Ψυχής πείρατα

Με ένα θέμα προβληματικό, σχεδόν ταμπού, καταπιάστηκε ο συγγραφέας Nτέιβιντ Χάροουερ, την παιδοφιλία, μια κοινωνική κυρίως παρέκκλιση που είναι καίριο ηθικό πρόβλημα, έγκλημα για το ποινικό δίκαιο τουλάχιστον στον χριστιανικό κόσμο, αλλά ψυχιατρικά και θα τολμούσα να πω και ποιητικά ένα μεγάλο μυστήριο, ένα αίνιγμα που δύσκολα μπορεί κανείς να το παραβιάσει, να το ανιχνεύσει και να το εκλογικεύσει. «Το μαυροπούλι» που είναι ο τίτλος του τολμηρού αυτού κειμένου στην παράσταση αναφέρεται και στα ιερά κείμενα ως το σύμβολο του ερωτικού πειρασμού, της έντονης αχαλίνωτης επιθυμίας για σαρκικό σμίξιμο. Οταν αυτή η σχέση δημοσιοποιηθεί, καταγγελθεί ή τυχαία αποκαλυφθεί, η δημόσια κατακραυγή, ο νόμος και η ρητορική του άμβωνα (όχι μόνο του εκκλησιαστικού) είναι καταιγιστικές.

Ανοίγω μια παρένθεση που σήμερα κατακλύζει τη διεθνή ειδησεογραφία. Τη σεξουαλική παρενόχληση. Διαβάζουμε πως κυρίες ύστερα από 20 και 30 χρόνια καταγγέλλουν άντρες που τις παρενόχλησαν ερωτικά, όπου το φάσμα της παρενόχλησης έχει ένα άνυσμα που εκκινεί από μια φραστικά ερωτική επιθυμία και φτάνει έως τον βιασμό ή ακόμη και την εκμετάλλευση της εργασιακής σχέσης «θύματος» και «θύτη».

Προς το παρόν δεν υπάρχει δημόσια καταγγελία ανδρός που δέχτηκε την πιεστική και προκλητικά προσφερόμενη ερωτική επιθετικότητα γυναίκας ή ακόμη και νυμφιδίου προς τον ώριμο εργοδότη ή δάσκαλο ή σταρ της μόδας. Θυμηθείτε τα φανατικά ανήλικα, τα γκρούπις, που ακολουθούσαν τους ροκ σταρ με πούλμαν στις συναυλίες τους και μετά το τέλος παραδίδονταν σε ερωτικά μέσα στα ναρκωτικά όργια. Μέσα στη δικτατορία των συνταγματαρχών είχα, μόνος εγώ, εμφανιστεί σε δικαστήριο όπου αυτεπάγγελτα είχε απαγορευτεί και μηνυθεί η έκδοση από τις εκδόσεις Αγκυρα βιβλίου μιας νεαράς αγγλίδος γκρούπι (οπαδού) ροκ συγκροτήματος που είχε εθιστεί στα ναρκωτικά και είχε βιαστεί επανειλημμένα από αγνώστους συνοπαδούς. Είχε ανανήψει και είχε καταθέσει συνταρακτικά την εμπειρία της προς γνώσιν των αφελών συνομηλίκων της. Τότε το ελληνικό δικαστήριο είχε επιτρέψει την επανακυκλοφορία του βιβλίου και είχε πεισθεί από τη μαρτυρία ενός δασκάλου που είχε υποστηρίξει, σε κείνη την πολιτική συνθήκη υποκριτικής ηθικολογίας, πως βιβλίο σαν εκείνο έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία!! Εισαγγελέας στη δίκη εκείνη που είχε στηρίξει την αθωωτική απόφαση και είχε αποδεχτεί τη γνώμη του μάρτυρα, ο αείμνηστος Τσεβάς!

Γιατί κάνω αυτές τις παρεκκλίσεις; Γιατί αυτά τα θέματα είναι άκρως λεπτά και η διαχείρισή τους, είτε πρόκειται για δικαστικές υποθέσεις, είτε για φιλμ, είτε για εικαστικά γεγονότα, είτε για λογοτεχνικά ή θεατρικά κείμενα, πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή.

Το θέατρο και κάθε τέχνη δεν είναι ούτε δικαστές, ούτε ιεροκήρυκες, ούτε ηθικολόγοι αναμορφωτές. Οταν έγιναν τέτοιοι συνοδοιπόρησαν με δικτατορίες και καταπιεστικά καθεστώτα, με στρατόπεδα συγκεντρώσεως και αίθουσες αερίων. Και βέβαια με «ιερές εξετάσεις» όχι μόνο θρησκευτικές.

Η ΔΥΣΠΡΟΣΙΤΗ ΨΥΧΗ. Το γνωρίζαμε από τα κείμενα των αρχαίων ελλήνων τραγικών πόσο δυσπρόσιτη είναι η ανθρώπινη ψυχή, στις επιθυμίες της και στις επιδιώξεις της. Και μόνο τον πατροκτόνο και αιμομίκτη Οιδίποδα να σκεφτεί κανείς, τη Φαίδρα που λιμπίζεται τον έφηβο γιο του άντρα της, τον Ηρακλή των «Τραχινίων» του Σοφοκλή που εκπορθεί μια ολόκληρη πόλη, αφανίζει τους πολίτες της για να απαγάγει ένα κοριτσάκι, να το φέρει στο σπίτι του και να απαιτήσει από τη σύζυγό του να το φροντίζει!

Ο Αγαμέμνων του Αισχύλου στην «Ορέστεια» φέρνει ως λάφυρο από την Τροία μια παρθένα ιέρεια, τη βιάζει εν πλω και απαιτεί από την Κλυταιμνήστρα να την περιποιηθεί ως πρόγευμα (!) στα ερωτικά του τσιμπούσια!

Εκείνο που μόνο ο Φρόιντ αποπειράθηκε να ανιχνεύσει είναι η ουσία πίσω από τα φαινόμενα. Να κατεβεί στο βάθος του υποσυνείδητου και να διαπιστώσει την ποιότητα της επιθυμίας, τα αίτιά της, τα κίνητρα, τις αναστολές και την επιθετικότητα των ορμών.

Η κοινωνία, και καλά κάνει, θεσπίζει νόμους και η Δικαιοσύνη τιμωρεί όσους παραβαίνουν τα όρια που καθορίζουν το έθιμο, η ιατρική, η θρησκεία, η παράδοση. Κανείς όμως δεν μπορεί να ξεδιαλύνει το μυστήριο της ανθρώπινης συμπεριφοράς και όπως απέδειξε και η πείρα ούτε ο Φρόιντ. Οι περισσότερες έφηβες που πέρασαν από το ντιβάνι του έμειναν, παρ’ όλη τη μαεστρία τού αλιέα ψυχών γιατρού, περίκλειστα στρείδια.

Αυτά τα ερωτήματα, αναπάντητα ωστόσο, θέτει το έργο του Χάροουερ που ανέβασε, σκηνοθέτησε, διασκεύασε και πρωταγωνιστεί ο Γιώργος Κιμούλης.

Υστερα από 15 χρόνια ξανασυναντώνται ένας ώριμος άντρας και μια νέα γυναίκα που είχαν βιώσει μια ερωτική εμπειρία εκείνος άντρας μεσήλικος εκείνη πρώιμη έφηβη.

Ο συγγραφέας καταγράφει με άκρως ρεαλιστικό, σχεδόν στενογραφικά πιστά τρόπο, αυτή τη συνάντηση, όπου ξετυλίγεται το παρελθόν με όλες τις προσχώσεις που έχει προσκομίσει στην όχθη του ποταμού του βίου ο χρόνος. Με σοφία αναλυτικής ψυχιατρικής έκθεσης των γεγονότων το μίσος, τα απωθημένα αισθήματα, η ηδονή μιας σαρκικής επαφής, η εγκατάλειψη, η κοινωνική κατακραυγή, η τιμωρία του βιαστή με πολύχρονη φυλάκιση αλλά και η εμφανέστατη νοσταλγία εκ μέρους της βιασμένης (;) μιας εμπειρίας που δεν έχει μόνο τραυματίσει αλλά επιδιώξει την επανάληψη, που η συνέχεια την ακύρωσε και την πληγώνει.

Οχι, το έργο «Μαυροπούλι» δεν είναι μια από σκηνής καταδίκη, καταγγελία της παιδοφιλίας ή του βιασμού. Είναι άλλη μια εκδοχή της παράδοσης της Παλαιάς Διαθήκης όπου για πρώτη φορά, και μάλιστα σε ιερό κείμενο υπάρχει αφήγηση και μάλιστα περίπλοκη γιατί ο Λωτ είναι και παιδόφιλος και συνάμα αιμομίκτης!

Ο τρόπος που η «προδομένη» ή «βιασμένη» (;) ηρωίδα εκδικείται ύστερα από 15 χρόνια στο φινάλε του έργου σαφώς αναδεικνύει μια πληγωμένη ψυχή με πληγές ανεπούλωτες. Αλλά με ποια αιτία; Αγνωστες οι βουλές της. Από την άλλη ο «θύτης» ή το «θύμα» (;) ώριμος άντρας αφήνεται από τον συγγραφέα να κολυμπάει σε θολά νερά. Ενοχές; Στρατηγικές; Εθισμός; Εξουσιαστική επιβολή; Ορμέμφυτα ανεξέλεγκτα;

Αποταμίευση εμπειριών; Ή εμπειρίες περιπλάνησης σε παρθένα δάση; Ή μήπως ηδονή από την έκθεση στο απαγορευμένο;

Ο Χάροουερ αναδεικνύεται ένας δεξιοτέχνης της θεατρικής μπλόφας και το τονίζω με θαυμασμό γιατί, αγαπητοί φίλοι, η τέχνη είναι η αποθέωση της μπλόφας, ενός παιχνιδιού που η γοητεία του έγκειται στον τρόπο που κρύβεις τα χαρτιά σου, ποντάρεις τολμηρά εκεί που όλοι ελπίζουν, φοβούνται ή φαντάζονται και τελικά αποκαλύπτεις την παγίδα.

Η Κλυταιμνήστρα, ο Ορέστης, η Ηλέκτρα, ο Αίαντας, η Δηιάνειρα, ο Δίας στον Καύκασο μπλοφάρει, ο Προμηθέας μπλοφάρει, ο Διόνυσος των Βακχών μπλοφάρει.

Μπλοφάρουν στο «Μαυροπούλι» και ο ώριμος άντρας και η πρώτην παιδίσκη ερωτική του σύντροφος (φιλήδονο θηλυκό ή θύμα παραπλανημένο βιασμού;).

Παντού, φαίνεται να μας ειδοποιεί ο συγγραφέας, καραδοκεί το Μαυροπούλι, ο σκοτεινός αρχάγγελος του πόθου, ο Πειρασμός από τον οποίον ακόμη και ο Ιησούς δοκιμάστηκε!