Aνεπίγνωστος

OΜαξ Βέμπερ έλεγε ότι δεν μπορεί οποιοσδήποτε επαγγελματίας να το γυρίσει με επιτυχία στην πολιτική. Οι στρατιωτικοί, για παράδειγμα, δεν έχουν την απαιτούμενη φαντασία. Οι πανεπιστημιακοί, πάλι, είναι αφελείς. Ο καλύτερος τρόπος να μάθεις πολιτική, τόνιζε ο διάσημος γερμανός κοινωνιολόγος, είναι να ασχολείσαι με την πολιτική. Και το πιο ασφαλές παρελθόν είναι τα νομικά και η δημοσιογραφία, αφού και τα δύο αυτά επαγγέλματα σε μαθαίνουν να είσαι αδίστακτος και ευέλικτος.

Πριν ασχοληθεί με την πολιτική, το οποίο συνέβη το 2004, ο Τσακαλώτος ήταν καθηγητής οικονομικών. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, πάλι, είναι διδάκτωρ νομικής και ασχολείται αδιαλείπτως με την πολιτική τα τελευταία 27 χρόνια. Αρα, με τη βεμπεριανή έννοια, ο πρώην υπουργός Οικονομικών έχει περισσότερα προσόντα από τον νυν. Στη γλώσσα του τένις, έχειadvantage.

Μπορεί βέβαια να απέτυχε στην πορεία. Αυτό τουλάχιστον μοιάζει να ισχυρίζεται ο νυν, κατηγορώντας με το ιδιότυπο ολλανδικό του χιούμορ τον πρώην ότι δεν έπαιξε καλά στην «παιδική χαρά» του μέιλ Χαρδούβελη. Να το πούμε αλλιώς: ο πολιτικός που εφαρμόζει με ενθουσιασμό μια σειρά μέτρων πολύ σκληρότερων από εκείνο το μέιλ, με τα οποία επιπλέον τόσο ο ίδιος όσο και οι ψηφοφόροι του κόμματός του διαφωνούν, χαρακτηρίζει αποτυχημένο έναν πολιτικό που τη στιγμή της κρίσης έκανε το πατριωτικό του καθήκον παραμερίζοντας το προσωπικό και πολιτικό κόστος.

«Αν μου έλεγαν πριν από δέκα χρόνια ότι ο Τσακαλώτος θα γινόταν μια μέρα υπουργός Οικονομικών, θα το θεωρούσα πολύ προχωρημένο χιούμορ», έλεγε τις προάλλες κάποιος που τον γνωρίζει καλά, κάποτε μάλιστα τον εκτιμούσε κιόλας, όσο κι αν τον θεωρούσε ιδεοληπτικό. Τι κάνει άραγε έναν άνθρωπο να αλλάξει τόσο πολύ; Τι οδηγεί έναν πολιτικό με την κατάρτιση, την ευγένεια και το φλέγμα του Τσακαλώτου να κυλιστεί κι αυτός στη λάσπη; Η δίψα για εξουσία; Οι συναναστροφές με τον Καμμένο; Παίζουν τίποτα παιδικά απωθημένα; Ή, όπως είπε με τον ζηλευτά δημιουργικό αυθορμητισμό του ο Βενιζέλος, είναι απλώς «ανεπίγνωστος»;

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ΠΑΣΟΚ για να καταλάβει ότι ο Βενιζέλος μόνο αποτυχημένος δεν είναι. Ηττημένος, ναι.Προδομένος από την αντίφαση ανάμεσα στα σοσιαλιστικά ιδεώδη και τις ανάγκες να σωθεί μια χρεοκοπημένη χώρα με όρους λιτότητας, χωρίς αμφιβολία. Αλλά αποτυχημένος ο πολιτικός που όταν τον ακούς να αγορεύει νιώθεις να επιστρέφει μέσα σου εκείνη η παλιά αγάπη για την πολιτική;

Στην περίφημη διάλεξη που έδωσε το 1919 με τίτλο «Η πολιτική ως επάγγελμα», ο Βέμπερ είχε πει ότι τρεις είναι οι καθοριστικές ιδιότητες για έναν πολιτικό: το πάθος, το αίσθημα της ευθύνης και η αίσθηση του μέτρου (δηλαδή η επίγνωση). Ο πολιτικός, πρόσθετε, έχει να υπερβεί εντός του κάθε ημέρα και ώρα έναν τετριμμένο και πολύ ανθρώπινο εχθρό: τη ματαιοδοξία. Εχει κανείς πλέον απορία για το ποιος από τους δύο πολιτικούς που μονομάχησαν στη Βουλή είναι αποτυχημένος;