Ακόμη και η χθεσινή Σύνοδος Κορυφής δεν ήταν όσο γιορτινή ήλπιζε η Μέι, η οποία έφτασε στις Βρυξέλλες λίγες ώρες μετά την ταπεινωτική ήττα που υπέστη στη Βουλή των Κοινοτήτων και, μάλιστα, από μέλη του ίδιου του κόμματός της. Η βρετανίδα πρωθυπουργός έκανε λόγο για «νέα αισιοδοξία», ωστόσο οι εμπορικές συνομιλίες προμηνύονται ακανθώδεις. «Η δεύτερη φάση θα είναι δυσκολότερη από την πρώτη», προειδοποίησε χθες ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Προτού καν αποφασιστεί η έναρξη της δεύτερης φάσης του διαζυγίου, το Λονδίνο κατηγορήθηκε ότι επιχειρεί να υπαναχωρήσει από τη συμφωνία της 8ης Δεκεμβρίου (για τη Βόρεια Ιρλανδία, τον «λογαριασμό» του Brexit και το καθεστώς των Ευρωπαίων της Βρετανίας): ο υπουργός Brexit Ντέιβιντ Ντέιβις την αποκάλεσε «μη νομικά δεσμευτική δήλωση προθέσεων», προκαλώντας έντονη ενόχληση στις Βρυξέλλες. Κυβερνητική πηγή τον «άδειασε» αρμοδίως και εκείνος υποχρεώθηκε σε αναδίπλωση. Ωστόσο, πληροφορίες αναφέρουν ότι εξαιτίας του Ντέιβις οι Βρυξέλλες σκλήρυναν τη γλώσσα του κειμένου συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής, καθιστώντας σαφές ότι οι διαπραγματεύσεις για τις εμπορικές σχέσεις θα προχωρήσουν μόνον εάν η συμφωνία της προηγούμενης εβδομάδας αποτυπωθεί σε μία νομικά δεσμευτική συνθήκη. Επιπλέον, απέκλεισαν το ενδεχόμενο να υπογραφεί εμπορική συμφωνία προτού η Βρετανία εγκαταλείψει το μπλοκ τον Μάρτιο 2019.
Η ΕΕ δεσμεύεται να εργαστεί για να καθοριστεί το «πλαίσιο» της συμφωνίας, χωρίς να γίνεται πιο συγκεκριμένη. Πάντως, ούτε η Βρετανία έχει περιγράψει με σαφήνεια τι είδους εμπορική σχέση επιδιώκει. Οι Βρυξέλλες έδωσαν στη Μέι προθεσμία τριών μηνών για να το πράξει –έργο διόλου εύκολο, δεδομένων των έντονων ενδοκυβερνητικών διαφωνιών επί του θέματος. Στο δείπνο με τους ηγέτες των κρατών-μελών, η Μέι –η οποία χειροκροτήθηκε από τους συναδέλφους της –περιέγραψε με γενικό τρόπο το όραμά της για μια «φιλόδοξη, βαθιά και ειδική συνεργασία» που θέλει να οικοδομήσει με την ΕΕ. Οι Βρυξέλλες όμως δεν φαίνεται να συμμερίζονται αυτό το όραμα. Ευρωπαίοι διπλωμάτες είπαν στο Politico ότι δεν έχουν καμία πρόθεση να δυσαρεστήσουν χώρες με τις οποίες έχουν συνάψει εμπορικές συμφωνίες προσφέροντας στο Λονδίνο ένα πιο ελκυστικό πακέτο. Οι συνομιλίες για την εμπορική συμφωνία αναμένεται να αρχίσουν τον προσεχή Μάρτιο και εκείνες για τη μεταβατική περίοδο μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Προάγγελος «μαλακού» Brexit η ήττα στη Βουλή;
Η βρετανική κυβέρνηση υπέστη την πρώτη μεγάλη ήττα της στη Βουλή των Κοινοτήτων, στο νομοσχέδιο για το Brexit. Χάρη στην ανταρσία 11 βουλευτών των Συντηρητικών (ένας εκ των οποίων, ο Ντόμινικ Γκριβ, κατήγγειλε χθες πως δέχεται απειλές για τη ζωή του…) πέρασε με τέσσερις ψήφους η τροπολογία που προβλέπει ότι η Βουλή θα έχει δεσμευτική ψήφο επί των όρων της τελικής συμφωνίας προτού αυτή υπογραφεί. Η τροπολογία δίνει στους βουλευτές το δικαίωμα να την απορρίψουν και να ζητήσουν από την κυβέρνηση να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ξαβιέ Μπετέλ άφησε να εννοηθεί ότι η ΕΕ δεν πρόκειται να επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία εάν το βρετανικό Κοινοβούλιο την απορρίψει. Η ήττα της κυβέρνησης ενθάρρυνε τους υποστηρικτές του «μαλακού» Brexit, οι οποίοι εκτιμούν ότι στο μέλλον θα καταφέρουν να μετατοπίσουν την κυβερνητική στρατηγική προς μια στενότερη σχέση με την ΕΕ. Εδειξε, επίσης, ότι η πλειοψηφία των βουλευτών απορρίπτει το «σκληρό» Brexit.
Τα τέσσερα πιθανά σενάρια
Ουδείς μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχθούν οι διαπραγματεύσεις. Ιδού όμως μερικά πιθανά σενάρια:
1.«Μαλακό» Brexit
Προϋποθέτει μια ομαλή μεταβατική περίοδο και μια φιλόδοξη εμπορική συμφωνία που θα διατηρεί τη Βρετανία και την ΕΕ πολύ κοντά, με οικονομικούς όρους. Η συμφωνία για τη μεταβατική περίοδο θα μπορούσε να συναφθεί στις αρχές του 2018 και η εμπορική συμφωνία λίγο μετά την έξοδο της Βρετανίας. Το σενάριο αυτό ενθουσιάζει τον επιχειρηματικό κόσμο.
2.«Κακό»Brexit
Πολλά απρόοπτα θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο. Η κυβέρνηση μειοψηφίας της Μέι κρέμεται από μια κλωστή και οι σκληροί Brexiteers δεν την αφήνουν να κουνήσει ρούπι από τις κόκκινες γραμμές τους. «Η Μέι θα καταρρεύσει, αλλά κανείς δεν ξέρει πότε», είπε στο Reuters βρετανός πρώην διπλωμάτης.
3.Το Brexitτου Κόρµπιν
Οι αγορές στοιχημάτων δίνουν 29% πιθανότητα να προκηρυχθούν εκλογές μέσα στο 2018. Μια κυβέρνηση Εργατικών φαντάζει πλέον πιθανή. Επισήμως το κόμμα τάσσεται υπέρ της εξόδου, αλλά οι θέσεις του για το Brexit είναι θολές. Οι περισσότεροι βουλευτές του κόμματος είχαν ταχθεί υπέρ της παραμονής, αλλά πολλοί παραδοσιακοί ψηφοφόροι ψήφισαν έξοδο.
4.ΚαθόλουBrexit
Η έξοδος ακυρώνεται. Η πιθανή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης προκαλεί δεύτερο δημοψήφισμα με πιθανό αποτέλεσμα υπέρ της παραμονής. Κάποιοι πολιτικοί υποστηρίζουν ότι οι Βρετανοί θα μπορούσαν να αλλάξουν γνώμη. Σήμερα, το σενάριο αυτό μοιάζει σχεδόν απίθανο. Ωστόσο, ορισμένοι, ακόμη και στους Συντηρητικούς, έχουν αρχίσει να το συζητούν ιδιωτικά.
