Ο Λούσιους Πρέσκοτ είχε δύο μάνες, δύο πατεράδες, πέθανε δύο φορές και ερωτεύτηκε ένα κορίτσι, τη Σουζάνα Χάρλεϋ, την ατίθαση νεαρή με τα μαύρα μακριά μαλλιά που μεγάλωσε σε φτωχοκομείο, ντυνόταν και μιλούσε ανδρικά και έκλεβε για να ζήσει. Την ίδια γυναίκα πόθησε και ο τυχοδιώκτης Βενέδικτος Σίλκοξ, γόνος μικροαστικής οικογένειας, αιώνιος φοιτητής της Οξφόρδης, συγγραφέας ενός και μοναδικού βιβλίου, με το οποίο ελπίζει πως θα ξεπληρώσει τα χρέη του και θα βρει τη λύτρωση στα λάθη της ζωής του λίγο πριν πεθάνει.
Οι ήρωες, στο μεταίχμιο της παιδικής τους ηλικίας, ζουν και ερωτεύονται στο ασθενικό Λονδίνο του 17ου αιώνα, ανάμεσα στην «κάπνα από τα εργοστάσια της σαπωνοποιίας, και τον μαύρο αφρό που ρέει από τις μανιφακτούρες στα χαντάκια». Μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που ξεπηδάει από βιβλίο του Ντίκενς, «ιδανικό τοπίο για κλέφτες, λωποδύτες, τοκογλύφους». Τα ξύλινα σπίτια με τους λασπωμένους δρόμους που καταλήγουν σε έναν ρυπαρό Τάμεση απέχουν πολύ από την εικόνα της μετέπειτα μητροπολιτικής πρωτεύουσας.
Το νέο βιβλίο της Σώτης Τριανταφύλλου ταξιδεύει στην ιστορία ενός πολέμου, μιας πόλης και μιας κοινωνίας που βλέπει μοιραία «Το τέλος του κόσμου» να γράφεται μέσα στον λαβύρινθο του «αγγλικού κήπου» στον οποίο έως τότε ζούσε.
Το περίγραμμα μιας εποχής
Από το 1642 έως το 1651, με ενδιάμεσα μικρά διαλείμματα, στην Αγγλία μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των Κοινοβουλευτικών και των Βασιλοφρόνων. Ο τρόπος διακυβέρνησης της χώρας θα γίνει αφορμή για μια αιματηρή διαμάχη η οποία θα συμπαρασύρει σε έναν δαίδαλο άκρατης βίας και τα τρία βασίλεια: της Αγγλίας, της Σκωτίας και της Ιρλανδίας.
Πίσω από τις πολιτικές και ιδεολογικές έριδες, αποκαλύπτεται το κυρίαρχο ζήτημα της θρησκευτικής επικράτησης: Καθολικοί και Προτεστάντες, Πρεσβυτεριανοί και Κουάκεροι, Πουριτανοί και Ουγενότοι μάχονται για την επικράτηση, με έπαθλο την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος που θα σημάνει την είσοδο σε μια εποχή φόβου και δεισιδαιμονίας.
Ο Βενέδικτος καταγράφει τη ζωή του Λούσιους, που υπήρξε ράφτης και στρατιώτης στον αγγλικό εμφύλιο. Παράλληλα με τη ζωή του φίλου του καταγράφει και τη δική του ζωή και την πορεία του έως τον θάνατο.
Μέσα από τον μικρόκοσμο των ηρώων της η Σώτη Τριανταφύλλου ξετυλίγει όλα τα σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα τη Γηραιά Αλβιώνα κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα προσφέροντας έναν λεπτομερή οδηγό της πολιτικής, κοινωνικής και θρησκευτικής ζωής της Αγγλίας.
Αναπλάθει, με μυθιστορηματικό τρόπο, τον ιστορικό περίγυρο μέσα στον οποίο ξετυλίγεται το βιβλίο καταγράφοντας τους απαγχονισμούς μαγισσών, το ξέσπασμα της πανώλης του 1636, τη μεγάλη πυρκαγιά του 1666. Αφουγκράζεται τους πρώτους ψιθύρους για ανθρώπινα δικαιώματα, την αφύπνιση της ταξικής συνείδησης και την αναζήτηση της ανεξιθρησκίας και ισονομίας: «οι άνθρωποι πρέπει να γεννιούνται ίσοι. Κι έπειτα να αγωνίζονται με νύχια και με δόντια για να παραμείνουν ίσοι».
Παράλληλα με τους πρωταγωνιστές του πολέμου (Κάρολος και Ολιβερ Κρόμγουελ) και ταυτόχρονα με τη ζωή των κεντρικών ηρώων του βιβλίου, ιστορικά πρόσωπα του 17ου αιώνα αποκτούν λόγο και μορφή: Τζον Τέιλορ, Σάμιουελ Πιπς, Τζον Ηβλυν κ.ά. Οι φευγαλέες έστω αναφορές σε άγνωστες πτυχές Ελλήνων που έζησαν την περίοδο εκείνη στο Λονδίνο (Κωνσταντίνος Ροδοκανάκης και δυναστεία Παλαιολόγων) ιντριγκάρουν ευχάριστα τον αναγνώστη.
Από την τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι αναφορές σε σπουδαία λογοτεχνικά έργα και κορυφαίους συγγραφείς, ποιητές και φιλοσόφους του 16ου και 17ου αιώνα. Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες, ο Κρίστοφερ Μάρλοου, ο Μπεν Τζόνσον και ο Τόμας Χομπς συμπληρώνουν ιδανικά το μυθιστορηματικό περίγραμμα συμβάλλοντας καθοριστικά στη λεπτομερή αποτύπωση της ατμόσφαιρας μέσα στην οποία εξελίσσεται η υπόθεση.
Το μισοσκόταδο του καθεστώτος
Η Σώτη Τριανταφύλλου είναι ιστορικός και συγγραφέας. Στο νέο της βιβλίο συνδυάζει περίτεχνα και τις δύο αυτές ιδιότητες προκειμένου να αναπλάσει όχι μόνο την παρηκμασμένη αγγλική περίοδο του 17ου αιώνα αλλά και να προβάλλει προβληματισμούς και αναλογίες που ταξιδεύουν ώς τις μέρες μας. Χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη την ιστορία της Γηραιάς Αλβιώνας η συγγραφέας ανασύρει στην επιφάνεια διαχρονικά ζητήματα που πηγάζουν από τον φανατισμό και την τυφλή ιδεολογική ή θρησκευτική πίστη:«Οσοι μπορούν να σε κάνουν να πιστέψεις απιθανότητες μπορούν να σε πείσουν να διαπράξεις φρικαλεότητες».Καταπιάνεται με επαναστάσεις που υπερασπίζονται τη μοναδικότητα και την καθαρότητα της αλήθειας τους. Με τις μεγαλεπήβολες ιδέες που ξεκινάνε με λάβαρα και συνθήματα να αλλάξουν τον«παλιό κόσμο που ξεψυχάει»,την ίδια στιγμή που η εξουσία εξυφαίνει, στα υπόγεια, τους νέους μηχανισμούς της καταπίεσης. Για τον εθισμό στη βία και τη φρίκη που σβήνει τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των παρατάξεων:«Με το πέρασμα του χρόνου οι στολές των αντιμαχόμενων πλευρών άρχισαν να του φαίνονται παρόμοιες –είχαν ξεθωριάσει και κουρελιαστεί».
Μέσα από την απλοϊκή ματιά του στρατιώτη Λούσιους αποκαλύπτεται σαρκαστικά η γυμνή αλήθεια:«Τα βίαια κινήματα γίνονται βίαια καθεστώτα. Ο,τι κερδίζεται με αίμα πληρώνεται με αίμα».Οι ορμητικές ελπίδες που καταλήγουν πικρές διαψεύσεις διατρέχουν την Ιστορία και φθάνουν από την αγγλική επανάσταση έως τις ημέρες μας, ίδιες και απαράλλαχτες, σε πλάτες επαναστατών«που είχαν σχέδια για ουτοπικές κοινωνίες όπου όλοι θα ζούμε στα δάση μαζί με τους δρυΐδες».
Σώτη Τριανταφύλλου
Το τέλος του κόσμου σε αγγλικό κήπο
Εκδ. Πατάκη, 2017, σελ. 288
Τιμή: 14 ευρώ
