Στις 14 Ιανουαρίου 1963 ο στρατηγός Ντε Γκολ, ανακοινώνοντας το βέτο της Γαλλίας στην ένταξη της Μεγάλης Βρετανίας, δήλωνε με έμφαση ότι σε περίπτωση διεύρυνσης τής –τότε –Κοινής Αγοράς σε ένδεκα, δεκατρία ή δέκα οκτώ μέλη, «… η συνοχή μεταξύ όλων των πολυάριθμων και πολύ διαφορετικών μελών της δεν θα άντεχε για πολύ».

Πενήντα πέντε χρόνια μετά, η συμπεριφορά των χωρών του Βίσεγκραντ αλλά και άλλα δυστυχώς συμπτώματα επαληθεύουν τις προβλέψεις και εκτιμήσεις του Ντε Γκολ. Θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Κατά την άποψή μου, όχι. Και τούτο επειδή η Ιστορία δεν αρέσκεται σε καταναγκασμούς. Αντιστέκεται και επιμένει.

Αντιστέκεται και επιμένει η Ιστορία επειδή αγνοήθηκε όταν αποφασίστηκε η μεγάλη διεύρυνση του 2004. Μια διεύρυνση βιαστική και εκτεταμένη, που δεν έλαβε επαρκώς υπόψη τα ιστορικά, πολιτικά , οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα που είχε δημιουργήσει η μεταπολεμική πραγματικότητα στην Ανατολική Ευρώπη. Και που έγινε κατόπιν ισχυρής υπερατλαντικής επίνευσης, με σκοπό την αποτροπή του (επαν)εναγκαλισμού των ανατολικών χωρών από τη Ρωσία και την πρόσδεσή τους στη Δύση. Αποτέλεσμα; Δεκατρία μόλις χρόνια μετά τη διεύρυνση αυτή αμφισβητείται αυτό καθ’ εαυτό το αξιακό κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και η συνοχή της, όπως προφήτευε ο Ντε Γκολ πενήντα πέντε χρόνια πριν.

Η στάση των χωρών του Βίσεγκραντ για το Προσφυγικό είναι, δυστυχώς, μόνο ένα σύμπτωμα από τη συνολική εκ μέρους τους αμφισβήτηση βασικών δημοκρατικών κεκτημένων, όπως η διάκριση των εξουσιών, αλλά και των θεμελιωδών αρχών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μιας Ενωσης που «βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες» (άρθρο 2 της Συνθήκης). Μιας Ενωσης που, ας υπογραμμισθεί, χάρις σε αυτές τις αρχές κατορθώνει, μεταξύ άλλων, να έχει μικρότερες κοινωνικές ανισότητες σε σχέση με την Ασία, την αμερικανική ήπειρο και ένα μέρος της Αφρικής.

Οι διαφορές, παλαιότερα, μεταξύ Βορρά και Νότου στην Ευρώπη υπήρξαν γόνιμες και δημιουργικές. Γέννησαν τα μεσογειακά προγράμματα, γέννησαν την πολιτική συνοχής, τις πολιτικές αλληλεγγύης. Εδεσαν ακόμη περισσότερο μεταξύ τους τα κράτη-μέλη. Τούτες όμως οι νέες διαφορές, μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ευρώπης, λειτουργούν αποσταθεροποιητικά και διαλυτικά για την Ενωση. Κινδυνεύουν να υψώσουν ένα νέο παραπέτασμα στη θέση του παλιού. Τροφοδοτώντας, παράλληλα, τις ακροδεξιές εξάρσεις σε όλη την Ευρώπη.

Το Προσφυγικό είναι μια καλή αφορμή για να ξαναμπούν συνολικότερα κάποια πράγματα στη θέση τους. Μπορούν να αναζητηθούν λύσεις όπως η θεσμοθέτηση πολλών ταχυτήτων, με κριτήρια όμως όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά. Και με τις αναγκαίες μεταβολές στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Και με σεβασμό, αυτή τη φορά, στην Ιστορία.

Ο Αλέκος Κρητικός είναι πρώην στέλεχος της Ευρ. Επιτροπής και πρώην γεν. γραμματέας του υπ. Εσωτερικών και του υπ. Ανάπτυξης

Τελευταία Νέα