Οι αντιθέσεις του Πειραιά μέσα στην Ιστορία

Γενναίοι, βέλτιστοι, δυνατοί. Χείρονες, πονηροί, όχλος. Δυο κόσμοι αντίθετοι, που συνυπήρξαν και συνυπάρχουν. Δυο δυνάμεις, η ένωση των οποίων, ήταν εκείνη που συνέβαλε στην ανάπτυξη του μεγαλύτερου και πιο ασφαλούς λιμανιού στη Μεσόγειο κατά την αρχαιότητα –του Πειραιά -, που υπήρξε επίνειο της Αθήνας και συνάμα αυτόνομη πόλη. Είναι οι πλούσιοι και οι φτωχοί. Και είναι οι πρωταγωνιστές της νέας περιοδικής έκθεσης «Antiθesis» («Aντιθέσεις») που διοργανώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Πειραιά και την υποστήριξη του Δήμου Πειραιά στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, «έναν από τους πυλώνες Πολιτισμού», όπως το χαρακτήρισε ο δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μώραλης, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι «ο Πολιτισμός μπορεί να αναδείξει την πόλη όπως και ο αθλητισμός».

Η έκθεση αποτελεί αφορμή επί της ουσίας για μια επίσκεψη στα εντυπωσιακά εκθέματα των μόνιμων συλλογών του μουσείου, το οποίο υποδέχεται 7.000 επισκέπτες ετησίως. «Το πρόβλημα είναι ότι είναι ανοίκειο για τους επισκέπτες διότι δεν παρουσιάζει ένα ενιαίο αφήγημα, κάτι που επιχειρούμε να καλύψουμε με τις περιοδικές εκθέσεις», εξηγεί η προϊσταμένη της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Στέλλα Χρυσουλάκη με αφορμή τις «Αντιθέσεις» που αποτελούνται από περίπου 20 εκθέματα τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα και σε διάλογο τις μόνιμες συλλογές, στην οποία «δίνουμε φωνή».

Στο επίκεντρο βρίσκονται δύο δίπολα. Οι δυο κομβικές στιγμές του Πειραιά: η ίδρυσή του τον 5ο αι. π.Χ. και η επανίδρυση του στο τέλος του 19ου. αι. Και η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις της κοινωνίας, τους πλούσιους και τους φτωχούς, σε εκείνους που παράγουν και σε εκείνους που χρησιμοποιούν τον πλούτο διαμορφώνοντας μελλοντικές εξελίξεις. Δίπολα που κινούνται αντίστροφα προς τον χρόνο, καθώς οι επισκέπτες θα ξεκινούν την περιήγησή τους από το οικείο σήμερα για να ταξιδέψουν στο άγνωστο παρελθόν.

Κι αν ανάμεσα στους αστούς και τους εργάτες του Πειραιά του 19ου αιώνα, εκεί όπου γίνεται η πρώτη απεργία εργατριών στο κλωστοϋφαντουργείο Ρετσίνα επειδή το μεροκάματο μειώθηκε από τα 80 λεπτά της δραχμής στα 65 (!) –οι επισκέπτες μπορούν να δουν σπάνιες φωτογραφίες με χορεύτριες στην Τρούμπα, το μοναδικό ίσως στιγμιότυπο αυθεντικού λαϊκού μάγκα (κουτσαβάκη) και την πλατεία Κοραή κατάμεστη κατά την υποδοχή του ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Λάγιος Ντέταρι το 1988, ένα «φρέσκο» εύρημα από τις ανασκαφές του τραμ κλέβει την παράσταση: η μαρμάρινη θεμέλιος λίθος του παλιού Δημαρχείου του Πειραιά, που ανεγέρθηκε ως έδρα του πρώτου ελληνικού χρηματιστηρίου (1875) και κατεδαφίστηκε εν μια νυκτί το 1968.