Οι 53 στο γκάζι, οι ΑΝΕΛ στο τιμόνι

Ο προϋπολογισμός δεν αναμενόταν υψηλό εμπόδιο για την κυβέρνηση ούτε ως τέτοιο θεωρούνται τα πολυνομοσχέδια για τα προαπαιτούμενα που θα έλθουν αμέσως μετά τις γιορτές για να κλείσει η τρίτη αξιολόγηση. Τα υψηλά εμπόδια που έχει να υπερπηδήσει ο Αλέξης Τσίπρας βρίσκονται στα ενδότερα του ΣΥΡΙΖΑ και στην κοινωνία και επιπλέον ο δρόμος του δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, όπως αυτάρεσκα υποστηρίζει ο ίδιος, αντικρίζοντας –όπως λέει –την έξοδο από το Μνημόνιο και την κρίση στο βάθος του τούνελ.

Η παρέμβαση της ομάδας των 53 μέσω του κειμένου που έχει εδώ και καιρό στα σκαριά δεν τάραξε τα νερά, καθώς το περιεχόμενό του ήταν μάλλον αναμενόμενο. Περισσότερο η διαρροή λειτούργησε εκτονωτικά, δεδομένου ότι η συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ που όλο προγραμματίζεται τους τελευταίους δύο μήνες, όλο κι αναβάλλεται. Το κείμενο ανέδειξε, ωστόσο, αυτό που αποτελεί κοινό μυστικό στο κυβερνητικό στρατόπεδο: ότι η συμβίωση με τους ΑΝΕΛ είναι πλέον αναγκαστική και έχει ημερομηνία λήξης τις εκλογές –όποτε κι αν γίνουν αυτές, καθώς η βροχή επιδομάτων, εξαγγελιών και τροπολογιών των τελευταίων ημερών δημιουργεί υποψίες για άμεσες εξελίξεις, όσο κι αν επισήμως το Μαξίμου διαψεύδει.

Πριν από οτιδήποτε άλλο αξίζει να τονιστεί πως η ομάδα των 53 ουδέποτε διεκδίκησε ρόλο εσωκομματικής αντιπολίτευσης. Ούτε πόλο δημιούργησε, όπως στο παρελθόν είχε πράξει η Αριστερή Πλατφόρμα των Λαφαζάνη, Στρατούλη και άλλων. Αυτό που επιδίωξε και συνεχίζει να επιδιώκει είναι «η διαφύλαξη της αριστερής συνείδησης του ΣΥΡΙΖΑ», όπως χαρακτηριστικά λένε στελέχη της. Πράγμα το οποίο ωθεί αρκετούς –κυρίως μακριά από την Κουμουνδούρου –να υποστηρίζουν πως δεν είναι «αντάρτες», αλλά κατ’ ουσίαν παίζουν το παιχνίδι της κυβέρνησης, προκειμένου να κρατά καρότο και μαστίγιο για το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Τούτο, όπως λένε οι ίδιοι, επιβεβαιώνεται από το γεγονός πως ουδείς εκπρόσωπός της στη Βουλή καταψήφισε έως τώρα κάποιο νομοσχέδιο. Ακόμη και οι διαφωνούντες Γαβριήλ Σακελλαρίδης και Βασιλική Κατριβάνου παρέδωσαν την έδρα τους και αποσύρθηκαν ουσιαστικά από το πολιτικό προσκήνιο.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα, πάντως, με αφορμή τους πλειστηριασμούς και την προστασία της πρώτης κατοικίας, αλλά και την υπόθεση Καμμένου και της πώλησης πολεμικού υλικού στη Σαουδική Αραβία, Νίκος Φίλης και 53 ήρθαν πιο κοντά. Ουσιαστικά, ο πρώην υπουργός είναι αυτός που μετουσιώνει την έκφραση των 53, καθώς –λόγω του θεσμικού του ρόλου –ο άτυπος επικεφαλής της ομάδας Ευκλείδης Τσακαλώτος παραμένει σιωπηλός. Οι παρεμβάσεις Φίλη για τους πλειστηριασμούς και την υπόθεση της Σαουδικής Αραβίας και η στήριξη που του παρείχαν και άλλοι βουλευτές που ουδέποτε είχαν σχέσεις με τους 53, όπως ο Νίκος Ξυδάκης, φαίνεται πως αλλάζουν τα δεδομένα στο εσωκομματικό τοπίο. Ούτως ή άλλως, αποτελεί παράδοξο πώς ένα από τα βασικά σημεία της κριτικής που ασκούν οι 53 είναι η οικονομική (και μνημονιακή) πολιτική, της οποίας βασικός εκφραστής είναι ο Τσακαλώτος.

Σε ό,τι αφορά τον Πάνο Καμμένο και τους ΑΝΕΛ, δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι μαζί του έχουν ανοίξει μέτωπο οι 53. Εξού και ύψωσαν τους τόνους με το κείμενο που διακινείται, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως «πολλές φορές το δικομματικό σχήμα μετατρέπεται σε ομηρεία από ένα πλήρως υπουργοποιημένο κόμμα που πιέζει για να μπλοκάρει σωρεία ριζοσπαστικών/θετικών μέτρων. Σε ορισμένες περιπτώσεις η οδυνηρή συμμαχία με τους ΑΝΕΛ δεν συνιστά άλλοθι για υποχωρήσεις που βλάπτουν την ιδεολογική φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ».

Στην πραγματικότητα, οι 53 δεν αναφέρονται σε παρόντα χρόνο, αλλά στην πράξη υποδεικνύουν με έμμεσο τρόπο τις κατευθύνσεις και τις μετεκλογικές συμμαχίες που θα πρέπει να ακολουθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Με αντίστροφη ανάγνωση, εκφράζουν την αγωνία τους να μην ταυτιστεί ο ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ, πολλώ δε μάλλον να μην ευοδωθούν σενάρια που θέλουν τους ΑΝΕΛ να μετατρέπονται ακόμη και σε… δεξιά συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να διασωθούν εκλογικά, αφού καταρρέουν στις δημοσκοπήσεις.

Κατά τον ίδιο τρόπο, οι παρεμβάσεις των στελεχών της ομάδας και η «αριστεροσύνη» που εκφράζουν δημοσίως –έστω και αν στην κρίσιμη στιγμή λένε «ναι σε όλα» στους μνημονιακούς νόμους –αποσκοπούν ουσιαστικά στον εσωκομματικό ανταγωνισμό και δη στην επανεκλογή τους στη Βουλή. Είτε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι δεύτερο κόμμα, με συγκράτηση του μεγαλύτερου μέρους των δυνάμεών του από τις εκλογές του 2015, είτε καταρρεύσει και επιστρέψει σε επίπεδα κοντά σε αυτά του 2012 ή και σε παλαιότερα, τουλάχιστον οι μισοί από τους σημερινούς βουλευτές του θα πάνε… σπίτι τους. Ούτε καν θα συνταξιοδοτηθούν, αφού πλέον έχει καταργηθεί η βουλευτική σύνταξη. Οπότε είναι λογικό οι 53 (και οι «σύμμαχοί» τους στην Κουμουνδούρου) να αντιλαμβάνονται πως η επανεκλογή τους περνά υποχρεωτικά μέσα από την επιστροφή στις πολιτικές ρίζες.

Προς τούτο, μάλιστα, δεν αποκλείεται να συμβούν παράδοξα: να καταγγείλουν, δηλαδή, ως «μνημονιακούς» τους συντρόφους τους που υπηρέτησαν από τα υπουργεία τους αυτή την πολιτική. Διότι οι διεκδικήσεις που έχουν στον επικείμενο ανασχηματισμό, ο οποίος λογικά και με βάση τις εκτιμήσεις συνεργατών του Πρωθυπουργού τοποθετείται χρονικά αμέσως μετά το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης, στα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου, εξαντλούνται μάλλον σε υπουργεία που δεν άπτονται των μνημονιακών υποχρεώσεων (π.χ. Πολιτισμού, Παιδείας). Κίνηση που θεωρητικώς διευκολύνει και τον Τσίπρα για να αποκτήσει άλλοθι παρεμβάσεων με αριστερό χρώμα.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν στελέχη των ΑΝΕΛ που σηκώνουν το γάντι που πέταξαν οι 53. Οπως ο Δημήτρης Καμμένος, ο οποίος αποτελεί διαχρονικό πονοκέφαλο για το Μαξίμου. Ο βουλευτής του κυβερνητικού εταίρου συγκρούστηκε προσωπικά και με ένταση με συναδέλφους του από τον ΣΥΡΙΖΑ για τα ευαίσθητα εθνικά θέματα της μειονότητας στη Θράκη και ειδικά μετά την παρέμβαση των 53 έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα πως «δεν πρέπει να θεωρείτε την ψήφο μου δεδομένη».

Η στάση των ΑΝΕΛ στα σχεδόν τρία, αισίως, χρόνια συνύπαρξης με τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία είναι πάντως αντιφατική: στα κρίσιμα μνημονιακά νομοσχέδια ήταν η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Καμμένου που παρουσιάστηκε απολύτως πειθαρχημένη και «μπετοναρισμένη». Αντιθέτως, την ίδια στάση κράτησε, αλλά από την ανάποδη, σε νομοσχέδια με τα οποία διαφωνούσε ιδεολογικά (π.χ. σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών). Με αποτέλεσμα η αντιπολίτευση να διακηρύξει ότι δεν πρόκειται να προσφέρει σανίδα σωτηρίας στην κυβέρνηση με ψήφο à la carte στα νομοσχέδια στα οποία εκδηλώνουν «αντάρτικο» οι ΑΝΕΛ.

Τώρα, όμως, στον ορίζοντα υπάρχει το Σκοπιανό και η σκληρή στάση των ΑΝΕΛ –τουλάχιστον όπως εκφράζεται από τον Καμμένο –είναι ο πιο δύσκολος γρίφος που καλείται να λύσει ο Τσίπρας. Η άρνηση του υπουργού Αμυνας να συναινέσει σε οποιαδήποτε λύση που εμπεριέχει τον όρο «Μακεδονία» για την ονομασία της ΠΓΔΜ σημαίνει πως υποχρεωτικά ο Πρωθυπουργός πρέπει να στραφεί στις άλλες πτέρυγες του Κοινοβουλίου. Κάτι που υπέδειξε σε δηλώσεις του και ο Νίκος Κοτζιάς, κάνοντας λόγο για «πλειοψηφία βουλευτών και όχι πλειοψηφία κομμάτων». Σε διαφορετική περίπτωση, θα κινδυνεύσει άμεσα η κυβερνητική συνοχή και θα τεθεί εν αμφιβόλω η παραμονή των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ στην εξουσία. Μια τέτοια εξέλιξη θα δικαιώσει, πριν αλέκτορα φωνήσαι, την ομάδα των 53, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται και για τις εξελίξεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.

Ισως αυτός να είναι και ο λόγος για τον οποίο η θετική ψήφος της Θεοδώρας Μεγαλοοικονόμου στον προϋπολογισμό όχι μόνο δεν αιφνιδίασε –όπως ειπώθηκε επισήμως –το Μαξίμου, αλλά αντιθέτως αποκάλυψε τις παρασκηνιακές διεργασίες που εξελίσσονται για τον προσεταιρισμό και άλλων «ορφανών» και όχι μόνο βουλευτών. Είτε όσων είναι σήμερα ανεξάρτητοι είτε όσων βρίσκονται στην πόρτα της εξόδου από τα κόμματά τους, με τα βλέμματα των επιτελών του ΣΥΡΙΖΑ να είναι στραμμένα κυρίως στην Ενωση Κεντρώων, για την οποία θεωρούν ότι βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο και οι βουλευτές της αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ.